Pochodzenie
Stanisław Bródka urodził się 16 stycznia 1916 roku w Piotrkowicach koło Kościana, jako pogrobowiec, bo po śmierci własnego ojca, też Stanisława, po którym zresztą najprawdopodobniej otrzymał imię. Matka Jadwiga (z domu Górna) po urodzeniu Stanisława, była wdową z dwójką synów: starszym Józefem i młodszym Stasiem, znajdowała się na utrzymanu dziadka – właścicela 20-hektarowego gospodarstwa w Piotrkowicach. Mama małego Stasia po pewnym czasie powtórnie wyszła za mąż za Wojciecha Kaczmarka.
Edukacja (lub „młodość”)
Stanisław w wieku 10 lat ukończył Szkołę Powszechną w Czempiniu i zaczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Kościanie. Po jego ukończeniu i zdaniu egzaminu dojrzałości w 1934 roku zapisał się na studia na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Poznańskiego, na sekcję filologii klasycznej, z językiem łacińskim, jako przedmiotem gównym.
14 czerwca 1938 roku zdał egzamin magisterski i otrzymał stopień magistra filozofii w zakresie filologii klasycznej. 1 grudnia 1938 roku znalazł pracę na wschodzie w Wołkowysku podległym Kuratorium Okręgu Wileńskiego. Po zakończeniu roku szkolnego w 1938/1939 roku wrócił do rodzinnych Piotrkowic na wakacje. Do pracy w Wołkowysku już nigdy nie wrócił.
Czas wojny
1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Już 7 grudnia 1939 roku Stanisław i jego brat Józef zostali aresztowani. Bracia trafili do gospodarstwa rolnego niedaleko Treblinki, skąd uciekli i wrócili w swoje rodzinne strony. Stanisław ukrywał się w domu swojej narzeczonej w Czempiniu, Józef natomiast w domu rodzinnym w Piotrkowicach. 20 czerwca 1941 roku Stanisław dowiedział się, że całą jego rodzinę wywieziono na roboty do Niemiec. 25 sierpnia 1942 roku Niemcy ponownie aresztowali Stanisława Bródkę i przewieźli go do Kościana, dostał wyrok 9 miesięcy więzienia za nielegalne przekroczenie granicy Generalnej Guberni i za ukrywanie się. Niestety, Polacy posiadający ponad półroczny wyrok, po odbyciu kary nie byli zwalniani do domu, lecz przekazywani do obozów koncentracyjnych. Stąd pan Bródka 25 czerwca 1943 roku trafił do siedziby Gestapo, by 6 sierpnia 1943 roku znaleźć się w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Od 1 października 1943 do 1 maja 1944 roku znajdował się z innymi więźniami w Brnie. Wobec zbliżającego się do Oświęcimia frontu 13 sierpnia 1944 roku Stanisław został wywieziony do obozu w Buchenwaldzie, a następnie do obozu „Dora”.
Wyzwolenie zastało go 2 maja 1945 roku w obozie Ravensbruck, do którego najpierw weszli Amerykanie, ale zostali wyparci przez Niemców. Wkrótce potem weszli żołnierze radzieccy, z odrepetowanymi pepeszami, z gołymi głowami, pełni entuzjazmu, że wojna już się kończy.
Stanisław był wolny, ale głodny i niesamowicie osłabiony. Najpierw dzięki rowerom zarekwirowanym Niemcom przez Rosjan, potem wozem konnym, zdołali dotrzeć przez Kostrzyn do Międzychodu. Stąd wrócił pociągiem 16 maja 1945 roku do Poznania i dalej do Czempinia.
Po wojnie
W lipcu 1945 roku wziął ślub z Marianną Korbik. Zamieszkali w Czempiniu. Ostatecznie z wielu propozycji podjęcia pracy wybrał Pleszew. W tutejszym liceum dyrektorem był bowiem Maksymilian Józefiak, jego wychowawca z VIII klasy gimnazjalnej z Kościana. W pleszewskim liceum Stanisław Bródka uczył przede wszystkim łaciny, historii, a także języka polskiego. W grudniu 1945 roku wraz z żoną zamieszkał przy ulicy Słowackiego 7 w Pleszewie. W 1951 roku ukończył studia historyczne I stopnia i zdobył uprawnienia do nauczania historii. Jako nauczyciel pracował nie tylko w liceum, ale także w innych szkołach pleszewskich ucząc języka polskiego, historii czy nauki o konstytucji. Był także zastępcą dyrektora w pleszewskim liceum. Ogromnie lubiany i szczerze szanowany przez swoich uczniów. Był wierny swoim poglądom nawet w najtrudniejszych czasach komunizmu w Polsce. Zawsze sumienny, życzliwy i bezkonfliktowy.
W lutym 1976 roku przeszedł na emeryturę, ale pracował w liceum do roku 1986. Dla uczniów był aktywnym, sumiennym i kochanym człowiekiem.
13 grudnia 1981 roku zmarła jego ukochana żona Marianna.
W 1987 roku, 19 sierpnia po długiej i cieżkiej chorobie profesor Stanisław Bródka zmarł. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Kaliskiej w Pleszewie.
Rodzina
Miał dwoje dzieci. Jego syn Stanisław, urodzony 30 kwietnia 1946 roku ukończył studia weterynaryjne we Wrocławiu, poślubił Jadwigę z domu Biegańską. Założył z nią rodzinę i zamieszkał w Gołuchowie. Córka Maria, urodzona 16 lutego 1949 roku, poślubiła weterynarza Bernarda Dąbrowskiego, z którym zamieszkała w Pleszewie. Nauczyciel doczekał się wnuków od syna: Marcina i Justyny, a od Marii: Ewy i Piotra.
O Stanisławie
Dyrektor pleszewskiego liceum M. Dohnal pisał o nim:
„Stanisław Bródka pracuje w tutejszym zakładzie od 1 września 1945 r. i był stale zajęty w etatowym wymiarze godzin, ucząc języka łacińskiego, języka polskiego i historii. Ze swoich obowiązków wywiązywał się sumiennie i właściwie. Wykazał należyte przygotowanie przedmiotowe i metodyczne. Właściwie prowadził lekcje. Był w razie potrzeby gotowy do pracy poza normalnym wymiarem godzin.”
„Nauczyciel, filolog klasyczny, uzupełnia swą wiedzę historyczną. Na ogół pracowity, sumienny, choć dość powolny i gubiący się w szczegółach, wypełnia swe obowiązki nauczycielskie – dydaktyczne i wychowawcze – w miarę swych możliwości sumiennie. Starannie i gruntownie przygotowuje się do wykładów pozaszkolnych (…) Zapowiada się na dobrego nauczyciela po przezwyciężeniu trudności we wdrażaniu się do nauczania historii.”
Długoletnia i zasłużona dyrektorka Biblioteki Publicznej w Pleszewie, uczennica S. Bródki p. Ewa Szpunt tak wspomina swego profesora:
„Jest to osoba wierna swoim ideałom. Człowiek, który przez całe życie sumiennie pracował, życzliwy, bezkonfliktowy, starający się nie czynić krzywdy bliźniemu. O takich ludziach (…) powinniśmy mówić i pisać jak najwięcej, to oni tworzyli historię tego miasta.”
Uczeń S. Bródki, były dyrektor liceum, historyk i społecznik Andrzej Szymański pisał:
„Był dla nas wszystkich dobry i opiekuńczy. Często nazywaliśmy go mądrym ojcem. Był człowiekiem, którego dewizą życiową było staranie się o bezkonfliktowość z kimkolwiek i o cokolwiek, by nikogo nie urazić, by nie zrobić nikomu przykrości. Pracowity, dokładny, sumienny i przyjaźnie przekazujący swoje jakże cenne, bo poparte długoletnim doświadczeniem, rady metodyczne młodym nauczycielom.”
Znaczenie postaci
Oprócz działalności ściśle zawodowej poświęcał się S. Bródka działalności społecznej, popularyzatorskiej i naukowej.
Od 1946 roku członek Związku Byłych Więźniów Politycznych Obozów Koncentracyjnych (w 1951 roku zmienionej na Związek Bojowników o Wolność i Demokrację) w Pleszewie.
Jeden z założycieli (1980 rok) i członek Pleszewskiego Towarzystwa Kulturalnego.
Członek Prezydium Oddziału Powiatowego ZBOWiD, a od 1972 roku przez prawie 10 lat przewodniczący Zespołu Historycznego tej organizacji.
Z jego inicjatywy w dniu 9 maja 1982 roku odsłonięto tablicę przy Placu Kościelnym upamiętniającą walkę pleszewskiego ruchu oporu AK oraz w dniu 1 września tego samego roku pomnik ku czci ofiar nalotu wroga w dniu 1 września 1939 roku.
Twórca wielu książek i publikacji, między innymi: „Wspomnień z więzień i obozów (1939-1945)”, „Miejsc pamięci narodowej Ziemi Pleszewskiej”, „Tajnego nauczania w pleszewskiem w latach 1939-1945”, opracowań: „Udział 70 Pułku Piechoty w wojnie obronnej 1939 roku”, „Okupacja hitlerowska w okręgu pleszewskim”, „Pod zaborem pruskim (1793 – 1918)”, „Powiat pleszewski i jego mieszkańcy w czasie Powstania Wielkopolskiego” oraz autor prelekcji: „Udział Pleszewian w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919”, „Dzieje Pleszewa w latach 1793-1918”, „Pleszew podczas okupacji”, „Refleksje z pobytu w obozach koncentracyjnych”, „Strajki szkolne w Pleszewie”.
Odznaczenia i nagrody
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1972 rok
Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania I stopnia – 1975 rok
Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej – 1981 rok
Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej – 1982 rok
Medal 40-lecia Polski Ludowej – 1984 rok
Honorowa Odznaka Zasłużony Działacz Federacji Towarzystw Kulturalnych Ziemi Kaliskiej – 1981 rok
Odznaka Zasłużony dla Miasta i Gminy Pleszew – 1985 rok
Źródła:
Andrzej Szymański, Stanisław Bródka – to był Człowiek…………… Człowiek, mimo numerów 136102, 80559, 15535 w: Rocznik Pleszewski 2011
Zdjęcia Stanisława Bródki pochodzą ze zbiorów córki p. Marii Dąbrowskiej, pozostałe zostały wykonane przez uczniów biorących udział w tworzeniu niniejszego wpisu.