Powrót Encyklopedia Wielkopolan „[...] Umysł to był niepospolity, pracowity jak mrówka; wolny od zajęć czas sp...”

ks. Michał Przywara

ur. 29 września 1867
zm. 31 października 1906
Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Bralinie

Zdjęć: 7

POCHODZENIE, EDUKACJA

Ks. Michał Przywara urodził się 29 września 1867 roku w Polskiej Nowej Wsi w powiecie opolskim. Pochodził z chłopskiej rodziny ( ojciec Jan ur. 1839 r. w Polskiej Nowej Wsi, matka Anastazja, z domu Niedziela ,ur. w 1839 r. w Chróścinie). W rodzinnej miejscowości ukończył szkołę podstawową, a w roku 1882 rozpoczął naukę w gimnazjum w Opolu. W 1883 r. umarł ojciec Michała. Trudna sytuacja materialna postawiła pod znakiem zapytania dalszą edukację chłopca, lecz na jej kontynuację pozwoliło stypendium. W 1890 roku uzyskał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia teologiczne we Wrocławiu.

ETAPY DZIAŁALNOŚCI

W tym czasie Michał Przywara podejmował próby odnowienia działalności towarzystwa akademickiego rozwiązanego w 1886 r. Czas był trudny, gdyż władze zabraniały działalności polskich towarzystw. Wysiłek zaowocował uzyskaniem zgody. W 1892 r. towarzystwo zaczęło działać pod niemiecką nazwą Wissenschaftlicher Verein Oberschlesischer Studenten (Towarzystwo Naukowe Akademików Górnoślązaków). Jego trzon stanowili Michał Przywara i Karol Myśliwiec. Tutaj M. Przywara oddawał się swojej pasji, wygłaszając referaty z dziedziny dialektologii i folklorystyki, udokumentowane wynikami badań terenowych. W tym okresie również należał do Schlesische Gesellschaft fur Volkskunde (Śląskiego Towarzystwa Ludoznawczego), działającego w końcu XIX wieku. W 1893 r. M. Przywara wstąpił do seminarium duchownego we Wrocławiu, gdzie w 1894 r. otrzymał święcenia kapłańskie (prymicyjną Mszę św. odprawił 19 czerwca 1894 r. w Polskiej Nowej Wsi). Pierwszą pracę podjął jako kapelan w Mikołowie. Obowiązki były bardzo wyczerpujące, a choroba serca sprawiła, że musiał na jakiś czas od nich odstąpić. Przez rok pełnił jedynie posługę w zastępstwie w innych parafiach: w Fyrlącie, Zębowicach, Prądach i Tylowicach.

Po powrocie w 1896 r. trafił do Pszowa, ale już w 1897 r. był administratorem, a później proboszczem w Nowej Wsi Książęcej. W parafii był powszechnie szanowany. Dał się tutaj poznać jako człowiek pracowity, godny szacunku, nieustannie szukający nowych inspiracji. W tym czasie utrzymywał kontakty z okolicznymi parafiami, m.in. z bralińskim proboszczem ks. Tomaszem Gabrielem.

Około 1900 r. odbył podróż do Włoch. W 1901 pielgrzymował do Ziemi Świętej. W czasie podróży zwiedził też Egipt, Grecję i Turcję. Wrażenia z wyprawy opisał w książkach: „Moja podróż do Rzymu” i „Moja podróż na Wschód” (rękopis tego dzieła znajduje się w Bibliotece Śląskiej w Katowicach).

W 1905 r. choroba znowu pokrzyżowała plany duszpasterza. Okazała się być śmiertelna i ks. Michał Przywara zmarł 31 października 1906 r. w klasztorze św. Józefa we Wrocławiu. Pogrzeb odbył się 4 listopada, mszę odprawiło 33 księży, mowę pożegnalną na parafialnym cmentarzu w Nowej Wsi Książęcej wygłosił ks. Tomasz Gabriel, braliński duszpasterz.

Ks. Michał Przywara wiele lat poświęcił badaniom nad dialektologią i folklorem, pragnął udowodnić, że gwara śląska jest dialektem języka polskiego. Współpracował z polskimi językoznawcami, w 1905 r. odwiedził go prof. Kazimierz Nitsch, twórca naukowej dialektologii polskiej.

Ks. Michał Przywara jest autorem wielu prac poświęconych dialektologii i folklorystyce. W 1920 r. w zbiorach Biblioteki Śląskiej w Katowicach znajdowało się wiele materiałów ludoznawczych ks. Michała Przywary. Z tego dorobku do dziś przetrwało niewiele dzieł. Wielkie spustoszenie poczyniła w tym zakresie II wojna światowa. Zniszczeniu uległ m.in. zbiór 50 bajek zapisanych gwarą śląską. Ocalałe prace znajdują się w Zbiorach Specjalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Dwie z nich zostały opublikowane przez opolskich językoznawców. Są to: „Przywiarki, czyli przesądy i zabobony ludu śląskiego na Górnym Śląsku” (oprac.Leokadia i Jerzy Pośpiechowie) oraz „Narzecza śląskie” (oprac. Feliks Pluta, Bogusław Wyderka). Obecnie dorobek leksykalny i folklorystyczny ks. Przywary stanowi źródło do współczesnych badań nad językiem i kulturą Śląska. Dowodzi niezwykłej znajomości tematu i wielkiego zamiłowania polskości.

Ks. Michał Przywara jest cenionym badaczem języka – człowiekiem zasłużonym dla gminy Bralin, wielkim Synem tej ziemi., 30 marca 2006 r. Rada Gminy w Bralinie podjęła uchwałę w sprawie nadania imienia Ks. Michała Przywary i Rodziny Salomonów Szkole Podstawowej w Nowej Wsi Książęcej, przekształconej 1 września 2006 r. w Zespół Szkół w Nowej Wsi Książęcej.

ZNACZENIE POSTACI

Ks.Michał Przywara stanowi dziś wzór patriotyzmu. Jest niewątpliwie osobą godną naśladowania. Uczy, zwłaszcza młodych, jak ważne są nasze korzenie, że bez względu na czas, w którym żyjemy, zawsze należy pielęgnować piękno polskiej mowy i kultury. Ks. Przywara ocalił od zapomnienia życie jemu współczesnych, my pragniemy wydobyć z przeszłości pamięć o tym wspaniałym człowieku.




Kalendarium:

  • 1867 ― Narodziny bohatera
  • 1890 ― Uzyskanie świadectwa ...
  • 1893 ― Wstąpienie do seminar...
  • 1894 ― Otrzymanie święceń ka...
  • 1897 ― Administrowanie, a po...
  • 1900 ― Podróż do Włoch
  • 1901 ― Podróż do Ziemi Święt...
  • 1906 ― Śmierć bohatera

Cytaty:

  • „Zawsze jednak mi się w...”
  • „Znalazłem człowieka, m...”
  • „[...] Umysł to był nie...”

Źródła:

  • Odbitka kserograficzna...
  • Pocztówka przedstawia ...
  • Przyczynek do recepcji...
  • Uchwała Nr XXXVIII/173...

Zobacz też: