Pochodzenie

Abp Walenty Dymek urodził się 31.12.1888 r. w Połajewie. Jego rodzice to Jan i Michalina z Mielcarków Dymkowie. Rodzice byli włościanami, gospodarowali na ponad 100 hektarach ziemi. Byli ludźmi bardzo pracowitymi i religijnymi. Wspólnie wychowywali ośmioro dzieci. Najmłodszym synem w rodzinie był właśnie Walenty. Ochrzczony został 06.01.1889 r. w kościele parafialnym pw. św. Michała Archanioła w Połajewie.

Dzieciństwo

Mały Walenty był dzieckiem zdrowym i pogodnym, bardzo lubianym przez rodziców i rodzeństwo. Już w dzieciństwie odznaczał się szczególnym krasomówstwem. Lubił przewodzić innym, zbierał wokół siebie rówieśników i opowiadał im różne wyczytane historie. Od najmłodszych lat był przyzwyczajany do prostego życia, pracowitości i pomocy w gospodarstwie.

Edukacja

W latach 1895-1902 uczęszczał do Katolickiej Szkoły Podstawowej w Połajewie. Dodatkowo łaciny uczył go wikariusz połajewski-ksiądz Lisiecki. W 1902 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum w Rogoźnie Wielkopolskim. Osiagał bardzo dobre wyniki w nauce, a także brał czynny udział w pracy społecznej. Często odwiedzał rogoziński kościół, samotnie rozmawiając z Bogiem, rozmyślał o kapłaństwie. W 1908 r. ukończył Gimnazjum w Rogoźnie z wyróżnieniem, co nie było wówczas łatwą rzeczą dla Polaka. Po tak pięknie zdanym egzaminie dojrzałości poszedł za głosem powołanie i wstąpił do Seminarium Duchownego w Gnieźnie i Poznaniu. Studiował filozofię i teologię.

Kapłaństwo

Walenty Dymek 11 lutego 1912 r. przyjął święcenia kapłańskie w Gnieźnie. Mszę św. prymicyjną odprawił w kościele pw. Michała Archanioła w Połajewie. Pierwszą swą pracę kapłańską podjął jako wikariusz w parafii pw. Najświętszej Marii Panny Wziebowziętej w Ostrzeszowie. Swój czas poświęcał na pracę z dziećmi i młodzieżą. Przejmowała go bardzo bieda i niedostatek otaczający go wokół. 1 lipca 1920 r. został kanonikiem kolegiaty św. Marii Magdaleny w Poznaniu. 15 maja 1929 r. Ojciec Święty mianował księdza kanonika biskupem sufraganem poznańskim. Sakrę biskupią przyjął 26 maja 1929 r. z rąk kardynała prymasa Augusta Hlonda. Ksiądz prymas ustanowił go też z dniem 1 października 1929 r. wikariuszem generalnym w Poznaniu. Do kapituły metropolitarnej wszedł 1 kwietnia 1930 r. jako kustosz, 17 listopada 1930 r. został jej dziekanem, a 3 stycznia 1931 r. proboszczem. Przez następne 10 lat pełnił wierną służbę w zarządzie archidiecezji. Dwukrotnie wizytował wszystkie parafie, a było ich wówczas około 350. Nauczał wiernych, bierzmował młodzież. 3 lipca 1945 r. powracający z wojennej tułaczki ksiądz kardynał prymas Hlond przywiózł od Ojca Świętego nominację dla księdza biskupa Walentego Dymka na tytularnego arcybiskupa nikoploitańskiego. Był to wyraz uznania Stolicy Świętej dla Jego niezłomnej postawy podczas lat wojny i okupacji. 04.03.1946 r. arcybiskup Walenty Dymek zostaje wyniesiony do godności ordynariusza Archidiecezji Pozańskiej jako jej Arcybiskup Metropolita. 30 maja 1946 r. nastąpił uroczysty ingres Księdza Arcybiskupa Walentego Dymka do prokatedry w Farze Poznańskiej z kościoła p.w. Wszystkich Świętych. 15 sierpnia 1946 r. arcybiskup odprawił mszę świętą pontyfikalną. Podczas tej uroczystości ofiarował Archidiecezję Poznańską Matce Najświętszej i Niepokalanemu Jej Sercu. Zawołanie biskupie Walentego Dymka brzmiało „Caritas Christi urzet nos”- Miłość Chrystusa przynagla nas.

Etapy działalności

Okres przedwojenny

Walenty już w Gimnazjum był prezesem Towarzystwa Tomasza Zanna oraz członkiem Patriotycznego Związku Młodzieży „Zet”. Stał się duchownym przywódcą polskiej młodzieży gimnazjalnej. W czasie studiów poświęcił się zgłębianiu zagadnień społecznych w Kleryckim Kółku Samokształceniowym. Należał do tajnej organizacji „Obrona Narodowa”. Walenty Dymek w 1912 r. założył w Ostrzeszowie „Ogródki Dziecięce”, w których sam pracował z dziećmi. Zapewniał dzieciom opiekę, a podczas zabawy uczył je i wychowywał. Udzielał się bardzo w pracy społecznej i dziennikarstwie. Pracował w organizacjach takich jak:”Sokół”, „Przemysłowiec”,”Katolickie Stowarzyszenie Robotników”, „Kółka Rolnicze”. Należał do bractwa „Żywy Różaniec” W 1916 r. powołano Walentego Dymka na stanowisko sekretarza generalnego „Związku Katolickich Towarzystw Robotników Polskich”. Był redaktorem czasopism „Robotnik” i „Przewodnik Społeczny”. W czasie powstania wielkopolskiego pracował w „Wydziale Wykonawczym Rady Ludowej” dla miasta Poznania. W 1919 r. zorganizował „Narodowe Stronnictwo Ludowe”. Jako kanonik udał się na misje w Niemczech, Belgii i Francji. Po powrocie z misji został w 1924 r. dyrektorem Związku Towarzystwa Dobroczynności „Caritas”. Wydał „Przewodnik Społeczny”, który w 1930r. przemianowano na „Ruch Charytatywny”. Założył Katolicką Szkołę Społeczną. W latach 1924-27 pełnił funkcję lektora praktyki i socjologii w Seminarium Gnieźnieńskim. Był również członkiem Zarządu „Towarzystwa Obrony Społecznej”. Wybrany został do Rady Miejskiej w Poznaniu. Biskup Walenty Dymek zajmował się wszystkimi, którzy oczekiwali i wymagali pomocy. W Kiekrzu, koło Poznania, założył dom dla bezdomnych dziewcząt. Był inicjatorem Komitetu Tanich Kuchni, Towarzystwa Opieki nad Więźniami, Katolickiego Towarzystwa Ochrony Kobiet, Towarzystwa Ogródków Działkowych.

Okres wojenny

Okupant niemiecki uwięził biskupa Walentego Dymka najpierw na Ostrowie Tumskim, a następnie na plebanii parafii Matki Boskiej Bolesnej na Łazarzu w Poznaniu. Biskup Walenty Dymek został pozbawiony wszystkich publicznych funkcji kościelnych. W tym okresie biskup potajemnie administrował swą diecezję. Wysyłał raporty do Watykanu o prześladowaniach ludności polskiej przez hitlerowców. Utrzymywał kontakty z Delegaturą Rządu Londyńskiego w Poznaniu i Warszawie. W 1940 r. wyświęcił nawet 3 kapłanów, 3 diakonów i 4 subdiakonów dla tajnego duszpasterstwa. Nie szedł na ustępstwa wobec okupanta, żądał większych swobód dla Kościoła i zwolnienia księży z obozów. W 1942 r. otrzymał nominację papieską na Administratora Apostolskiego polskich katolików w całym „Warthegau”, jednak tytułu tego nigdy nie używał ze względu na niewydanie przez władze niemieckie statutu dla kościoła polskiego.

Okres powojenny

Arcybiskup Walenty Dymek tuż po wyzwoleniu przystąpił do organizacji normalnego życia kościelnego. Zorganizował Kurię Metropolitalną w skromnych pomieszczeniach plebanii przy kościele św. Anny na Łazarzu. Rozpoczął wielkie dzieło odbudowy Archidiecezji po spustoszeniach dokonanych przez działania wojenne i okupację. Prowadził wielkie dzieło odbudowy duchowej, moralnej i gospodarczej archidiecezji. Kapłanów zachęcał do pogłębiania i poszerzania wiedzy teologicznej, apelując: „Walka o Chrystusa rozgorzała na całym świecie. Przeto kapłan musi być na posterunku, uzbrojony w żywą, niezachwianą wiarę, uświęcony Łaską Bożą, przejęty gorliwością apostolską”. Już w pierwszych latach po wojnie wznowił prace przygotowawcze przyszłego synodu diecezjalnego. Powołał do życia Główną Komisję Synodalną. Nowo przyjętych kleryków wysłał na studia do Seminarium Duchownego w Gnieźnie. Przyczynił się do odbudowy Seminarium Duchownego, które zostało oddane klerykom do użytku 4 listopada 1947 r., a w roku 1953 r. uruchomiono już sześcioletnie studium wyłącznie dla alumnów Archidiecezji Poznańskiej. W latach 1945-47 arcybiskup Walenty Dymek wyremontował i umeblował Pałac Biskupi, który podczas okupacji hitlerowskiej zamieniony był na siedzibę strażacką. Dla umocnienia życia religijnego zarządzał misje parafialne i coroczne rekolekcje wielkopostne lub adwentowe. Uruchomił w Rościnnie koło Skoków Dom Rekolekcyjny. W 1949 r. stworzył dla starszych wiekiem i schorowanych kapłanów Wzajemną Pomoc Kapłańską. Powołał do życia Radę Liturgiczną. Stworzył na nowo instytut „Caritas”, którego zadaniem było pomagać potrzebującym. Powstało wiele domów opieki, szkół dla dzieci i dorosłych wymagających specjalnej troski. Powołał Związek Chórów Kościelnych, dbał o muzykę kościelną, wydawał stosowne dekrety co do muzyki i nabożeństw. Arcybiskup Walenty Dymek rozszerzył kult Serca Jezusowego i Najświętszego Sakramentu, rozpoczął intronizację Serca Pana Jezusa w rodzinach. Był Przewodniczącym Komisji Duszpasterskiej i Członkiem Komisji Głównej Episkopatu Polski. Nadzorował odbudowę Katedry Poznańskiej. Wszelkie prace postępowały dość szybko. Uroczysta inauguracja Katedry odbyła się 29 czerwca 1956 r. Arcybiskup Walenty Dymek w tym czasie poważnie już chorował. Arcybiskup Metropolita mógł śledzić uroczystości tylko z okna swego pałacu i z ustnych relacji uczestników. Po siedemnastoletniej przerwie podjęto znów służbę Bożą w Katedrze Poznańskiej, ale, niestety, bez bezpośredniego udziału jej budowniczego Księdza Metropolity Walentego Dymka. Choroba bardzo szybko postępowała. 22 października 1956 r. w wielkich cierpieniach, znoszonych w samotności, umiera Arcybiskup Metropolita Walenty Dymek. Niemal cały Poznań przedefilował przed otwartą trumną swego Arcybiskupa Metropolity, składając należny hołd. Został pochowany 26 października 1956 r. w podziemiach Katedry Poznańskiej w Kaplicy Szołdrskich.

Znaczenie postaci

Ksiądz Arcybiskup Metropolita Poznański Walenty Dymek opiekował się gorliwie powierzoną mu przez Ojca Świętego archidiecezją. Przez 44 lata kapłaństwa. nauczał prawd wiary, miłości bliźniego i dobroci. Niósł pomoc potrzebującym. Był zawsze wierny swojej Ojczyźnie – Polsce. Przeszedł do historii jako dobry pasterz, wielki kapłan, odnowiciel Archidiecezji po katakliźmie dziejowym. W 1927 Walenty Dymek został odznaczony orderem Polonia Restituta za zasługi w pracy społecznej i w przygotowaniu powstania wielkopolskiego. 27 listopada 1929 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski „za zasługi na położone około kulturalnego i materialnego dobra robotników”. W 1939r. zostaje odznaczony Medalem Niepodległości i Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.

Arcybiskupa Walentego Dymka po śmierci upamiętnia:

– płyta epitafijna w kaplicy św. Marcina w poznańskiej bazylice archikatedralnej,

– popiersie obok kościoła pw. św. Jana Vianneya na poznańskim Sołaczu,

– marmurowa tablica w Kościele pw. Michała Archanioła w Połajewie,

– czterometrowy pomnik przed kościołem w Połajewie,

– ulica abpa Walentego Dymka w Poznaniu.