Pochodzenie
Antoni Gajda urodził się 1 marca 1896 roku w Porąbce, obecnie dzielnicy Sosnowca, znajdującej się w województwie śląskim. Jego rodzice to Jan Gajda i Zofia z Gamratów. Ojciec Antoniego Gajdy pracował w kopalniach „Kazimierz” i „Juliusz ”.
Dzieciństwo i edukacja
Szkołę podstawową ukończył w Porąbce, natomiast do szkoły średniej uczęszczał w Sosnowcu. Były to lata 1908 – 1913. Jednak z powodu choroby przerwał naukę. Powrót do szkoły średniej utrudnił mu wybuch I wojny światowej, dlatego Antoni Gajda naukę kontynuował prywatnie. W 1916 roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Kielcach. Po czterech latach nauki, wystąpił ze stanu duchownego i został nauczycielem.
Etapy działalności – praca pedagogiczna w Lubstowie i Sompolnie
Antoni Gajda pracę w charakterze nauczyciela rozpoczął w 1922 roku w miejscowości Żarczyce Małe, powiat jędrzejowski. Jego kolejne miejsce pracy to Zagórze, obecnie dzielnica Sosnowca, lata 1922 – 1924. W 1924 roku rozpoczyna pracę w szkole powszechnej w Lubstowie – Młynku, gmina Sompolno. W 1925 roku został prezesem Koła Młodzieżowego zorganizowanego w 1924 roku. Antoni Gajda w Lubstowie pracował do 1927 roku, kiedy to został przeniesiony do Sompolna, gdzie pracował do 1 września 1939 roku. W Sompolnie mieszkał wraz z żoną i synem Jerzym. Żona zajmowała się domem. Bardzo dobrze znał łacinę, w związku z tym potrafił bardzo dobrze tłumaczyć ten język. Przedmioty, których nauczał w szkole to: śpiew, religia, język polski i język niemiecki. Był bardzo muzykalny. Znał wiele piosenek i tańców, grał na wielu instrumentach muzycznych. W czasie, gdy pracował w Sompolnie, w 1936 roku powstała „Monografia Sompolna z dodatkiem o Lubstowie i okolicy”. W 1938 roku był członkiem Rady Gromadzkiej Sompolna. Antoni Gajda w czasie okupacji był krótko internowany, następnie został skierowany przez władze niemieckie do pracy w Urzędzie Stanu Cywilnego w Sompolnie. Niemcom potrzebni byli pracownicy biurowi, którzy znali język niemiecki, rosyjski i łacinę, ponieważ potrafili odszukać dokumenty w starych księgach kościelnych. Po zakończeniu II wojny światowej Antoni Gajda zgłosił się do wykonywania pracy nauczyciela w Sompolnie. Otrzymał jednak zadanie zorganizowania szkoły w Lubstowie w czasie od 16 lutego do 28 kwietnia 1945 roku.
Etapy działalności – praca pedagogiczna na Ziemiach Odzyskanych
Kolejnym etapem pracy pedagogicznej Antoniego Gajdy było organizowanie polskiej szkoły w Komprachcicach w latach 1945 – 47. Na własną prośbę został przeniesiony do Średniej Szkoły Zawodowej w Opolu, w której pracował do końca życia. W okresie od 1 kwietnia 1952 r. do 31 lipca 1953r. pełnił obowiązki kierownika sekcji matematyki w Okręgowym Ośrodku Kształcenia i Doskonalenia Kadr Pedagogicznych w Opolu. W 1958 roku przeszedł na emeryturę, jednak nadal pracował jako nauczyciel matematyki w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 w Opolu. Zmarł 4 maja 1962 roku.
Znaczenie postaci
Antoni Gajda to znacząca postać dla Sompolna i Lubstowa. W znacznej mierze przyczynił się do rozwoju szkolnictwa w obu miejscowościach. Nie bez znaczenia jest fakt, że Antoni Gajda posiadał liczne uzdolnienia pozwalające mu zaszczepiać u młodych ludzi zamiłowania do sztuki, muzyki oraz nauki. Z dużym powodzeniem prowadził szkolne zespoły artystyczne, Koło Młodzieżowe, przygotowywał wraz z uczniami występy. Posiadał własną biblioteczkę wspaniałych książek. Cenną pamiątką i skarbnicą wiedzy o Sompolnie oraz okolicach jest z pewnością napisana przez niego w 1936 roku „Monografia Sompolna z dodatkiem o Lubstowie i okolicy”. Na podstawie opracowanych i tłumaczonych dokumentów przekazywała wiedzę historyczną o Sompolnie, okolicy i mieszkańcach. Uczył lokalnego patriotyzmu i dumy z własnych korzeni. Monografia do tej pory stanowi bardzo cenne źródło informacji o gminie Sompolno. Antoni Gajda za swoje zasługi otrzymał również 6 grudnia 2007 roku tytuł Honorowego Obywatela Miasta i Gminy Sompolno.
Źródła:
A. Gajda, „Monografia Sompolna z dodatkiem o Lubstowie i okolicy”, Koło 1936;
P. Gołdyn, „Dzieje Sompolna. Wiek XX”, Sompolno 2011;
„Parafia św. Marii Magdaleny w Sompolnie na tle historycznym”, praca zbiorowa pod redakcją ks. Wojciecha Krzywańskiego, ks. Kazimierza Rulki, Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne, Włocławek 2011,
„Kronika szkoły w Lubstowie”, Lubstów 1945;
wywiad z Burmistrzem Miasta i Gminy Sompolno panem Andrzej Kossowskim,
wywiad z panem Piotrem Gołdynem – twórcą biogramów,
materiały pana Tadeusza Słodkiewicza,
materiały z Miejsko – Gminnej Biblioteki Publicznej w Sompolnie,
materiały z Biblioteki w Lubstowie.
wywiad z panem Piotrem Gołdynem
wywiad z Burmistrzem Miasta i Gminy Sompolno panem Andrzejem Kossowskim