Pochodzenie
Janusz Dembski urodził się 22 września 1929 roku w Gołańczy. Jego rodzicami byli Franciszek i Matylda, z domu Graclik. Ojciec był rzeźnikiem, a matka położną. Bohater był najstarszy z rodzeństwa. Miał młodszego brata Tadeusza i siostrę Marię. Po śmierci jego mamy, 8 maja 1938 r., przygarnęła ich ciocia Amelia, z którą ojciec Janusza ożenił się po śmierci swej żony.
„Nikt nie staje się astronomem od samego patrzenia w niebo”
Edukacja
1945 r.- rozpoczęcie nauki w Państwowym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Wągrowcu.
1950 r. – zdanie matury ze świetnym wynikiem z języka polskiego.
1950-1953 – studia wyższe na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu
1953-1955 – ukończenie studiów na Uniwersytecie Warszawskim
W 1948 r. Janusz Dembski, będąc uczniem szkoły średniej w Wągrowcu, wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej, a 6 lat później został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Po szoku, jakiego doznał w momencie ataku Niemców na Polskę 1 września 1939 r. uwierzył, że socjalizm to słuszna idea. Mimo iż szybko zorientował się z czym wiąże się ta koncepcja, nie mógł zrezygnować, gdyż kierował się w życiu lojalnością. Bardzo cenił Jacka Kuronia, lubił się z nim spotykać.
„Praca czyni życie słodkim”
1955-1956 – posada asystenta na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu
1956 r. – praca w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
1956-1960 – funkcja kierownika Wypożyczalni Międzybibliotecznej
1961-1962 – funkcja kierownika Oddziału Magazynów
1962 – stanowisko służbowe kustosza
1962 – stanowisko dyrektora Biblioteki Raczyńskich
1964-1972 – stanowisko dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki Rady Narodowej miasta Poznania
1972 – powrót na stanowisko dyrektora Biblioteki Raczyńskich
1977-1980 – funkcja zastępcy kierownika Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu
1981-1997 – stanowisko dyrektora Biblioteki Raczyńskich
Dokonania
Janusz Dembski jako dyrektor Wydziału Kultury i Sztuki Rady Narodowej miasta Poznania wraz ze studentami zorganizował imprezę na cześć wyzwolenia Poznania. Znał się na muzyce, teatrze, zajmował się muzeami i środowiskami twórczymi. Z jego inicjatywy zorganizowano różne konkursy i festiwale, np. Biennale Sztuki dla Dziecka, Foto-Expo 68, konkursy plastyczne, m.in. im. J. Spychalskiego i T. Wronieckiego. Był współzałożycielem Pro Synfoniki. Działał w Towarzystwie Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego i zasiadał w radzie Akademii Sztuk Pięknych. Cieszył się uznaniem artystów, twórców, działaczy kulturalnych i współpracowników. Bardzo dobrze odnosił się do swoich współpracowników, dbał o sprawy ich rodzin, pamiętał także o pracownikach przebywających na emeryturach. Był oddany swojej pracy do końca życia.
Często udzielał wywiadów, m.in. na łamach „Głosu Wągrowieckiego” i ” Kultury i Życia”.
Najmłodszy dyrektor Biblioteki Raczyńskich
Najważniejszą funkcją, jaką pełnił bohater, było na pewno stanowisko dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu. Zmienił bardzo dużo. Największym osiągnięciem był fakt, że w 1987 roku Biblioteka miała 67 filii. Wiele z ówcześnie działających placówek otrzymało mi.in. nowe lokale. Na Winogradach został uruchomiony Osiedlowy Dom Kultury pod Lipami. Z inicjatywy Dembskiego powstały również: Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego, Ośrodek Dokumentacji Poznańskiego Środowiska Literackiego , Izba Pamięci Jerzego Pertka, Pracownia Kazimiery Iłłakowiczówny. Był pomysłodawcą „Czwartków Literackich”, a także kwartalnych przeglądów nowości pod nazwą Poznański Przegląd Nowości Wydawniczych. Są to spotkania, podczas których prezentowany jest dorobek literacki ostatnich miesięcy, a także możliwość spotkania z pisarzami. J. Dembski wznowił działalność Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, którego celem jest rozwój ruchu bibliotecznego. Za jego sprawą ustanowiono nagrodę za najlepszą książkę podróżniczą i krajoznawczą – Bursztynowego Motyla, przyznawaną co roku podczas Konkursu im. Arkadego Fiedlera. Był inicjatorem nawiązania kontaktów ze środowiskami polonijnymi. Utworzono Polonijne Warsztaty Biblioteczne, w których biorą udział bibliotekarze z różnych krajów. Przez całą swą działalność w Bibliotece dążył do popularyzacji wiedzy i czytelnictwa.
Zachęcał bibliotekarzy do drukowania swoich prac. Sam też pisał. Najważniejsze tytuły to m.in. „Biblioteki Miasta Poznania”, a także ” Mój ojciec” – wspomnienie rodzinne, którego wydania niestety nie doczekał się.
Odznaczenia
Mimo iż nie zabiegał o nagrody dla siebie, otrzymał wiele odznaczeń. Dostał takie wyróżnienia jak: Zasłużony Działacz Kultury, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Odznakę Honorową Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, odznaczenia wojewódzkie i miejskie.
Rodzina
Miał żonę Krystynę, z domu Dyzert i dwie córki Katarzynę i Magdalenę. Małżonka była lekarzem okulistą. Katarzyna wyszła za mąż za Hindusa i zamieszkała w Bombaju, a Magdalena mieszka w Rzymie. Miał troje wnuków.
Zainteresowania
W wolnym czasie, którego nie miał wiele, lubił spędzać czas na swojej działce w Puszczykowie. Lubił przebywać wśród zieleni, zajmował się ogrodem, uprawiał warzywa i owoce. Interesował się także piłką nożną i koszykówką.
„Czas mija, ludzie się zmieniają, świat się zmienia, priorytety też, a dobry człowiek będzie zawsze potrzebny”
Janusz Dembski zmarł 16 stycznia 1997 r. po długiej chorobie nowotworowej. Pochowany został na cmentarzu junikowskim w Poznaniu. Przez ludzi, którzy go znali, jest dobrze wspominany. Był nieco zagadkową postacią, która zawsze w życzliwy i delikatny sposób podchodziła do innych ludzi. Odznaczał się dużym poczuciem humoru i łatwością w nawiązywaniu kontaktów. Nawet swą ciężką chorobę znosił ze spokojem i niemalże do ostatnich dni wierny był swojej pracy – piastował stanowisko dyrektora Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.
Literatura:
1. Dembski J, Mój Ojciec, Poznań 1997.
2. Łuczak A.A., Z żałobnej karty w Przegląd Wielkopolski, nr 35-36.
3. Suchan K., Janusz Dembski w Winieta, nr 2, Poznań 2002.
4. Zdjęcia ze zbiorów Biblioteki Raczyńskich.
