Pochodzenie
Józef Noji – urodził się 8 września 1909 roku w niewielkiej wsi Pęckowo niedaleko Wielenia (ówczesna Prowincja Poznańska należąca do zaboru pruskiego). Był najmłodszym z czworga rodzeństwa. Jego ojciec Paweł Noji był miejscowym stolarzem, natomiast jego matka Józefa pochodziła z rodu Kowalów i zajmowała się domem.
Dzieciństwo
Rodzina Nojów była bardzo biedna. Dzieci, aby pomóc rodzicom ciężko pracowały. Sytuacja materialna Józefa znacznie się pogorszyła, gdy w 1917 roku zmarł jego ojciec, wówczas Józef zaczął ciężko pracować fizycznie, aby pomóc matce utrzymać rodzinę. Musiał szybko dorosnąć. Wiele czasu poświęcał bieganiu po lasach i łąkach z miejsca zamieszkania do pracy (ok. 24 km dziennie). Chętnie czytał książki. Był członkiem amatorskiego zespołu teatralnego.
Edukacja (lub „młodość”)
– od 1918 roku do 1923 r – uczył się w 5-klasowej szkole powszechnej,
– w 1927 roku zdobył uprawnienia czeladnicze u miejscowego mistrza stolarskiego,
– w 1930 roku został powołany do służby wojskowej w Toruniu,
– w 1932 roku ukończył służbę wojskową w 8 Batalionie Saperów – jako kapral,
– 15. 11.1938 roku poślubił Irenę Francuzik,
– 27. 01.1940 narodziny syna Ryszarda
Etapy działalności
I Etap – Działalność sportowa:
1.Klub Sportowy Sokół Pęckowo
2. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – Poznań:
– XIII bieg „Kuriera Poznańskiego” – II miejsce (17.09.1933)
3 . Klub Sportowy Legia następnie Klub „Syrena” Warszawa:
– „Puchar Warszawy” na 5 km – I miejsce (31.03.1935)- XV bieg Kuriera Poznańskiego” I miejsce (28.04.1935)
– Mistrzostwa Polski w przełajach w Lublinie – I miejsce (05.04.1936)
– Międzynarodowy mistrz Anglii na 6 mil (11.07.1936)
– Igrzyska Olimpijskie – Berlin – Rekord Polski – 14.33,4 na 5 km (12.08.1936)
-Zwycięstwo na 5 i 10 km – mistrzostwa Polski – Wilno (27.09.1936)
– XVII bieg Kuriera Poznańskiego – I miejsce (04.04.1937)
– Zwycięstwo na 5 i 10 km w Grecji (21-23.05.1937)
– Mistrzostwa Polski w Chorzowie zwycięstwo na 5 i 10 km(3-4.07.1937)
– Zwycięstwo we Wrocławiu na 5 km (18.07.1937)
– Przełajowe Mistrzostw Polski we Lwowie -I miejsce (17.10.1937)
– Bieg redakcji- Wieczór Warszawski -I miejsce (3.04.1938)
– I miejsce na 5 i 10 km w Warszawie (19.06.1938)
– Zwycięstwo na 3 mile angielskie w Londynie (3.08.1938)
– I miejsce na 5 km i II miejsce na 1500 w Oslo (8-9.08.1938)
– Mistrzostwa Polski w Warszawie –I miejsce na 5 km (23.08.1938)
– Mistrzostwa w Poznaniu- I miejsce na 5 km (8-9.07.1939)
– Zwycięstwo w Danii na 5 km (1-32.08.1939)
– Bieg w Helsinkach –II miejsce (17.08 1939)
II Etap – Działalność wojenna i konspiracyjna
Józef Noji nie został powołany do kampanii wrześniowej. Pracował w warsztatach tramwajowych. W ramach działalności konspiracyjnej kolportował tajną prasę. Dwukrotnie proponowano mu podpisanie tzw. Volkslisty, Noji jednak odmówił.18 września 1940 r. został aresztowany przez Gestapo. Do 23 lutego 1941 roku przebywał na Pawiaku, skąd został przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz w Oświęcimiu, tam otrzymał numer 18535 i pracował w obozowej stolarni.15 lutego 1943 roku został stracony pod ścianą śmierci.
Znaczenie postaci
Józef Noji to polski lekkoatletyka i olimpijczyk, 11-krotny mistrz Polski w biegu długodystansowym (5000 i 10000 metrów). Był zawodnikiem Sokoła Poznań oraz dwóch warszawskich klubów sportowych Legii i Syreny Warszawa.W czasie drugiej wojny światowej, w okresie niemieckiej okupacji Polski, działacz niepodległościowy, aresztowany przez gestapo i więziony na Pawiaku, zastrzelony w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. Pośmiertnie został odznaczony przez Komendę główną Armii Krajowej Krzyżem Walecznych oraz przez Prezydenta RP na uchodźstwie –Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.Jego imię noszą liczne miejsca i instytucje: ulice w Pęckowie i w Oświęcimiu, trzy szkoły: Szkoła Podstawowa w Pęckowie, Gimnazjum nr 1 w Drezdenku oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Czarnkowie, stadiony: w Drezdenku i we Wieleniu.W rodzinnej miejscowości znajduje się tablica pamiątkowa na murach miejscowego kościoła, obelisk na terenie Szkoły Podstawowej oraz obelisk w Drawskim Młynie. Corocznie organizowane są biegi poświęcone pamięci Józefa Noji. Postać ta dwukrotnie została wybrana do dziesiątki najlepszych sportowców w Polsce: w 1936r. w Plebiscycie „PS” zajął drugie miejsce, 1937 roku dziewiąte.
Źródła:
– Graś Franciszek, „Józef Noji – Sportowiec i Patriota”, Biblioteka Regionalna Gorzowskiego Towarzystwa Kultury, Gorzów Wlkp. – Drezdenko 1987,
– archiwum Szkoły Podstawowej im. Józefa Noji w Pęckowie,
– pamiątki uczniów Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Piłce
– strony internetowe:
http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Noji,
http://www.psb-biegi.com.pl/a/d3.pdf
http://www.sportowefakty.pl/la/3857/65-lat-temu-zginal-w-oswiecimiu-jozef-noji
http://www.wielen.pl/content.php?sid=0a72ea4cfd62891711fe95104e407f29&tr=cl&cms_id=757