Czesław Kowalski

Urodził się 21 kwietnia 1904 r. w Piaskach koło Gostynia jako siódme dziecko Antoniego Kowalskiego i Władysławy Stóżykiewicz. Ochrzczony został w Strzelcach Wielkich. Zmarł 3 maja 1977 r. w Krzycku Małym na ciężką chorobę serca. Miał jedenaścioro rodzeństwa.

Młodość

W roku 1913 ojciec Czesława Kowalskiego zakupił nieco wyeksploatowaną już, ale wciąż działającą cegielnię w okolicach Sądzi koło Włoszakowic. Po wybuchu I wojny światowej w roku 1914 trzech braci Czesława Kowalskiego wstąpiło do armii pruskiej. W 1918 roku tuż po wybuchu Powstania Wielkopolskiego dwaj z nich Bronisław i Stanisław stanęli w szeregach powstańczych, a Sylwester przyłączył się do Armii Polskiej gen. Józefa Hallera we Francji. Podczas Powstania Wielkopolskiego Sądzia znalazła się na linii frontu. Wówczas Czesław Kowalski wraz z młodszymi braćmi, Mieczysławem i Tadeuszem, pomagał powstańcom biegając z meldunkami, nosząc żywność i amunicję. W młodości pracował z ojcem w cegielni oraz pomagał na roli.

Edukacja

Do szkoły powszechnej uczęszczał w Krzycku Wielkim. W latach dwudziestych ukończył gimnazjum w Lesznie (obecnie Liceum Ogólnokształcące nr 1 w Lesznie, którego dyrektorem w latach sześćdziesiątych XX wieku był brat Czesława Kowalskiego – Tadeusz Kowalski). Służbę wojskową odbył w 55. Pułku Piechoty w Lesznie. Zdobył tam stopień kaprala i kwalifikacje podoficera sanitarnego. W roku 1931 wstąpił do drużyny sanitarno-ratowniczej PCK w Lesznie, co zmotywowało go do ukończenia kursu dla instruktorów sanitarnych PCK w Rogoźnie.

Prace społeczne

W roku 1934 został rejonowym komendantem drużyn ratowniczo-sanitarnych. Organizował i szkolił drużyny sanitarne na terenie gminy Włoszakowice. Szkolenia odbywały się m.in. w Sali Trójkątnej Pałacu we Włoszakowicach. Sanitariuszki były ochotniczkami z terenu Włoszakowic i okolic. Wśród nich znalazły się Marianna Maćkowiak z Bukówca Górnego, Zofia John z Ujazdowa oraz jej siostra Jadwiga Dekiert.

Założył zespół śpiewaczy „Echo” w Sądzi, który istnieje do dziś.

Okres wojny

Pod koniec sierpnia 1939 r. Czesław Kowalski jako podoficer sanitarny Wojska Polskiego wraz z dwoma oddziałami sanitariuszek rozpoczął służbę w Oddziale Straży Granicznej we Włoszakowicach.

We wrześniu 1939 r. wraz z sanitariuszkami niósł pomoc żołnierzom rannym w bitwie nad Bzurą. Wzięty do niewoli pracował w szpitalu w Piotrkowie Trybunalskim.

W październiku 1939 r. wraca do Sądzi. Jako osoba z przeszkoleniem i umiejętnościami medycznymi był cenny zarówno dla miejscowej ludności, jak i okupantów.

W czasie wojny wielokrotnie był przesłuchiwany przez gestapo i ówczesne władze okupacyjne w związku z poszukiwaniem jego starszych braci, którzy służyli w armii polskiej.

W roku 1943 Niemcy skierowali Czesława na kurs felczera, a następnie do pracy w szpitalu w Lesznie.

W styczniu 1945 r. drogą do Bukówca i Sądzi od strony Smyczyny zbliżali się Rosjanie. Kolumna żołnierzy radzieckich została ostrzelana przez niemiecki samolot, wielu z nich zostało zabitych lub rannych. Czesław Kowalski natychmiast pośpieszył im z pomocą. Lżej rannych od razu opatrzył, a ciężko rannym zorganizował transport do szpitala w Lesznie. Kiedy konwój z rannymi dotarł do Leszna okazało się, że polowy szpital jest w Rydzynie. Gdy tam dotarli szpital był już w Bojanowie. Czesław Kowalski towarzyszył rannym do końca, a podobno pomagał jeszcze podczas ich operowania.

Okres powojenny

Po wojnie przejął gospodarstwo po rodzicach, ale nie przerwał działalności sanitarnej. Pracował w punkcie sanitarnym we Włoszakowicach, gdzie przy ciężkich porodach asystowała mu akuszerka Anna Kiszkowa. Niósł pomoc zwłaszcza rolnikom i uboższym mieszkańcom gminy, ponieważ długo nie mieli oni bezpłatnej opieki lekarskiej, a na porady lekarza nie było ich stać. Czesław Kowalski nie odmówił pomocy nikomu i slużył o każdej porze. Był powiatowym inspektorem PCK. Prowadził kursy sanitarne dla młodzieży w szkole przy placu Metziga w Lesznie. Jeden z takich kursów ukończył Tadeusz Kowalski kuzyn syna Czesława – Henryka Kowalskiego. W latach pięćdziesiątych stanął w obronie krzyży w szkołach. Za przystąpienie do tego protestu został odsunięty od wszelkiej działalności gminnej, co nie przeszkadzało mu leczyć ludzi, aż do momentu, kiedy ciężka choroba serca mu to uniemożliwiła.

Rodzina

W roku 1949 ożenił się z Marią z domu Ratajczak zamieszkałą w Skarżyniu. Mieli sześcioro dzieci: dwie córki, Teresę i Bogumiłę oraz czterech synów, Stanisława, Zenona, Zbigniewa i Henryka. Bardzo chciał odbudować rozgrabioną przez Niemców cegielnię. Udało się nawet odnaleźć kilka urządzeń, ale niestety nie zdołał ich odzyskać. Po cegielni nie pozostało śladu, a ojcowiznę objął syn Czesława – Henryk Kowalski.

Znaczenie postaci

Był człowiekiem pogodnym, zawsze brał udział w zabawach wiejskich urządzanych w ogrodzie u Małeckich w Sądzi. Chętnie przygotowywał przedstawienia na tę okazję z sanitariuszkami. Lubił żartować. Był doskonałym organizatorem. Do dziś działa założone przez niego kółko śpiewacze. Ten drobny człowiek o wielkim sercu i duchu zawsze śpieszył z pomocą sąsiadom i potrzebującym. Czuwał nad pielgrzymami, którzy przybywali do Sanktuarium w Charbielinie.

Chcąc upamiętnić, jakim szlachetnym i nietuzinkowym człowiekiem był Czesław Kowalski, mieszkańcy Sądzi wraz z wójtem gminy Włoszakowice postanowili postawić w Sądzi przypominającą go rzeźbę ”Sanitariusza”, którą wykonał Jerzy Sowijak.