POCHODZENIE

Jan Lissowski urodził się 26.07.1920 roku w Michałkowicach. Rodzice: Stanisław i Helena, z domu Niedźwiedzińska, pochodzili z Wielkopolski, do Michałkowic przybyli przed I wojną światową (1910), W miejscowości tej ojciec Jana zakupił drogerię. Matka, matka- orędowniczka polskości, była jedną z założycielek Towarzystwa Polek; Jan był czwartym dzieckiem, miał brata Józefa (skończył studia farmaceutyczne, brał udział w wojnie obronnej w 1939 roku, działał w konspiracji), oraz dwie siostry: Annę (powojenna nauczycielka) i Stanisławę (brała udział w powstaniu jako podporucznik „Topola”).

MŁODOŚĆ

Uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Michałkowicach, a następnie do Gimnazjum w Katowicach. W tym czasie uczył się też w Konserwatorium Muzycznym (klasa fortepianu/). W 1938 r. zdał maturę.

W domu rodzinnym Jana pielęgnowano polszczyznę, lecz w kontaktach z kolegami posługiwał się gwarą. Od wczesnej młodości interesował się historią i kulturą ludową Śląska. Zbierał pieśni ludowe, ciekawiła go architektura kościołów drewnianych.

Latem 1938 r. odbył wyprawę rowerową po Ziemi Sycowskiej, „śląskim zakątku Wielkopolski”. Wtedy przybył do Bralina, gdzie spotkał ciekawych ludzi, m. in. Hanysa (Jana) Rybarka oraz Stanisława Kutznera. Jan odwiedził wtedy wiele miejsc sakralnych, utrwalając je na fotografii. Owocem tygodniowej eskapady był późniejszy artykuł, który ukazał się we wrześniu w dwóch numerach „Powstańca” (z publikacją artykułu związana była ponowna podróż do Bralina i okolic, w celu uzupełnienia materiałów zdjęciowych). Po latach wyprawa została opisana w książce Jana Lissowskiego pod redakcją Jacka Kuropki „Z Michałkowic do Bralina”. Uzupełnieniem tego materiału jest dziewięć artykułów J. Lissowskiego z lat 1994-2008, z których część nie była dotąd wydana drukiem.

W okresie od 30 września 1938 do 22 lipca 1939 r. odbył służbę w podchorążówce, szkole dla oficerów rezerwy, gdzie uzyskał stopień plutonowego podchorążego.

ETAPY DZIAŁALNOŚCI

W czasie II wojny światowej J. Lissowski brał udział w kampanii wrześniowej, 16 września 1939 r. został ciężko ranny pod Biłgorajem; po kapitulacji trafił do szpitala w Krakowie, skąd uciekł do Michałkowic. W obawie przed represjami opuścił Śląsk i udał się w głąb Rzeszy, Przebywał wówczas w Dreźnie, pracował tu m.in. w firmie związanej z przemysłem filmowym ( zdobyte doświadczenia wykorzystał po wojnie). Pobyt w tym mieście opisał w artykule „Pożegnanie z porcelanowymi dzwonami”. Dopiero w 1942 r. powrócił do Polski i pod zmienionym nazwiskiem zamieszkał w Warszawie. Tu rozpoczął naukę w legalnej Wyższej Szkole Technicznej, gdzie pod przykrywką odbywały się normalne studia z wykładami profesorów Politechniki.

Brał udział w Powstaniu Warszawskim, kierował plutonem łączności w batalionie „Sokół”, walczył pod pseudonimem „Robak”. Później trafił do obozu jenieckiego Sandbostel, następnie do Oflagu w Lubece, gdzie przebywał do 2 maja 1945 r. W grudniu 1946 r. Jan Lissowski wrócił do Warszawy.

Wspomnienia z Powstania Warszawskiego znalazły odzwierciedlenie w monografii poświęconej batalionowi „Sokół”, której współautorem był Jan Lissowski.

W 1949 r. odbył się ślub Jana z Ziutą Kuczborską.

Lata 1947-1952 to czas kontynuacji studiów na Politechnice Warszawskiej zakończona uzyskaniem tytułu inżyniera łączności i magistra nauk technicznych.

Jan specjalizował się w przenoszeniu przewodowym i elektronice. W 1949 r. rozpoczął pracę w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Tutaj po raz pierwszy zetknął się z zapisem dźwięku na taśmach światłoczułych. Jakość dźwięku w produkcji filmowej zajmowała go szczególnie w następnych latach. W badaniach nad dźwiękiem pomogły mu wcześniejsze studia muzyczne i znajomość technologii filmowej. Starał się też opanować podstawy zapisu optycznego. Wszystkie działania prowadziły do rozwoju tej technologii. Efektem prac było wdrożenie zapisu magnetycznego na taśmie perforowanej 35 mm – pionierskie osiągnięcie w państwach ościennych i jedno z pierwszych na świecie. Wdrażanie zapisu w całym cyklu produkcyjnym trwało do 1955 r. Do tego czasu Jan był głównym technologiem WFD, w 1957. Później objął stanowisko kierownika Zakładu Taśmy Magnetycznej. Pierwsze partie taśmy zostały przekazane wytwórniom w 1958 r. W latach 1960-1965 Jan pracował dla telewizji. W latach 1965-1975 był szefem Produkcji Taśm Magnetycznych, a później, do 1978 r. – Głównym Specjalistą ds. Elektronicznych Systemów Produkcji Filmowej, następnie Głównym Technologiem ds. Taśm Magnetycznych.

Wiele lat życia poświęcił technologii produkcji taśm magnetycznych. Modernizacje wprowadzone przez zespoły kierowane przez Jana Lissowskiego zostały opatentowane.

W wieku 68 Jan przeszedł na emeryturę. W tym czasie oddał się pracy publicystycznej i literackiej o charakterze wspomnieniowym. 10 lat poświęcił na opracowanie biografii Zbigniewa Jasińskiego pt. „…na tle pożogi mego Miasta”; egzemplarz książki otrzymał, gdy przebywał w szpitalu (opowieść o poecie morza, poecie Powstania Warszawskiego została wydana w lipcu 2008 r.). Wiele podróżował po Polsce. Kolekcjonował stare przedmioty (szkło, porcelanę, meble).

Jan Lissowski otrzymał wiele odznaczeń i medali: Za wojnę obronną 1939, Krzyż Powstańczy, Złoty Krzyż Zasługi, Za Warszawę oraz Polonia Restituta.

Zmarł 8 kwietnia 2009 roku. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze powstańczej, obok towarzyszy broni z batalionu „Sokół”.

ZNACZENIE POSTACI

Jan Lissowski był nietuzinkowym człowiekiem, żarliwym patriotą. Pasja to w odniesieniu do bohatera biogramu słowo kluczowe. Wszystko robił z przekonaniem, krok po kroku realizując wyznaczone cele. Z urodzenia Ślązak, zapisał piękną kartę w historii naszej „Małej Ojczyzny”. Pokazał, że zamiłowanie może przerodzić się w miłość do ludzi, przyrody, zabytków, że warto ocalić to, co istnieje wokół nas. Dzięki swej doskonale udokumentowanej wyprawie pozostawił nam interesujący obraz Bralina i okolic, swoiste studium historyczne, którego źródłem jest fotografia.

Pamięć o tym niezwykłym człowieku przetrwała w jego publikacjach, osiągnięciach naukowych, w zdjęciach, w poświęconych mu artykułach prasowych, archiwum rodzinnym i wspomnieniach.

Dziś patronuje Bralińskiemu Crossowi Rowerowemu (pierwsza edycja miała miejsce 25 czerwca 2011 r.). Inni: młodzi i starsi, podążają śladami Jana po okolicznych ścieżkach, dostrzegając historię i współczesne oblicze wielkopolskiej ziemi.