Pochodzenie

Maria Wojciechowska z domu Matuszewska, ur. 23 stycznia 1921 roku w Trzemesznie. Córka Władysława Matuszewskiego, inwalidy wojennego, byłego żołnierza walczącego podczas I wojny światowej na froncie francuskim i rosyjskim, i Marii Matuszewskiej ( z domu Gąszczak ) gospodyni domowej.

Dzieciństwo

Całe swoje dzieciństwo spędziła w Trzemesznie. Była pogodną, lubianą i chętnie bawiącą się z innymi dziećmi dziewczynką. Starała się pomagać mamie w pracach domowych i na miarę swoich możliwości opiekowała się młodszym bratem Franciszkiem (ur.30 III 1923 r. i zm. 24 VI 2000 r.). Mieszkała w domu na ul. Skwarzymowo 3 (obecnie ul. Wiosny Ludów 7 ). Poza bratem miała jeszcze dwie siostry: Czesławę ( ur.3 VII 1925 r. i zm.19 VI 1939 r.), która została potrącona przez samochód prowadzony przez Niemca mieszkającego w Ostrowitem i w wyniku odniesionych obrażeń zmarła tuż przed wybuchem II wojny światowej oraz Dorotę ( ur.21 III 1936 r. i zm. 3 XI 1937 r.), która umarła najprawdopodobniej na zapalenie opon mózgowych.

Edukacja

W latach 1928-1935 uczęszczała do publicznej 7-klasowej Szkoły Powszechnej w Trzemesznie, w której osiągała bardzo dobre wyniki. Zawsze była w grupie najpilniejszych i najzdolniejszych uczniów. Choroba matki i trudna sytuacja rodzinna przyczyniły się do tego, że po ukończeniu szkoły powszechnej nie mogła podjąć dalszej nauki. Zajmowała się domem, młodszym rodzeństwem i rozwijała swoje umiejętności krawieckie w jednym z miejscowych sklepów z odzieżą, ucząc się kroju i szycia. W 1937 roku została druhną Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej w Poznaniu, oddział w Trzemesznie.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 roku Maria Wojciechowska była łącznikiem między magistratem a uciekinierami. Przygotowywała i przekazywała na terenie Trzemeszna potrawy uciekinierom znad zachodniej granicy. 7 lipca 1940 roku wywieziono ją na przymusowe roboty do Niemiec. Trafiła do gospodarstwa rolnego i pracowała u Otto Wolfa w Spechcerholz koło Ahrensbök 15 km od Lubeki. Choć z początku nie potrafiła doić krów i była uważana za nieprzydatną, z czasem zyskała szacunek i uznanie. Szybko uczyła się wszystkiego co nowe, traktując nową sytuację jak życiowe wyzwanie. Bardzo praktyczną umiejętnością okazało się szycie, dzięki któremu niejednokrotnie wychodziła cało z różnych opresji. W styczniu 1944 roku została aresztowana. Podejrzewano ją o przynależność do tajnej organizacji AK (Armii Krajowej). Od 22 do 24 stycznia 1944 r. przebywała w więzieniu w Lubece. Następnie przewieziono ją do więzienia we Wrocławiu, gdzie była przesłuchiwana przez Gestapo. W Dniu Matki, 26 maja, została więźniem obozów koncentracyjnych dla kobiet w Ravensbrück. Po miesiącu przetransportowano ją do obozu koncentracyjnego Buchenwald. Od tego momentu pracowała w fabryce amunicji „Hasak” w Lipsku. Wyczerpana pracą i niewłaściwie odżywiana często chorowała. 13 kwietnia 1945 roku ewakuowano ją z całym obozem i „pędzono” na wschód. Po dziesięciu dniach została oswobodzona z pozostałymi więźniami koło Torgau nad rzeką Łabą przez wojska radzieckie. 10 maja uzyskała od starosty powiatowego we Wschowie przepustkę, na podstawie której mogła wrócić do domu. Wracała pieszo i pociągami towarowymi. Do rodzinnego Trzemeszna dotarła 13 maja, w dniu Objawienia Matki Boskiej Fatimskiej. Trzy dni później, 16 maja, umarł czekający na jej powrót ciężko chory ojciec. Mimo wyczerpania pobytem w obozie i problemów ze zdrowiem, musiała zaraz po powrocie do domu podjąć pracę.

Edukacja i praca po wojnie, życie rodzinne

Od 1 marca do 26 czerwca 1947 r. uczęszczała na Państwowy Nauczycielski Kurs Przygotowawczy przy Inspektoracie Szkolnym w Mogilnie. Po ukończeniu trzech semestrów została uczennicą Gimnazjum Ogólnokształcącego w Mogilnie. Następnie dnia 8 lutego 1949 r. zdała egzamin z zakresu gimnazjum ogólnokształcącego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną dla eksternów, powołaną przez Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznaniu. Od 3 lutego 1949 r. do 25 czerwca 1949 r. brała udział w pięciomiesięcznym kursie pedagogicznym w Poznaniu, a następnie podjęła naukę w Liceum Pedagogicznym w Poznaniu, które ukończyła zdając egzamin maturalny w 1952 roku. 1 września 1945 r. rozpoczęła pracę nauczycielki fizyki w Szkole Podstawowej w Trzemżalu. W 1947 roku złożyła przyrzeczenie harcerskie, utworzyła drużynę harcerską i szkolne koło PCK. Codziennie dojeżdżała do pracy rowerem (ponad 6 km w jedną stronę). Po 9 latach na własną prośbę zmieniła miejsce pracy i od 1 września 1954 r. pracowała w Szkole Podstawowej nr 1 w Trzemesznie. Na zasłużoną emeryturę przeszła 31 sierpnia 1976 roku, ale pracowała jeszcze do 1982 r.

26 listopada 1954 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w Trzemesznie odbył się ślub cywilny Marii Matuszewskiej i Stefana Wojciechowskiego, a 8 stycznia 1955 r. ślub kościelny w kościele p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Trzemesznie. 22 maja 1957 r. urodziła się córka Ewa, która po matce otrzymała drugie imię Maria, a 7 sierpnia 1960 r. córka Beata Maria. Mąż Marii Wojciechowskiej był pracownikiem PKP (Polskich Kolei Państwowych), zmarł 29 czerwca 1986 r. Córka Ewa jest pielęgniarką, pracuje w jednej z poznańskich klinik. Córka Beata jest nauczycielką i pracuje w Szkole Podstawowej nr 1 im. Jana Kilińskiego w Trzemesznie.

Działalność społeczna po przejściu na emeryturę

Przez 10 lat była radną Rady Narodowej w Trzemesznie. Należała do Trzemeszeńskiego Klubu Ekologicznego, którego przewodniczącym był Antoni Kierczyński. Od 1970 r. była członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz członkiem Zarządu i przewodniczącą Komisji do Spraw Współpracy z Młodzieżą. Od lipca 1981 r. pełni funkcję Prezesa Koła Miejsko – Gminnego ZKRP i BWP (Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych ) w Trzemesznie. Jest też członkiem Zarządu Okręgowego ZKRP i BWP w Bydgoszczy, członkinią Związku Harcerstwa Polskiego, Miejsko- Gminnego Koła Ochrony Miejsc Pamięci Walk i Męczeństwa, Stowarzyszenia Miłośników Zabytków Historycznych położonych na terenie Miasta i Gminy Trzemeszno, Trzemeszeńskiego Klubu Abstynenckiego oraz Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ponadto od lat kultywuje pamięć o Powstaniu Wielkopolskim. Pomagała w ustaleniu listy nazwisk powstańców wielkopolskich, które są umieszczone na tablicach na trzemeszeńskim cmentarzu. Przez 20 lat pełniła funkcję prezesa Sekcji Emerytów i Rencistów przy Zarządzie Oddziału ZNP w Trzemesznie. Przygotowywała wnioski o odznaczenia i mianowanie na wyższe stopnie oficerskie dla żołnierzy-kombatantów. Pomagała w uzyskiwaniu odszkodowań z Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. Wielokrotnie była i jest zapraszana do szkół na lekcje i zbiórki harcerskie, gdzie wspomina swoje przeżycia wojenne. 4 czerwca 2011 r. za wszystkie zasługi został jej nadany tytuł Honorowego Obywatela Gminy Trzemeszno.

Odznaczenia

1974 r. Odznaka Grunwaldzka

1975 r. Złoty Krzyż Zasługi

1981 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

1981 r. Medal Komisji Edukacji Narodowej

1983 r. Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju

1986 r. Krzyż Oświęcimski

1987 r. Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej

1987 r. Złota Odznaka ZNP

1995 r. Medal – Wyzwolenie- 50 lat Freiburg od Stowarzyszenia Maksymilian Kolbe Werk

1997 r. Odznaka za Zasługi dla Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych

1997 r. Srebrna Odznaka Honorowa Związku Inwalidów Wojennych

1999 r. Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej

2000 r. Złota Odznaka Honorowa za Szczególne Zasługi dla Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów

2002 r. Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej

2003 r. Złota Odznaka Honorowa Związku Inwalidów Wojennych RP

2008 r. Medal za Zasługi dla Miasta i Gminy Trzemeszno

4 czerwca 2011 r. nadanie tytułu Honorowego Obywatela Gminy Trzemeszno

21 października 2011 r. Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego

Znaczenie postaci

Maria Wojciechowska, będąc nauczycielem i instruktorem ZHP, wychowała kilkadziesiąt pokoleń młodych ludzi w duchu patriotyzmu i szacunku dla drugiego człowieka. Była i pozostaje wzorem odpowiedzialności, pracowitości, wrażliwości, skromności i serdeczności. Mimo strasznych przeżyć jest osobą pogodną, życzliwą i oddaną swoim przekonaniom. Pełniąc funkcję prezesa Miejsko–Gminnego Koła ZKRP i BWP otacza opieką członków związku, popularyzuje i utrwala w pamięci społecznej dzieje walk niepodległościowych, działa na rzecz otaczania opieką miejsc pamięci narodowej.