Józef Kalasanty Jakubowski

ur. 1788
zm. 1877
Samorządowa Szkoła Podstawowa w Kaczanowie

Wypowiedź pana Radosława Karbowiaka – mieszkańca Kaczanowa
Zdjęć: 18
Filmów: 1

Pochodzenie

Józef Kalasanty Jakubowski urodził się w lipcu 1788 roku w Kaczanowie, wsi położonej niedaleko Wrześni. Zmarł w kwietniu 1877 roku.

Maciej Jakubowski (późniejszy ksiądz) był konfederatem barskim, a jego brat pod Trzemesznem zawiadywał tamtejszymi dobrami. Miał on pięcioro dzieci, w tym Jędrzeja – ojca Kalasantego, który pobierał nauki wespół z paniczami, ponieważ także był szlacheckiego rodu (herbu dwa Topory). Ojciec Kalasantego był grzeczny i układny, dlatego został zarekomendowany sołtysowi Wojnowiczowi z Kaczanowa, który wkrótce oddał mu rękę swej córki Apolonii i wszystkie dobra w 1780 roku.

Dzieciństwo

Józef miał dwóch braci i dwie siostry. Rodzice bardzo dbali o wychowanie i wykształcenie swoich dzieci. Pierwsze lata dzieciństwa spędził pod opieką matki. Jak podają źródła, mając dwa lata, zapadł w letarg, a może rodzaj śpiączki. Gdy stolarz brał miarę do trumny i szarpnął go za nogę, ten obudził się z uśpienia.

Edukacja

Kalasanty pierwsze nauki czytania, pisania, śpiewu i służby ołtarza pobierał od matki. W wieku siedmiu lat trafił do szkoły w Pyzdrach. Stamtąd przeniósł się do Trzemeszna, do szkoły ks. M. Kosmowskiego. Na pewien czas wziął go na wychowanie brat matki – ks. Wojnowicz. „W naukach wykazywał pilność i postęp. Gdy z bratem swym Wojciechem przebywał w szkole biskupiej w Poznaniu, brat wraz z kolegami, często mu przeszkadzali; wówczas wychodził, nie bacząc na mróz na dwór i uczył się przy księżycu, odmroził sobie przy tej sposobności kilkakrotnie ręce.” Po śmierci ojca w 1803 roku matka posłała dzieci do Trzemeszna, gdzie przebywały przez trzy lata . Po skończonej nauce Kalasanty wrócił do domu i jeździł do Pyzdr na naukę muzyki na fortepianie, klarnecie i skrzypcach.

Rodzina

Kalasanty nie ożenił się. Po śmierci rodziców najbliższe mu osoby to rodzeństwo: Ludwik, który zmarł jako kleryk, Jan Kapistran – skończył szkołę, odbył akademię we Wrocławiu, seminarium w Gnieźnie i został księdzem, wziął udział w powstaniu w Królestwie a następnie został proboszczem w Chojnicy. Siostry wyszły za mąż.

Praca zawodowa

W 1808 roku został guwernerem na dworze Radomskich w Grodzisku. W cztery lata później, dzięki protekcji kanonika Teofila Wolnickiego otrzymał posadę nauczyciela w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Oprócz tego udzielał lekcji dodatkowych i przyjmował pod opiekę dzieci oddawane do szkół. W wieku 60 lat przeszedł na emeryturę .


Działalność społeczna

Mimo znacznego majątku żył bardzo skromnie, myśląc przede wszystkim o innych. Do najważniejszych jego fundacji i ofiar zalicza się: założenie w Kaczanowie szkoły i wyposażenie jej, założenie szkolnej biblioteki, ustanowienie fundacji dla kościelnego. W kościele zawiesił portrety księży kaczanowian, za którymi umieścił swoje zapiski „na pamiątkę przyszłości”. Utworzył fundusz wieczysty dla młodzieży. Rozbudował kościół drewniany w Kaczanowie. Dobudował wieżę, kupił organy, ołtarze i kielichy. Utworzył fundusz na budowę kościoła. Prywatną bibliotekę po bracie, proboszczu w Chojnicy pod Obornikami, rozdał między seminarium a Bibliotekę Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Ufundował także krzyż przydrożny w Kaczanowie oraz krzyż na Cmentarzu Parafialnym przy ulicy Gnieźnieńskiej we Wrześni.

Pasja podróżnicza

W swoim długim życiu odbywał częste podróże. Poznawał Polskę, ale także kraje europejskie. W jednej z podróży objechał Śląsk, Karpaty, Salzburunn, Berlin, Szarlottenburg, Saksonię. Zwiedzał wszędzie muzea i wszystko co godne uwagi. W Wiedniu w 1825 r. rozmawiał z synem Napoleona. Był na Węgrzech, gdzie przyjmowano go z szacunkiem i życzliwością. Cztery lata przed śmiercią udał się na kurację do Salzbrunnu.

Twórczość

Twórcza strona życia Józefa Kalasantego Jakubowskiego przejawiła się w rzeźbie, nauce, literaturze. Najbardziej trwale wypowiedział się jednak w rzeźbie. Nie miał ku temu wykształcenia, ale skutecznie wyrażał się początkowo w mniejszych formach. Jedna z jego prac znajduje się w kościele w Kaczanowie, a przedstawia obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Obok obrazów wyrzeźbił też tzw. „Kolos św. Jana Nepomucena”. Jest to wysoki, czworokątny cokół, z figurą św. Jana Nepomucena unoszonego przez anioła. Na ścianach cokołu znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sceny z ogólnej historii Polski. Kolos do dziś stoi przy kościele w Kaczanowie, choć mocno już nagryziony zębem czasu. Inny tego typu cokół ofiarował Chojnicy. W swym dorobku miał także prace naukowe. Opracował 24 zielniki, w których opisał po 15 roślin. Wydał do nich opisy w języku polskim i po niemiecku. Miał pasję do pisania. Pozostawił po sobie liczący 300 stron zbiór wierszy okolicznościowych, nazwany „Miscellanea” („Rozmaitości”).

Znaczenie postaci

Józef Kalasanty Jakubowski to człowiek skromny. Zawsze myślał o dobru wspólnym, służbie innym. Poświęcił swój majątek, angażując się w różnych dziedzinach życia. Działania Kalasantego dla samego Kaczanowa są nieprzebrane, choć świadomość tego wśród społeczności wsi mogłaby być znacznie większa.

Źródło

„Józef Kalasanty Jakubowski z Kaczanowa, Profesor Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Na pamiątkę Kaczanowa Potomności…”, wybór tekstów, opracowanie, wstęp i zdjęcia: Jan Potęga, współpraca: Zdzisław Kasprzyk, Września 2001.


Kalendarium:

  • 1788 ― Narodziny bohatera
  • 1877 ― Śmierć bohatera

Zobacz też:

  • > Grodzisk Wielkopolski
  • > Poznań
  • > Pyzdry
  • > Września