Bolesław Smorawski

ur. 28 kwietnia 1865
zm.
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wojska Polskiego w Obornikach

Zdjęć: 5

Dzieciństwo


Bolesław Smorawski pochodził z wielodzietnej rodziny z Rogoźna. Urodził się 28.04.1865 r., jego ojciec Andrzej Grzegorz Smorawski był sekretarzem sądowym w Obornikach, a matka Anna (Joanna) Smorawska ze Strzelińskich urodziła się w Rogoźnie i wychowała dziewięcioro dzieci, Leokadię, Adolfa, Stanisława, Annę, Józefa, Helenę, Marię, Kazimierza i Bolesława.

Działalność społeczna i polityczna



Bolesław Smorawski był jednym z twórców Banku Ludowego w Obornikach w 1897 r.
Bank zarządzany m.in. przez Smorawskiego akumulował polski kapitał, wspomagał inwestycje Polaków, ratował zadłużone gospodarstwa. Był orężem do walki ekonomicznej z zaborcą, dzięki niemu wielu polskich posiadaczy ziemskich i chłopów zachowało swoją ziemię.

· Od 1897 r. Smorawski był działaczem Banku Ludowego w Obornikach, a przez długie lata, aż do 1918 r. był Dyrektorem tegoż banku.
· W latach 1897-1920 był też Członkiem Rady Nadzorczej Banku.
· Sekretarzem Kółka Rolniczego w Obornikach od 1902-1914 r.
· Członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Rolniczo Handlowej – Rolnik
· W 1903 Założył w Obornikach Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, którego przez wiele lat był Prezesem.
Organizacja ta miała charakter sportowy, ale przede wszystkim paramilitarny, by odciągnąć młodych od uczestnictwa w pruskich organizacjach i uczyć patriotyzmu. Ale co najważniejsze przygotować do akcji zbrojnej wyzwolenia miasta.
· Będąc działaczem społecznym, często użyczał swego mieszkania do organizowania zebrań o charakterze konspiracyjnym i tajnym.
W tym że mieszkaniu przy ul. Powstańców Wlkp. 10 odbywały się zebrania Kółka Rolniczego w Obornikach, ale przede wszystkim odbywały się narady o tajnym charakterze, Powiatowego Komitetu Wyborczego – przygotowującego społeczeństwo obornickie do wyborów lokalnych – samorządowych, bądź do sejmu Pruskiego.
· Był również członkiem tajnego Komitetu w celu przygotowania społeczeństwa miasta do Powstania Wielkopolskiego
· Na przełomie października i listopada 1918 roku w Obornikach w siedzibie Banku Ludowego powołano Powiatowy Komitet Obywatelski, który miał się przygotować do przejęcia w niedalekiej przyszłości władzy przez Polaków. W spotkaniu tym udział wzięli m.in. założyciele: Ksiądz Adam Schmidt, Ksiądz Wiktor Mędlewski, Stefan Jordan, Bolesław Smorawski, Stanisław hrabia Żółtowski z Wargowa, Jan Turno ze Słomowa, Stanisław Mazer z Obornik, doktor Wysocki z Rogoźna, ksiądz dziekan Konrad Pomorski z Rogoźna, ksiądz proboszcz Szwaba z Białężyna i ksiądz proboszcz Sylwester Kosiak z Ludom.

W mieszaniu i domu Smorawskiego z jego inicjatywy odbywały się zebrania tegoż Komitetu z częstym narażaniem życia jego uczestników.
Wydany został tam pierwszy rozkaz do zbrojnego działania powstańców w grudniu 1918 r.

· Smorawski walczył też zbrojnie jako członek Kompani Obornickiej Powstańców, która po wybuchu powstania obsadziła Polakami wszystkie urzędy w mieście.
· 27 grudnia około godziny 17.00 w Poznaniu padły pierwsze strzały, które dały początek Powstaniu Wielkopolskiemu. Jeden z pierwszych ataków nastąpił na Prezydium Policji. W czasie ataku zginął Franciszek Ratajczak. Od 28 grudnia walki rozprzestrzeniają się także na kolejne miejscowości w Wielkopolsce.
· Bardzo ważnym (szczególnie mentalnie) wydarzeniem była informacja o przejeździe przez Oborniki Ignacego Jana Paderewskiego.
26 grudnia 1918 roku, na spotkanie do Rogoźna pojechali Bolesław Smorawski i Stefan Neyman. Po powitaniach, pociąg ruszył
do Obornik. Na stacji oficjeli powitał Stanisław Jordan, a okolicznościowy wiersz wygłosiła Bogumiła Kotecka. Zgromadzeni mieszkańcy miasta wiwatowali hucznie na cześć Paderewskiego i wojsk państw koalicyjnych. Następnie pociąg odjechał w kierunku Poznania, gdzie jeszcze tego samego dnia odbyła się manifestacja. Pierwsze walki rozpoczęły się dzień później, 27 grudnia 1918 roku, w okolicach Prezydium Policji.
· W Obornikach trwają przygotowania do przejęcia władzy. Rada Robotniczo-Żołnierska, która od 12 listopada 1918 r. starała się panować nad sytuacją w mieście czynni kolejne starania do zdobycia miasta. Do Obornik niemal każdego dnia wracali żołnierze z frontów
I Wojny Światowej. Na początku stycznia do miasta wkroczył duży odział liczący ponad 40 żołnierzy. Na szczęście byli to Polacy, których skoszarowano w klasztorku. 4 stycznia 1918 r. nadszedł dzień przejęcia władzy. Bolesław Smorawski w imieniu Naczelnej Rady Ludowej i Powiatowej Rady, odebrał od Landrata von Köllera władze powiatową i wręczył ją Stanisławowi Jordanowi. Wystraszony Landrat von Köller powiedział tylko: Ich füge mich der Gewalt, czyli poddaje się sile. Od tego dnia najważniejsze urzędy znajdowały się w rękach Polaków.
Kompanie z Obornik uczestniczyły później w walkach na froncie północnym.

Znaczenie postaci

Bolesław Smorawski przez 23 lata działał społecznie i zawodowo na rzecz miasta i Banku Ludowego. Posiadał dużą wiedzę i przygotowanie z zakresu bankowości, handlu oraz finansów. Posiadał zdolności do organizowania rodaków dla szczytnych celów.
W późniejszym okresie działał jeszcze na rzecz miasta tworząc w latach dwudziestych Komunalną Kasę Oszczędności Powiatu Obornickiego, której był dyrektorem, aż do śmierci w 1932 r.




Źródła:

  • Listopad 1918 w Oborni...

Zobacz też: