Pochodzenie i edukacja
Stanisław Grajewski – syn Franciszka i Michaliny zd. Bryckiej – urodził się 17 sierpnia 1901 r. w Barcinie (pow. Szubin). Gdy miał 14 lat, rodzice przeprowadzili się do Kąkolewa. Naukę w szkole ludowej rozpoczął w Barcinie, a ukończył w Kąkolewie. Rodzice, wychowując syna w duchu patriotyzmu, nauczyli go pisać i czytać po polsku. W 1917 r. ukończył szkołę handlową w Lesznie. Od tego czasu wiedzę pogłębiał jako samouk. Zmarł 18 maja 1983 r. w Jezierzycach Kościelnych, gdzie mieszkał u córki.
Obszary działalności
W OBRONIE OJCZYZNY
9 stycznia 1919 r. jako ochotnik wstąpił do oddziałów powstańczych w Kąkolewie. Brał udział w potyczkach pod Kąkolewem 10 i 11 stycznia 1919 r. Od 12 stycznia 1919 walczył w komp. W. Koteckiego w Robczysku. Na początku marca został wcielony do 2. komp. 6. Pułku Strzelców Wielkopolskich w Pawłowicach. Brał też udział w wojnie 1920 r. z Rosją. w 60. pułku piechoty, w wojsku (w stopniu kaprala) był do 30 marca 1921 r. W 1924 razem ze Stefanem Bruczkowskim przyczynił się do założenia w Kąkolewie koła Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1937 założył w Kąkolewie Związek Powstańców Wielkopolskich. 27 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany do 7. komp. łączności w Poznaniu. Brał udział w kampanii wrześniowej. Na początku października przebywał we Lwowie. Tam dowiedział się, że pociąg, którym 3 września jechała z Warszawy jego rodzina, został w rejonie Konina ostrzelany przez Niemców. Córeczka Regina poniosła śmierć, a żona, córka Halina i sześcioletni synek zostali ranni. Do Kąkolewa wrócili niezupełnie wyleczeni w listopadzie 1940 r. Córka została pochowana w Koninie w zbiorowej mogile. Po powrocie do Kąkolewa był jednym z organizatorów i członkiem grupy konspiracyjnej Jana Glapiaka. W listopadzie 1940 r. został wysiedlony do Generalnej Guberni, w Tomaszowie Mazowieckim również działał w ruchu oporu.
POCZTOWIEC
Pracę zawodową rozpoczął w 1919 r. jako urzędnik pocztowy w Lesznie. W latach 1922-1924 pracował na poczcie na kresach wschodnich. Po powrocie w lutym 1945 r. do Kąkolewa znów podjął pracę na poczcie. Na leszczyńskim węźle kolejowym zorganizował pocztową służbę ambulansową. Był przez ponad 22 lata naczelnikiem Urzędu Pocztowego Nr 2 w Lesznie, gdzie pracował do emerytury, czyli do 1 stycznia 1968 r.
ZAANGAŻOWANIE W SPOŁECZNO-KULTURALNE ŻYCIE MAŁEJ OJCZYZNY
S. Grajewski prowadził działalność na rzecz utrwalenia pamięci o Powstaniu Wielkopolskim i II wojnie światowej. W 1933 napisał i wydał broszurę „Kąkolewo w dobie walk powstańczych 1918-1919”. Dzięki jego m.in. staraniom zbudowano w Kąkolewie pomniki związane z Powstaniem Wielkopolskim. W 1959 przyczynił się do odbudowania pomnika ku czci Wacława Andrzejewskiego i Leona Włodarczaka znajdującego się w kąkolewskim lesie przy drodze prowadzącej do Trzebani, w miejscu śmierci oficerów. W 50. rocznicę śmierci obu powstańców w trakcie uroczystości pod pomnikiem wygłosił ze swoimi wnukami Witoldem i Sławomirem Frachami napisany przez siebie wiersz „Swoim dowódcom”. Był przewodniczącym komisji historycznej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, wiceprezesem Zarządu Oddziału w Lesznie oraz wieloletnim sekretarzem koła terenowego tej organizacji we wsi Kąkolewo. Pozostawił po sobie wiele opracowań dotyczących Powstania Wielkopolskiego i okupacji hitlerowskiej w powiecie leszczyńskim, a szczególnie w rejonie Kąkolewa. To on spisał relację Walentego Ciesielskiego – naocznego świadka, uczestnika – z przebiegu tragicznego wypadku 2 lipca 1919 w lesie kąkolewskim. Służył uczniom piszącym referaty swoimi materiałami. Jest też autorem kilku wierszy o powstaniu Wielkopolskim m.in. „Czyn” i „Swoim dowódcom”. Aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-kulturalnym Kąkolewa. Pisał i wystawiał sztuki teatralne (np. „Rok 1939” – fragment historyczny w jednej odsłonie). Organizował różne imprezy, współdziałał z kąkolewską Szkołą, wygłaszając dla dzieci i młodzieży pogadanki. Poszukiwał w Archiwum Państwowym materiałów dot. Powstania i wojny, tłumaczył je z j. niemieckiego (np. pisma niemieckiego zarządcy Leszna z 24 i 30 X 1939 r.), w lokalnych mediach („Wolność i lud”) apelował, aby w kalendarzach umieszczać informację o dacie wybuchu Powstania Wlkp.
PASJA KRONIKARSKA
Gromadził artykuły z prasy poświęcone tematyce, która bardzo go interesowała, czyli przede wszystkim Powstaniu Wielkopolskiemu i II wojnie św. [ludzie, wydarzenia, powojenne losy powstańców]. Dokumentował też wszystko, co związane było z życiem Kąkolewa np. zdjęcie z pierwszych wiejskich dożynek, które zorganizowano w 1926. Jego notatki dotyczą również bieżących spraw kraju: społecznych, gospodarczych, politycznych, religijnych, także geograficznych i małej ojczyzny. Gromadził ważne czasopisma, np. 1. powojenny numer „Głosu Wielkopolskiego”. Także zdjęcia.
Dyplomy i odznaczenia
DYPLOMY:
– Dyplom z okazji 40-letniego jubileuszu pracy naczelnika Urzędu Pocztowego Leszno 2,- Podziękowanie od Polskiego Towarzystwa Historycznego za pracę nadesłaną na Wielki Konkurs na pamiętniki i wspomnienia z przeszłości Wielkopolski XX,
ODZNACZENIA:- „Odznaka Tysiąclecia za działalność społeczną w obchodach tysiąclecia państwa polskiego” [przyznana przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu], – ,,Polska Swemu Obrońcy 1918 – 1921”, – ,,Bojownikom Niepodległości”, – „Polonia Restituta” 1944, – ,,Wielkopolski Krzyż Powstańczy 1918-1919” [przyznany 5 I 1958 r. Uchwałą Rady Państwa], – „Pokój, wolność, socjalizm 1905 1945” [odznaczenie przyznane przez ZBOWiD], – ,,Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski” [przyznany Uchwałą Rady Państwa z dn.13 IX 1965 r.], – Odznaka Honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego” [przyznana Uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu dn.20 XII 1963 r.], – Medal pamiątkowy z okazji 25. rocznicy powstania ludowego wojska polskiego [przyznany przez Wojewódzki Komitet Frontu Jedności Narodu w Poznaniu w 1968 r.].
Znaczenie postaci
W pamięci kąkolewian zapisał się jako działacz społeczny, oddany patriota, który ,,zarażał” miłością do Ojczyzny. Zapamiętano go również jako pisarza i kronikarza. Jego wiersz pt. „Czyn” zna wielu mieszkańców, uczniowie Zespołu Szkół w Kąkolewie uczą się go, zgłębiając wiedzę o Powstaniu Wielkopolskim.