Pochodzenie
Kazimierz Grudzielski urodził się 9 maja 1856 roku w Turwi koło Kościana. Zmarł 31 marca 1921 roku w Poznaniu. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Gozdowie. Ojcem generała był Wojciech Grudzielski – administrator majątku w Turwi, a potem w Sołeczni. Matka Alfonsyna, z domu Morin, pochodziła z rodu francuskiego i ponoć łączyło ją pokrewieństwo z Ludwikiem XVI.
Dzieciństwo
Kazimierz był jednym z dziesięciorga dzieci Wojciecha i Alfonsyny Grudzielskich.
Edukacja
W wieku jedenastu lat mały Kazimierz rozpoczął naukę w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Był to trudny okres dla ludności polskiej, którą pod każdym względem próbowano zniemczyć. W okresie zaborów nie istniało to, co polskie, włącznie z wojskiem.
Kariera wojskowa
Po ukończeniu gimnazjum Grudzielski odbył jednoroczną służbę wojskową ze szkołą w Poczdamie, a potem zawodowo wciągnął się do armii pruskiej, gdzie zdobywał kolejno awanse: w 1880 roku na podporucznika, 1889 – porucznika, 1894 – kapitana i szefa kampanii, 1906 – majora, 1907 – komendanta batalionu, a w 1912 na podpułkownika. W 1917 roku, w wieku 61 lat, przeszedł na emeryturę. Zamieszkał u brata w Sołeczni, a następnie w Opieszynie koło Wrześni.
Po zakończeniu I wojny światowej włączył się w wir działalności niepodległościowej. W 1918 roku wysunięto konieczność utworzenia kontrolerów przy urzędach niemieckich i zasugerowano wybór Kazimierza Grudzielskiego przy landracie von Habera we Wrześni. Został także komisarzem Straży Ludowej powiatu wrzesińskiego, odpowiedzialnym za terytorialne siły porządkowe.
Gdy wybuchło powstanie, a w koszarach powiewały już polskie flagi, Grudzielski natychmiast stawił się do dyspozycji władz polskich, a dokładnie Narodowej Rady Ludowej w Poznaniu. Rozkazem z dnia 1 stycznia 1919 roku objął dowództwo frontu północnego na linii: Jezioro Powidzkie-Wągrowiec, wschodnia granica Kongresówki, odcinek Strzałkowo-Września-Pobiedziska-Murowana Goślina, a na zachodzie linia kolejowa Poznań-Wągrowiec. 2 stycznia utworzono siedem okręgów wojskowych i 8 stycznia Grudzielski został dowódcą II okręgu obejmującego Wrześnię, Gniezno, Środę Wielkopolską i Witkowo. Był autorem zdobycia Szubina, który 11 stycznia trafił do polskich rąk. Mimo nękającej go wtedy ciężkiej grypy zagwarantował całej akcji pełny profesjonalizm. 3 marca 1919 roku Kazimierz Grudzielski otrzymał rozkaz przystąpienia do formowania II Dywizji Strzelców Wielkopolskich. 11 marca awansował na pułkownika i w tym samym dniu na generała brygady Wojska Polskiego. Po zlikwidowaniu frontu wielkopolskiego został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Generalnego Poznań oraz Inspektorem Piechoty. 3 stycznia 1921 roku awansował do stopnia generała dywizji. Krótko po tym zmarł.
Małżeństwo
Kazimierz Grudzielski ożenił się 16 lutego 1901 roku z dwudziestopięcioletnią Wandą Zofią Joanną Dobrogoyską z Prasina w powiecie pleszewskim. Ślub odbył się w Gnieźnie. Prawdopodobnie małżeństwo z Polką zaważyło na tym, że ówczesne władze niemieckie postanowiły Grudzielskich przenieść z Poznania do Neumeunster w Niemczech. Małżeństwo było bardzo szczęśliwe, ale do końca pozostało bezdzietne.
Ciekawostki
Generał był mężczyzną postawnym, dość bezceremonialnym w sposobie bycia, nawykłym do wydawania rozkazów, którym nie wolno było się sprzeciwiać. Najbliższym współpracownikiem Kazimierza Grudzielskiego był Tadeusz Fenrych – pracownik administracji majątku na Opieszynie, adiutant dowódcy, później historyk powstania.
Grobowiec Grudzielskich
Grobowiec stał już 138 lat i czas odbił na nim swe piętno. Budowla groziła zawaleniem. By uchronić od zapomnienia generała Grudzielskiego, kilkoro wrześnian pod patronatem Wrzesińskiego Towarzystwa Kulturalnego utworzyło komitet odbudowy grobowca na czele z księdzem proboszczem parafii Gozdowo, Ryszardem Woźniakiem. 9 stycznia 1994 roku odbyło się uroczyste poświęcenie nowo wybudowanego grobowca według projektu architekta Czesława Piechnika.
W grobowcu znajduje się jedenaście trumien. Oprócz generała spoczywają tam jego rodzice: Wojciech i Alfonsyna oraz ośmioro z dziewięciorga rodzeństwa. Najstarszy brat generała Jan spoczywa w Jarząbkowie.
Znaczenie postaci
Kazimierz Grudzielski został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.
Uroczystości pogrzebowe, które odbyły się 3 kwietnia 1921 roku w Poznaniu, zgromadziły tłumy ludzi i przerodziły się w potężną manifestację. 4 kwietnia żegnano Grudzielskiego w Gozdowie. Wśród tłumu uczestników pogrzebu znaleźli się oficerowie Dowództwa Głównego z generałem Serdakiem na czele, 56. Pułk Piechoty Wielkopolskiej z pełnym korpusem oficerskim, liczne delegacje oraz okoliczni mieszkańcy. Mszę Świętą celebrowało trzech księży. Przy żałobnej muzyce wykonanej przez orkiestrę pułkową i przy salwach karabinowych żołnierze złożyli trumnę w rodzinnym grobowcu Grudzielskich obok Kościoła pw. św. Filipa i Jakuba.
Źródła
wywiad z panem Mariuszem Kozielskim – autorem broszury o Kazimierzu Grudzielskim