Zygmunt Stanisław Czarnecki

ur. 20 marca 1823
zm. 07 czerwca 1908
Szkoła Podstawowa im Mikołaja Kopernika w Dobrzycy

Pałace Zygmunta Czarneckiego
Zdjęć: 8
Filmów: 1

Pochodzenie

Hrabia Zygmunt Czarnecki herbu Prus III urodził się 20 marca 1823 roku w Gogolewie. Syn Marcelego i Florentyny Chłapowskiej herbu Drya. Ojciec Marceli Czarnecki był majętnym ziemianinem. Za posiadanie ordynacji Czestram-Golejewko, Gogolewo i Pakosław uzyskał od króla Prus Fryderyka Wilhelma IV tytuł hrabiowski dziedziczony. W roku 1857, zgodnie z prawem pierworództwa, tytuł ten przejął jego syn Zygmunt.

Rodzina i majątki ziemskie

Zygmunt Czarnecki 1 grudnia 1849 roku zawarł związek małżeński z Marią Giżycką herbu Gozdawa, z którą doczekał się pięciu synów: Wiktora, Józefa, Michała, Stefana, Zygmunta i córki Ludwiki.
Był jednym z najbogatszych właścicieli ziemskich w Wielkopolsce. Posiadał 9 majątków ziemskich, których łączna powierzchnia wynosiła 9263 ha. Majątek przekazał swoim dzieciom, zapisując: Wiktorowi – Gogolewo z Niepartem w pow. gostyńskim, Józefowi – Dobrzycę z Korytami, Michałowi – Raszewy w pow. jarocińskim, Stefanowi – Sieków w pow. śmigielskim, Zygmuntowi – Rusko. Córkę Ludwikę wydał za bogatego ziemianina, hrabiego Marcelego Żółtowskiego z Godurowa.

Epizod patriotyczny


Hrabia Czarnecki znany był również z wielkiego patriotyzmu. Około roku 1880 został skazany na cztery miesiące więzienia za wywieszenie w pałacu w Gogolewie – podczas galówki cesarskiej – czarnej chorągwi. Uznano to za propagowanie hasła: ” śmierć cesarzowi” lub ”śmierć Niemcom”.

Numizmatyk i bibliofil

Hrabia Zygmunt Czarnecki był nie tylko dobrym gospodarzem powiększającym majątek ziemski i prawdziwym patriotą, ale przede wszystkim numizmatykiem i bibliofilem. Zbiór monet i medali Czarneckiego uznawano wówczas za jeden z największych i najbogatszych w kraju. W 1872 roku dokonał spisu swojego zbioru, który liczył 2803 sztuk monet oraz 1347 sztuk medali. Kolekcję swoją sprzedał Karolowi Beyerowi. Po sprzedaniu zbiorów numizmatycznych, całą swoją pasję skierował na budowę prywatnej biblioteki, którą częściowo przejął od Antoniego Czarnieckiego. Wiele w nim było rękopisów i starodruków oraz pierwszych wydań dzieł znaczących pisarzy polskich. Wszystkie białe kruki zdobywał, płacąc za nie znaczne sumy. W poszukiwaniach bibliofilskich pomagali Zygmuntowi Czarneckiemu: W.M. Wojnicz z Londynu, Wł. Bartynowski z Krakowa, L. Igiel ze Lwowa i K. Beyer z Warszawy, którzy objeżdżali cały kraj wyławiając książki rzadkie i cenne, głównie ze zbiorów poklasztornych i prywatnych. Dzięki temu powstał w Rusku unikatowy zbiór, o którym sława obiegła całą Polskę. Zbiory Czarneckiego były starannie oprawiane w charakterystyczny sposób – grzbiety z białego pergaminu z tytułem wypisanym ręką właściciela, okładki oklejone białym papierem, górna ze złoconym tytułem, ekslibrisem herbowym i jego nazwiskiem. U schyłku życia, w roku 1907 hrabia Zygmunt Czarnecki, obawiając się wywłaszczenia i widząc, że żaden z jego synów nie ma zamiłowania do gromadzenia książek, zaczął się poważnie troszczyć o przyszły los swojej biblioteki. Przyjął więc z dużą ulgą propozycję dr K. Badeckiego odstąpienia swojego zbioru Bibliotece Baworowskich we Lwowie. Niestety, 7.06.1907 roku śmierć przerwała te pertraktacje. Dokończył je dopiero syn śp. Zygmunta Czarneckiego – Zygmunt Czarnecki.
W Dobrzycy natomiast pozostała biblioteka składająca się głównie z wielu polsko-francuskich starodruków.

Znaczenie postaci

Zbiór książek hrabiego Zygmunta Czarneckiego przyniósł ogromne korzyści dla rozwoju polskiego literaturoznawstwa i językoznawstwa.

Źródła

Notatki Dobrzyckie, Dobrzyca 2002, Nr 24
Słownik pracowników książki polskiej – W-wa 1972 Tom 1
Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne – Kraków 1908 Tom 6
Czasopismo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1994
Strony internetowe:
http://genealogia.grocholski.pl/gd/osoba.php?id=007547
http://www.you.promotusz.pl/Zygmunt_Stanis%C5%82aw_Czarnecki.html

Kalendarium:

  • 1823 ― Narodziny bohatera
  • 1849 ― Zawarcie związku małż...
  • 1857 ― Zygmunt Czarnecki uzy...
  • 1880 ― Zostaje skazany na cz...
  • 1908 ― Śmierć bohatera

Zobacz też: