Ryszard Nuszkiewicz

ur. 01 stycznia 1919
zm. 31 grudnia 1983
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Grzegorzewie, Szkoła Podstawowa im. T. Zawadzkiego "Zośki"

Pochodzenie

Ryszard Nuszkiewicz – pseudonim „Lach”, „Powolny” urodził się 01 stycznia 1919 roku (według innych źródeł 08 grudnia 1918 roku), w wielkopolskim Grzegorzewie.

Syn Weroniki i Stanisława. Ojciec Ryszarda – pochodził z dużego, grzegorzewskiego klanu rodziny Nuszkiewicz, która do dnia dzisiejszego ma ogromne znaczenie na terenie gminy i powiatu.

Dzieciństwo

Dzieciństwo spędził na terenie Grzegorzewa, natomiast wczesną młodość razem z rodzicami – we Wrześni.

Edukacja

W roku szkolnym 1926/1927 rozpoczął edukację w szkole w Grzegorzewie, a po ukończeniu klasy piątej w roku szkolnym 1931/1932 – kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni. Następnie od 1937 roku pobierał nauki w Szkole Podchorążych Piechoty w Kaliszu. Po jej ukończeniu wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej.

Ukończył studia ekonomiczno – prawne w Szkole Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiegow Krakowie.

Etapy działalności

Ryszard Nuszkiewicz – to polski wojskowy, uczestnik wojny obronnej 1939 roku oraz kampanii francuskiej, cichociemny. Jako oficer Armii Krajowej był między innymi inspektorem dywersji Okręgu Kraków i zastępcą dowódcy Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała”. Po wojnie represjonowany przez Urząd Bezpieczeństwa. W późniejszym okresie życia pracownik krakowskiego Mostostalu. Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Etap pierwszy

We wrześniu 1939 roku walczył w składzie 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, w stopniu podporucznika. Internowany na Węgrzech, uciekł i przedostał się do Francji. W kampanii francuskiej uczestniczył jako oficer 3 Pułku Grenadierów Śląskich. Po upadku Francji przeszedł granicę hiszpańską, został aresztowany, a po udanej ucieczce powrócił do Francji. Osadzony w obozie jenieckim, ponownie uciekł. Dotarł do Gibraltaru, a stamtąd do Wielkiej Brytani.

Etap drugi

Ryszard Nuszkiewicz – po odbyciu przeszkolenia dla cichociemnych, 29 listopada 1942 roku został zaprzysiężony jako oficer Armii Krajowej, a 21 lutego 1943 roku zrzucony w rejonie Jędrzejowa. Został przydzielony do Kedywu Okręgu Kraków Armii Krajowej. Dowodził wyszkolonym przez siebie plutonem około 30 harcerzy z Szarych Szeregów i drużyną dziewczęcą. Przeprowadzał z podwładnymi liczne akcje sabotażowe i dywersyjne, rozbrojenia, zamachy, likwidacje konfidentów. Uczestniczył w przygotowaniach do zamachu na Wilhelma Koppego, był jednym z głównych organizatorów i wykonawców nieudanego zamachu na pociąg wiozący Hansa Franka pod Grodkowicami w nocy z 29 na 30 stycznia 1944 roku.

Kolejne etapy…

Następnie – Ryszard Nuszkiewicz – po sformowaniu przez oddziały partyzanckie podległe krakowskiemu Kedywowi Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała” został w nim dowódcą II kompanii. Przeszedł szlak bojowy batalionu, dowodząc z sukcesami w bitwie pod Złotym Potokiem – 11 września 1944 roku. Od listopada ponownie pełnił funkcję inspektora dywersji. Po wkroczeniu wojsk sowieckich i rozbrojeniu przez nie części oddziałów partyzanckich, powrócił do domu.

Po wojnie był inwigilowany i aresztowany w 1945 roku, przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Trafił do więzienia na Montelupich.

Po wojnie napisał książki: „Zamach na pociąg Hansa Franka”, „Dynamit”, „Ze wspomnień cichochemnych”,„Uparci”.

Znaczenie postaci

Ryszard Nuszkiewicz – jest bardzo ważną postacią, pochodzącą z Grzegorzewa. Jest prawdziwym bohaterem, którego losy i czyny znacząco zarysowały się w dzieje Europy i Polski. Przemawiają za tym jego dokonania oraz docenienie poprzez odznaczenia, które otrzymał: Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, wielokrotnie Krzyże Walecznych, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Partyzancki, Krzyż Armii Krajowej, Medal Lotniczy, Medal 10-lecia Polski Ludowej oraz za kampanię francuską – Croix de Guerre ze srebrną gwiazdą.

Mieszkańcy Krakowa w imię wdzięczności nazwali jedną z ulic – Ryszard Nuszkiewicz.

Zmarł w Krakowie – 31 grudnia 1983 roku.