Edward Zenon Grabski herbu Wczele urodził się 8 lipca 1883 roku w Kruszy Podlotowej koło Inowrocławia, jako syn Mariana Grabskiego herbu Wczele i Heleny z Broniszów herbu Wieniawa, córki właściciela Bieganowa – Stanisława Bronisza.

Wczesne lata swego dzieciństwa spędził w Kruszy Podlotowej. Kształcił się w Szkole Elementarnej w Inowrocławiu, a następnie w Gimnazjum dla chłopców w Inowrocławiu. Jako 14 – letni chłopak został półsierotą – stracił matkę. Po zdaniu matury w królewskim Gimnazjum Realnym, wstąpił do pruskiego wojska w charakterze ochotnika.

W roku 1906 przejął zarządzanie majątkiem w Bieganowie, gdzie założył Kółko Rolnicze, by wzajemnie pomagać sobie w utrzymaniu ziemi. Zajął się modernizacją infrastruktury wsi, budując mieszkania dla pracowników majątku – tzw. czworaki.

W 1908 roku rozpoczął studia ekonomiczne na Uniwersytecie w Lipsku. Trzy lata później, 21.02.1911r. pojął za żonę Janinę Nepomucenę Ludwikę Sewerynę Annę Prądzyńską herbu Księżyc. Mieli ośmioro dzieci: Helenę, Marię, Jana, Leona, Edwarda, Barbarę, Bolesława, Teresę. Rok 1914 to rozpoczęcie budowy pałacu w Bieganowie.

W 1914 r. został zmobilizowany do pruskiego 46 Pułku Piechoty, jako zastępca oficera. Walczył na froncie francuskim, gdzie został mianowany podporucznikiem, niestety został ranny, co przerwało jego służbę na froncie. W latach 1915 – 1918 był dowódcą szwadronu i adiutantem w 5 Oddziale Trenów w Poznaniu. W 1918 r. przedstawił mjr Stanisławowi Taczakowi pomysł sformowania szwadronu Kawalerii Wrzesińskiej. Od stycznia 1919 r. prowadził w Gnieźnie nabór do szwadronu jazdy, którego został pierwszym dowódcą. Zrezygnował jednak z tej funkcji, aby zająć się organizacją dwóch kolejnych szwadronów. Po awansowaniu w 1919 r. do rangi porucznika został przeniesiony do rezerwy. W marcu 1924 r. awansowano go na stopień rotmistrza kawalerii Wojska Polskiego.

Po odejściu z wojska zajął się sprawami gospodarczymi. Odziedziczył po ojcu oraz wuju Leonie: majątek Bieganowo wraz z folwarkami Gozdowo Młyn i Bieczewo, Krusza Podlotowa, Kustodia pod Gnieznem oraz niemiecki majątek Nieder – Leschen (dziś Leszno Dolne), współwłasność cukrowni w Gnieźnie, Mątwach i we Wrześni, garbarnię skór w Gnieźnie.

Grabski osobiście zajmował się majątkiem w Bieganowie, w pozostałych posiadłościach pracowali zarządcy.

Dla usprawnienia transportu została wybudowana kolejka wąskotorowa łącząca Bieganowo z Zielińcem.

W swej małej ojczyźnie – powiecie i województwie pełnił wiele funkcji: był prezesem Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych, Towarzystwa Urzędników Gospodarczych, Towarzystwa Pomocy Naukowej im.Karola Marcinkowskiego, Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Gnieźnie, Wrzesińskiego Koła Wielkopolskiego Związku Ziemian, Rady Nadzorczej Spółdzielni Mleczarskiej w Sokolnikach. oraz piastował wiele innych stanowisk państwowych. W 1920 roku z jego inicjatywy powołano we Wrześni Bank Kupiecko-Przemysłowy, którego był pierwszym prezesem. Pełnił również funkcję kuratora Szkoły Rolniczej we Wrześni oraz zasiadał w Komisji Szkolnictwa Rolniczego Wielkopolskiej Izby Rolniczej.

Jako dowódca 3/17 Pułku Ułanów Wielkopolskich (sformowany w 1919 r. jako 3 Pułk Ułanów Wielkopolskich, a sierpniu 1919 r. przemianowany na 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich) wyposażył żołnierzy w instrumenty dla orkiestry pułkowej oraz konie z własnej stadniny. Pierwszy żołd wypłacony został również ze środków Grabskiego. Mając na względzie wykształcenie młodych ludzi wsparł Gimnazjum Żeńskie im. bł. Jolenty w Gnieźnie (dziś II LIceum Ogólnokształcące). W cukrowni w Gnieźnie zatrudniał bezrobotnych ułanów, finansował wiele akcji społecznych.

Szkołę w Bieganowie wspierał zarówno duchowo, jak i finansowo; wyposażył szkołę w pomoce naukowe, finansował remont szkoły. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Szkoły. Popierał pomysł budowy nowej szkoły, oferując wsparcie finansowe. Wspierał materialnie dzieci z najuboższych rodzin oraz włączał się w różnorodne akcje charytatywne na najbliższym terenie.

W 1911r. Edward Grabski przejął po ojcu tytuł patrona kościoła w Bieganowie. Od tego momentu stał się fundatorem dwóch nowych dzwonów oraz kapitalnego remontu kościoła. Na blaszanym hełmie wieży widnieją herby dobrodziejów kościoła. Dzięki Edwardowi Grabskiemu przy drogach wylotowych z Bieganowa powstały przydrożne krzyże. Postawił most na Wrześnicy z figurą św. Jan Nepomucena. Finansował również budowę Domu Nuncjatury Stolicy Apostolskiej w warszawie oraz remont katedry gnieźnieńskiej. Wszystko to sprawiło, że Papież Pius XI nadał Edwardowi Grabskiemu dnia 13 sierpnia 1929r. honorowy tytuł szambelana papieskiego.

Eklektyczny pałac z elementami neoklasycystycznymi powstał w Bieganowie w latach 1914 – 1916 według projektu inż. arch. Stefana Cybichowskiego. Pałac ten pełnił rolę nie tylko siedziby rodowej, ale przede wszystkim był ośrodkiem życia kulturalnego. Gośćmi w pałacu byli: Prezydent RP Ignacy Mościcki, Prymasowie Polski: kard. Edmund Dalbor i kard.August Hlond, bp Antoni Laubitz, premier Władysław Grabski, ministrowie, generałowie, artyści, architekci, wynalazcy. W Pałacu odbywały się zjazdy rodziny Grabskich, spotykali się tu duchowni i oficerowie 17 Pułku Ułanów. Pałac to miejsce zgromadzenia różnorodnych dóbr kultury: kolekcja obrazów, pokaźny księgozbiór, zbiór broni i inne.

Edward Grabski zgłosił się do wojska i został skierowany do oddziałów zapasowych Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Wrócił jeszcze do Bieganowa, ale majątkiem zarządzał już Niemiec. Jeszcze w 1939r. Grabski został wysiedlony do Gniezna, a później do Warszawy. Pracował w niemieckim urzędzie, a jednocześnie działał w konspiracji. Później wraz z rodziną został przeniesiony do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie z żoną i dwiema córkami na roboty przymusowe do Niemiec; najpierw do Ludwigsburga, a później do Furtwangen w Badenii. Tu z wycieńczenia zmarła najmłodsza córka Teresa. Leon i Edward (syn) Grabscy działali od 1940 roku w Warszawie w konspiracyjnych Narodowych Siłach Zbrojnych. Leon Grabski „Blaszka” był plutonowym podchorążym, a Edward jr kapralem podchorążym. Uczestniczyli w powstaniu warszawskim i obaj zginęli w 1944r. podczas działań bojowych.

9.01.1946 r. Edward Grabski wraz z żoną wrócił do Polski. Władze Polski Ludowej nie zezwoliły Grabskiemu na powrót do rodzinnego majątku w Bieganowie. Zamieszkali więc w Krakowie, a następnie w Tarnowie. Był poszukiwany przez UB. Dopiero w 1950r. mógł zamieszkać w Poznaniu. Żył w niedostatku. Zmarł na zawał serca 8.03.1951r. i został przez najbliższych pochowany na Cmentarzu Górczyńskim.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i Orderem Odrodzenia Polski IV klasy. 21.05.1939 roku odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi; „odznaczenie wręczone tuż przed wybuchem II wojny światowej, stąd też ma to odznaczenie poniekąd wymiar symboliczny – można je odczytać jako swego rodzaju ukoronowanie wszystkich zasług (…) położonych na różnych polach działalności w okresie II Rzeczypospolitej.” – podsumowuje Marek Błaszczyk.

• 20 czerwca 2012 roku podczas XXIV Sesji Rady Miasta Gniezna radni jednogłośnie podjęli uchwałę o nadaniu jednej z ulic Gniezna imienia Edwarda Grabskiego.

http://prawomiejscowe.pl/institution/19721/legalact/160517/19721/htmlpreview

Symboliczne przecięcie wstęgi miało miejsce w sobotę 30 czerwca 2012 roku, a dokonali tego wspólnie: Jacek Kowalski (Prezydent Gniezna), Maria Kocoń (Przewodnicząca Rady Miasta Gniezna), Beata Tarczyńska (radna Rady Miasta Gniezna), Robert Gaweł (prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Oddział Gniezno), Zuzanna Białkiewicz (wnuczka Edwarda Grabskiego) i Wiktor Gałkowski (praprawnuk Edwarda Grabskiego).

• 30 czerwca 2012 roku w Gnieźnie na budynku Dyrekcji Cukrowni odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Edwardowi Grabskiemu. Jej odsłonięcia dokonali: abp Józef Kowalczyk (Prymas Polski), Jacek Kowalski (Prezydent Gniezna), Janina Białkiewicz-Gałkowska, Joanna Białkiewicz (prawnuczki Edwarda Grabskiego) oraz Wiktor Gałkowski (praprawnuk Edwarda Grabskiego).

• W dniach 20.06-15.07.2012 roku w Gminnym Ośrodku Kultury w Kołaczkowie (pow. wrzesiński) przygotowano wystawę pt. Edward Grabski. Bogu, Ojczyźnie, Rodzinie. Na wystawie zaprezentowano ok. 100 reprodukcji archiwalnych fotografii dokumentujących działalność publiczną i życie prywatne Edwarda Grabskiego i pamiątki po nim (m. in. oryginalne odznaczenia). 1 lipca 2012 roku w sali sesyjnej Urzędu Gminy w Kołaczkowie odbyła się konferencja zorganizowana pod auspicjami Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, w której ze swoim wykładem pt. Wielkopolskie dwory i ich mieszkańcy wystąpiła dr Agnieszka Łuczak – naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN Oddział w Poznaniu. Inicjatorem wystawy był Marek Błaszczyk, który w czasie konferencji wygłosił prelekcję pt. Edward Grabski – człowiek publiczny, człowiek prywatny. Całość przedsięwzięcia możliwa była dzięki wspólnemu zaangażowaniu GOK-u w Kołaczkowie, IPN Oddział w Poznaniu, Szkoły Podstawowej w Bieganowie, sołectwa wsi Bieganowo oraz parafii pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Bieganowie.

• 26 października 2013 roku w świetlicy wiejskiej w Bieganowie otwarto ścieżkę edukacyjną „Z Biegana ta wieś się wywodzi…”. Fragment tej ścieżki poświęcony jest osobie Edwarda Grabskiego oraz jego rodzinie.

„Edward Grabski. Bogu, Ojczyźnie, Rodzinie”, Joanna Jadwiga Białkiewicz, Marek Błaszczyk, Bieganowo – Kraków 2012

„Wrzesiński Słownik Biograficzny” pod redakcją Romana Nowaczyka (Stańczyk), Września 2011

http://wrzesnia.info.pl/g/ko%C5%82aczkowo/item/787, z dnia 13.07.2012

http://www.piastowskakorona.pl/news.php?readmore=317, z dnia 30.06.2012

http://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Grabski, z dnia 27.03.2015

Zuzanna Maria Białkiewicz – wnuczka Edwarda Grabskiego

Joanna Jadwiga Białkiewicz – prawnuczka Edwarda Grabskiego

Marek Błaszczyk – autor publikacji „Edward Grabski. Bogu, Ojczyźnie, Rodzinie”