Pochodzenie

Profesor dr hab. med. Jacek Juszczyk w metryce urodzenia ma dwa imiona – Ryszard Jacek – jednak od początku nazywano go tym drugim. Urodził się 4 sierpnia 1938 r. w Pacanowicach (pow. pleszewski, woj. wielkopolskie) w domu rodziców jego matki Zofii z d. Drygas (1914-2001). Dziadkowie byli rolnikami na gospodarstwie liczącym ok. 35 hektarów. Ojciec, Edward (1909-2003), syn urzędnika bankowego, był nauczycielem (ukończył Seminarium Nauczycielskie) i pochodził z Kielc. Uczył najpierw w Górach Świętokrzyskich (w Woli Szczygiełkowej, dokładnie w połowie drogi między św. Katarzyną a św. Krzyżem), a następnie na innych terenach kielecczyzny. Był absolwentem Wyższego Kursu Nauczycielskiego (Uniwersytet Jagielloński). Ukończył Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu w latach 1930-1931 i jako podporucznik rezerwy (praktyczny egzamin oficerski zdawał u mjr. Henryka Dobrzańskiego, znanego później jako słynny „Hubal”) wziął udział w wojnie obronnej 1939 r., walcząc jako dowódca plutonu w składzie 7 Pułku Ułanów im. Kazimierza Sosnkowskiego. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. W dniu 27 września wzięty przez Niemców do niewoli, po kilku dniach zbiegł z więzienia w Opatowie (pow. opatowski, woj. świętokrzyskie). Większość okupacji ukrywał się jako poszukiwany przez gestapo (był członkiem Związku Walki Zbrojnej, przekształconego następnie w Armię Krajową). W latach 1945-1975 Edward Juszczyk pełnił funkcję kierownika, a następnie dyrektora Szkoły Podstawowej w Sobótce (pow. Ostrów Wlkp. woj. wielkopolskie), w której uczyła także jego żona. Wychowany w duchu ideałów Stefana Żeromskiego, już po eksternistycznych studiach z tytułem magistra historii (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) uczył aż do 1988 r. (łącznie 56 lat pracy zawodowej, zakończonej w 79 roku życia z przyczyn zdrowotnych). W czasie pracy w Sobótce Edward Juszczyk był bardzo aktywny na polu organizacji życia kulturalnego swych współmieszkańców. Założył i przez wiele lat prowadził Zespół Pieśni i Tańca „Sobótka”, a od 1946 r. amatorski zespół teatralny. Wystawiano m.in. „Zemstę” Fredry, „Skąpca” Moliera, „Sługę dwóch panów” Goldoniego.

Dzieciństwo i wczesna młodość

Ojciec profesora Jacka Juszczyka w różnych okresach prowadził tajne nauczanie, a syn Jacek przy okazji nauczył się czytać i pisać dzięki czemu w 1945 r. dostał promocję do klasy III szkoły powszechnej w Oksie (miasteczko w woj. kieleckim założone przez Mikołaja Reja). W 1945 r. rodzice Jacka Juszczyka przeprowadzili się z Oksy do Sobótki (pow. ostrowski, woj. wielkopolskie) i zamieszkali w tutejszej szkole. W Sobótce Jacek Juszczyk ukończył szkołę podstawową w 12 roku życia. Jako uczeń szkoły podstawowej był harcerzem 25 drużyny. W wieku 10 lat wygrał konkurs „Płomyka” na reportaż o nauczaniu analfabetów (nagroda: 6 tygodni pobytu w Orłowie – w Republice Płomykowych Zuchów, gdzie pełnił funkcję wiceministra zdrowia). Od najmłodszych lat lubił dużo czytać. W Sobótce korzystał ze zbiorów domowych, szkolnych i z biblioteki gminnej (były to lata 40/50-te). Był bardzo aktywny na polu sportowym (zainteresowania: piłka nożna, siatkówka, lekkoatletyka, łyżwiarstwo, narciarstwo). W szkole podstawowej doszło do jego pierwszych kontaktów z teatrem, uwielbiał także seanse kina objazdowego w salce parafialnej. Te zainteresowania wszczepił mu ojciec. W Sobótce Jacek Juszczyk miał wielu przyjaciół. Wśród nich byli m.in.: Jan Kaczmarek (kierownik Szkoły Podstawowej w Sobótce w latach 1978-1981, autor monografii o wsi Sobótka) oraz Marian Szymoniak (towarzysz odległych podróży po dalekich okolicach, najpierw na rowerach, a potem na motocyklach). Warto nadmienić, że na motocyklu Jacek Juszczyk jeździł już od 10-go roku życia. Przeróżne wyprawy do parku w Sobótce i w jego okolice aż po słynny „Krakowiec” (dawna bażanciarnia dziedzica von Steiglera, właściciela Sobótki od końca XIX w.) odbywał Jacek Juszczyk także z innymi kolegami – rówieśnikami, jak Bolek Spaleniak i Feliks Jankowski. Ten ostatni był przywódcą konkurencyjnej bandy, z którym banda Jacka Juszczyka toczyła liczne boje o kontrolę terytorialną nad wyimaginowanymi obszarami (ich centrum stanowiła buda w ogrodzie sobótkowskiej szkoły – siedziba Jacka). Sobótka – piękna miejscowość z wielkim parkiem i pałacem oraz z czterema stawami, polami z kępami drzew i rzeczką Ciemną, wijącą się wśród łąk, była idealnym miejscem zabaw i spędzania wakacji, także w czasach licealnych i studenckich. Dla Jacka Juszczyka Sobótka jest na pół baśniowym krajem dzieciństwa i bardzo wczesnego okresu młodzieńczego.

Liceum i studia

Za zgodą Kuratorium Oświaty Jacek Juszczyk, jako 12 – latek został uczniem (po zdaniu stosownego egzaminu, notabene w harcerskim mundurku) I Ogólnokształcącego Liceum Męskiego w Ostrowie Wlkp. (pow. ostrowski, woj. wielkopolskie). Zdał maturę przed ukończeniem 16-go roku życia. W liceum bardzo aktywnie udzielał się w Kółku Polonistycznym (recytacje, przedstawienia teatralne) pod kierownictwem dr Józefa Jachimka, nauczyciela liceum. Po zdaniu matury uzyskał zgodę Ministra Zdrowia na podjęcie studiów na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu (w czasie zdawania egzaminów jako 16-latek nie był pełnoletni). Studiował w latach 1954-1959 (absolutorium) i po odbyciu obowiązkowego stażu uzyskał tytuł lekarza w 1961 r. W czasie studiów pracował jako wolontariusz w Zakładzie Anatomii Patologicznej swojej uczelni.

Praca zawodowa

Od 1961 do 1970 r. Jacek Juszczyk specjalizował się z zakresu chorób zakaźnych w Szpitalu im. Józefa Strusia w Poznaniu pod kierownictwem dr med. Kazimierza Neymana, po czym został starszym asystentem po uzyskaniu stopnia naukowego doktora nauk medycznych w 1970 (tytuł pracy: „Chromodiagnostyka chorób wątroby z użyciem zieleni indocyjaninowej i bromosulfoftaleiny”). Promotorem pracy był prof. dr Kazimierz Wysocki, urodzony niedaleko Pleszewa, absolwent tamtejszej szkoły średniej. Praca doktorska została w dużej mierze wykonana dzięki współpracy z chemikami (firma fotograficzna ORWO, przedtem AGFA, w Wolfen k/Drezna) i lekarzami z ówczesnego NRD, gdzie Jacek Juszczyk spędził sporo czasu (dr Mőhring, prof. Jörke i inni). Pracę opublikowano w języku polskim, niemieckim i rosyjskim. Po utworzeniu Kliniki Chorób Zakaźnych Akademii Medycznej, rozpoczął w niej pracę jako adiunkt. Habilitował się w 1979 r. („Hepatologiczne problemy brucelozy”) na macierzystej uczelni. W 1989 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a dwa lata później zwyczajnego. Prof. Jacek Juszczyk uczestniczył w kilkudziesięciu sympozjach i kongresach naukowych na wszystkich kontynentach (z krajów europejskich nie był tylko w Bułgarii i w Albanii). Odbył staże naukowe o różnym czasie trwania w ośrodkach naukowych w Anglii (wielokrotnie), Francji, Austrii i w Niemczech. Kierownikiem Kliniki Chorób Zakaźnych AM i Ordynatorem Oddziału Chorób Zakaźnych Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia był w latach 1991-2008, w tym Dyrektorem Instytutu Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych w latach 1992-2004. Pełnił wieloletnią funkcję specjalisty wojewódzkiego w zakresie chorób zakaźnych, a w latach 1983-1991 był także specjalistą krajowym i na powrót – wojewódzkim do r. 2008. Od podstaw uczestniczył w tworzeniu od 1984 r. ogólnokrajowego systemu rozpoznawania, leczenia i opieki nad zakażonymi HIV i chorymi na AIDS. Był (i jest) członkiem (obecnie Przewodniczącym) Polskiej Grupy Ekspertów HBV i HCV oraz licznych rad, komisji, komitetów różnych szczebli (w tym Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Obrony Narodowej, Rady Sanitarno-Epidemiologicznej, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych), a także od 1990 r. wybieralnym członkiem Komisji i Komitetów Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Medycyny. Utworzył i był Redaktorem Naczelnym Zeszytów Hepatologicznych, Hepatologii Polskiej, Kliniki Chorób Zakaźnych i Zakażeń Szpitalnych. Jest członkiem rad/kolegiów ośmiu naukowych czasopism medycznych. Był Przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 1991-1997 (członek honorowy), współzałożycielem i V-ce Przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS (członek honorowy). Jest także członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego. Ogromną zasługą profesora Jacka Juszczyka jest to, że po latach starań doprowadził do wybudowania i otwarcia 1 marca 2010 r. w Poznaniu prawdopodobnie najnowocześniejszej kliniki chorób zakaźnych w Europie. Profesor Jacek Juszczyk nadal jeździ po świecie na kongresy naukowe w Europie, USA i po kraju; nie ma chyba miesiąca, aby gdzieś nie wykładał. Poza tym prowadzi prywatną praktykę lekarską w Poznaniu (choroby zakaźne, hepatologia). Przez całe życie czyta (pomijając lektury profesjonalne) bardzo dużo książek z różnych dziedzin.

Dorobek naukowy

Profesor Jacek Juszczyk jest autorem 12 książek o charakterze monograficznym (hepatologia, choroby zakaźne, posocznica) oraz 15 mniejszych monografii i ok. 90 rozdziałów w podręcznikach. Napisał m.in.: „Leczenie chorób wątroby” wspólnie z Andrzejem Gładyszem (Wrocław 1996), „Wirusowe zapalenia wątroby” (Warszawa 1999), „Leczenie chorób wirusowych”, (Wrocław 2000), „AIDS: epidemiologia, patogeneza, klinika leczenia, zapobieganie, poradnictwo” wspólnie z Andrzejem Gładyszem (Wrocław 1996). Poza tym jest autorem monografii: „Hepatitis C; patogeneza i terapia” (Wrocław 2009), „Hepatitis B, patogeneza i terapia” (Wrocław 2010). Wspólnie z Januszem Cianciarą zredagował dzieło pt. „Choroby zakaźne i pasożytnicze” (Lublin, 2007, wyd. I; dwutomowe wyd. II, przeszło 2000-stronicowe, Lublin 2012),które jest obecnie podstawowym podręcznikiem chorób zakaźnych w naszym kraju. Profesor Jacek Juszczyk jest, od pierwszego wydania, współautorem corocznie publikowanego podręcznika chorób wewnętrznych (także w wersji elektronicznej). Obecnie, po śmierci redaktora naczelnego, „Interna Szczeklika” (ostatnia edycja z 2013 r.), ukazało się wydanie w języku ukraińskim, a wkrótce wyjdzie po hiszpańsku i angielsku. Napisał ok. 740 artykułów naukowych w języku polskim i angielskim. Profesor jest członkiem European Association for the Study of the Liver, International Association for the Study of the Liver, Association for Infectious Diseases (b. członek Zarządu), International Association for Interferon Research. Wypromował 12 doktorantów.

Nagrody i odznaczenia

W dniu 9 listopada 2012 r. na Zamku Królewskim w Warszawie profesor Jacek Juszczyk z udziałem swojej rodziny i przyjaciół został odznaczony najwyższym odznaczeniem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, medalem Gloria Medicinae, przyznawanym przez kapitułę złożoną z 40-tu najwybitniejszych profesorów – specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Profesor Jacek Juszczyk jest kawalerem Krzyża Oficerskiego i Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (2004). Jest ponadto laureatem Nagrody im. Józefa Kostrzewskiego (1975), Nagrody Naukowej Towarzystwa Patologów Polskich (1975), licznych nagród za pracę naukową i dydaktyczną Ministra Zdrowia i JM Rektora swojej macierzystej uczelni. Biografie profesora są zamieszczane w różnych wydawnictwach np. „Who is who w Polsce” (Zug, Szwajcaria, str. 247)

Zainteresowania i działalność pozazawodowa

Profesor Jacek Juszczyk podczas studiów zainteresował się poezją i sztukami pięknymi. Po otrzymaniu wyróżnienia w konkursie na krytykę literacką, ogłoszonym przez warszawski dwutygodnik literacki „Współczesność”, pisał recenzje z tomików poetyckich, na ogół debiutantów, a z czasem teksty publicystyczne związane z kulturą i sztuką w kontekście historycznym i współczesnym. W następnych latach pisał również w innych czasopismach, takich jak „Życie Literackie”, „Kultura”, “Polityka”, etc. Publikował także eseje z zakresu filozofii medycyny w “Polskim Tygodniku Lekarskim”. Od początku lat 60-tych zaczął współpracę jako stały recenzent plastyczny z „Gazetą Poznańską”, co trwało nieprzerwanie 30 lat. Jest autorem licznych wstępów do katalogów wystaw malarzy, w tym także opracowań monograficznych w wydaniach książkowych. W latach 1958-1970 był bardzo aktywny w działalności studenckiego klubu „Od nowa” w Poznaniu – m.in. był naczelnym redaktorem dwutygodnika poświęconego sprawom kultury pt. „Struktury”. Debiutowali w nim tak znani poeci, jak Stanisław Barańczak i Ryszard Krynicki. W 2011 r. współredagował 300-stronicową monografię ww. klubu (Klub Od nowa 1958-1970), opublikowaną przez Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu, poświęconą środowisku studenckiemu i ludziom kultury niestudenckiej tamtych lat. Na lata 70-te przypada także jego działalność w Unii Polskich Pisarzy Medyków (przekształcona następnie w Unię Polskich Pisarzy Lekarzy), gromadzącej przede wszystkim poetów, lecz także prozaików i dramaturgów środowiska profesjonalnego. Został wówczas laureatem Turnieju Jednego Wiersza w Łodzi oraz opublikował wiersze i prozę poetyką w trzech almanachach UPPL zatytułowanych „Spektrum” (1978, 1979, 1980). W latach 80-tych i 90-tych, plonem jego zainteresowań fotograficznych, częściowo związanych z podróżami, były trzy wystawy indywidualne (w tym jedna z bardzo obszernym katalogiem) w galeriach gdańskich i poznańskich. W nowej klinice chorób zakaźnych przy ul. Szwajcarskiej w Poznaniu, na parterze, znajduje się stała ekspozycja fotografii jego autorstwa, powstałych w latach 1985-2000.

Rodzina

Małżonką Profesora Edwarda Juszczyka jest Dorota z d. Ronge, romanistka, dziennikarka radiowa. Państwo Dorota i Jacek Juszczykowie mają dwoje dzieci: Natalia (anglistka) pracuje w Radzie Europy w Brukseli, Konrad (etnolingwista) jest adiunktem na UAM w Poznaniu. Mają też wnuczkę Julię, córeczkę Natalii. Siostra prof. Jacka Juszczyka – Ewa (młodsza od niego o 12 lat) mieszka z liczną rodziną w Bógwidzach niedaleko Pleszewa (pow. pleszewski, woj. wielkopolskie). Jej małżonkiem jest Czesław Skowroński, absolwent Akademii Rolniczej w Poznaniu z magisterium z hodowli ziemniaka, poseł na Sejm RP I kadencji, a także były wieloletni wiceburmistrz Pleszewa.

Najważniejsze osiągnięcia, znaczenie postaci

Najważniejsze osiągnięcia profesora Jacka Juszczyka to wieloletnia praca nad dotrzymywaniem kroku osiągnięciom medycyny w jego dziedzinie (choroby zakaźne, hepatologia) lecz bez ograniczania się tylko do tej dziedziny, wiara iż medycyna to nie tylko nauka ale i sztuka, a także przekonanie, że mimo wszystko światu nie grozi dezintegracja. W życiu prywatnym udowodnienie, że można osiągnąć większe lub mniejsze sukcesy, o ile żyje się wśród opiekuńczych, wspaniałych ludzi – na czele z rodzicami, w przyjaznym środowisku, mając w sercu małą ojczyznę, jaką dla niego jest Sobótka – symbol Wielkopolski – i Rodzinę, z której jest się dumnym.