Pochodzenie

Stanisław Thiel urodził się 20 października 1881 r. we Wrocławiu jako syn radcy sądowego i ziemianina, Kazimierza Thiela i Józefy z Frezerów.

Dzieciństwo

We Wrocławiu uczęszczał do gimnazjum, w którym w marcu 1901 r. zdał maturę. Od 1.IV.1901 r. do 31.III.1902 r. odbywał służbę wojskową w 6 Pułku Artylerii Polowej we Wrocławiu.

Edukacja

W następnych latach przebywał na praktykach rolniczych na Śląsku i Pomorzu. Od 1.X.1903 r. rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Wrocławskiego, które kontynuował do 31.III 1906 r., zaliczając pięć semestrów. W 1906 r. przejął rodzinny majątek w Doruchowie.

I wojna światowa

W sierpniu 1914 r. otrzymał kartę mobilizacyjną i został powołany do armii niemieckiej. Za walki na frontach został odznaczony Krzyżem Żelaznym I i II klasy i awansowany do stopnia kapitana. W listopadzie 1918 r. otrzymał urlop i powrócił do Doruchowa. Tam zetknął się z polskim ruchem niepodległościowym.

Powstanie Wielkopolskie i wojna polsko-bolszewicka

Po wybuchu powstania w Wielkopolsce włączył się w działalność Powiatowej Rady Ludowej w Ostrzeszowie. 6.I.1919 r. został mianowany dowódcą odcinka ostrzeszowskiego i organizatorem polskich oddziałów na tym terenie. 9.I.1919 r. został mianowany dowódcą sił na odcinku ostrzeszowsko-kępińskim. S. Thiel bez pomocy z zewnątrz zorganizował batalion ostrzeszowski, który składał się z około 700 ludzi. Z tym oddziałem przeciwstawiał się Grenzschutzowi, tocząc zwycięskie potyczki z Niemcami 14-15.I.1919 r. w rejonie Kobylej Góry i Ligoty, 19.I. na linii Parzynów Rogaszyce oraz 29.I. pod Torzeńcem. W lutym 1919 r. oddziały S. Thiela weszły w skład 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich jako III batalion. Przy pomocy posiłków z Ostrowa Wielkopolskiego, stoczył 18.II. potyczkę pod Korzeniem. Po podpisaniu zawieszenia broni 16.II.1919 r. w Trewirze toczył jeszcze na odcinku kępińskim drobne potyczki z wrogiem. Batalion wchodzący w skład 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich osłaniał linię demarkacyjną. W kwietniu 1919 r. dekretem Naczelnej Rady Ludowej został mianowany porucznikiem, a następnie kapitanem i majorem wojsk wielkopolskich. W sierpniu 1919 r. major S. Thiel objął dowództwo 11 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Do grudnia 1919 r.pułk pełnił służbę graniczną na linii demarkacyjnej pod Kępnem, od Wieruszowa do Sulmierzyc. W styczniu na czele swojego pułku zajął Kępno, Bralin i Rychtal, realizując postanowienia Traktatu Wersalskiego i przyłączając je wraz z okolicą do Polski. Pod koniec stycznia 1920 r. został przerzucony na front wschodni w okolice Lidy i Berezyny. W kwietniu został zastępcą szefa Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Józef Piłsudski awansował go do stopnia pułkownika. Za udział w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymał Krzyż Virtutti Militarii V klasy, czterokrotnie Krzyż Walecznych oraz Krzyż Kawalerski Legii Honorowej. Od grudnia 1921 r. do stycznia 1922 r. pułkownik Thiel był przewodniczącym Komisji Weryfikacyjnej Oficerów byłego zaboru pruskiego.

Rodzina i działalność społeczno-polityczna

Stanisław był prezesem Związku Towarzystw Powstańców i Wojaków, Kółek Rolniczych oraz Mleczarni Spółdzielczej w Kępnie. Był też w radach nadzorczych Polskiej Spółki Nasiennej w Poznaniu i Zjednoczonych Cukrowni Witaszyce-Zduny. Pełnił też funkcję radcy Poznańskiego Ziemstwa Kredytowego. Wiódł zatem spokojne życie aktywnego społecznie ziemianina-weterana. Od 1918 r. był żonaty ze swoją kuzynką Marią Thiel – samarytanką, organizatorką tajnego nauczania w okresie zaboru. W małżeństwie tym na świat przyszło dwóch synów (Stanisław i Kazimierz) oraz dwie córki (Krystyna i Katarzyna).

W maju 1922 r. na własną prośbę przeszedł do rezerwy i zajął się administrowaniem majątku w Doruchowie. Uczestniczył w pracach różnych organizacji społecznych. Po przejściu do życia cywilnego był czynnym działaczem Stronnictwa Narodowego, pełnił też szereg ważnych funkcji zawodowych i społecznych w organizacjach wojewódzkich i powiatowych.

II wojna światowa

Po agresji niemieckiej na Polskę 1.IX.1939 r. opuścił wraz z rodziną Doruchów i w czasie działań wojennych przebywał na Podlasiu. Na początku października 1939 r. powrócił w rodzinne strony, gdzie został aresztowany przez Niemców wraz z żoną i trojgiem dzieci pod zarzutem ukrywania broni. Początkowo był więziony w Ostrzeszowie, następnie w Forcie VII w Poznaniu. Według rodzinnego przekazu, nieuchronnego wyroku śmierci uniknął dzięki interwencji towarzysza broni z okresu I wojny światowej, gen. Waltera von Reichenau. Z więzienia został zwolniony w lutym 1940 r., po czym wyjechał pod przybranym nazwiskiem Stanisława Dąbrowskiego do Generalnego Gubernatorstwa. Pułkownik Thiel natychmiast włączył się w nurt pracy niepodległościowej. W 1941 r. został członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej. W 1942 r. wszedł w skład Narodowych Sił Zbrojnych pod pseudonimem „Przemysław” i objął dowództwo Inspektoratu Ziem Zachodnich Polski z siedzibą w Warszawie. Koordynował działalność okręgów Poznań, Pomorze, Łódź, Śląsk i Częstochowa. Włożył duży wkład pracy w szkolenie kadr. Sprawował nadzór nad podchorążówką, był także inicjatorem kursów policyjnych mających na celu przygotowanie oficerów NSZ do roli organizatorów policji w okresie przejściowym, tj. po opuszczeniu ziem zachodnich przez Niemców. Zmarł nagle w Warszawie 9.X.1943 r. na skutek szoku spowodowanego widokiem zmarłej córki Katarzyny. Pośmiertnie został awansowany do stopnia generała brygady. Został pochowany początkowo na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, a po latach staraniem syna Kazimierza (jedynego z czworga dzieci, który przeżył wojnę) ekshumowany i 18.XI.1965 r. złożony w grobie rodzinnym w Doruchowie.

Tragiczne losy rodziny Thielów

Okupacja hitlerowska była szczególnie tragiczna dla rodziny Thielów. Żona pułkownika została aresztowana podczas próby przekroczenia granicy Generalnego Gubernatorstwa i w 1940 r. zmarła w szpitalu więziennym w Łodzi. Córka Krystyna poległa jako sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, syn Stanisław, żołnierz AK, przypuszczalnie zginął w Radogoszczu. Katarzyna podczas pobytu w Forcie VII nabawiła się gruźlicy i w 1943 r. zmarła w sanatorium w Świdrze.

Znaczenie postaci

Stanisław Thiel to żołnierz, patriota, ziemianin i społecznik, który swoją pracą i postawą rozsławił małą społeczność Doruchowa i zasłużył na uznanie i szacunek potomnych.