Pochodzenie i dzieciństwo
Zygmunt Kowalczykiewicz – urodzony 07.04.1937 r. w Koninie, powiat koniński, woj. łódzkie (obecnie wielkopolskie).
Mama – Anna Kowalczykiewicz z domu Kolańska, ur. w Koninie w 1913 r.
Tata – Marek Kowalczykiewicz, ur. w Koninie w 1909 r.
Brat – Tadeusz Włodzimierz Kowalczykiewicz ur. w Koninie w 1953 r.
Zygmunt Kowalczykiewicz urodził się w Koninie, w rodzinie od pokoleń zasiedziałej w tym mieście. Daleki przodek – Dominik Kowalczykiewicz, w 1729 r. był wójtem miasta. Nasz bohater urodził się w domu stojącym przy ulicy Solnej 12. Był to dawny budynek zarządcy folwarku i cegielni Borzętowo, wchodzący w klucz majątku Żychlin. Borzętowo, zanim zostało wcielone w obszar miasta Konina, było wioską, która miała dostarczać dochodów na utrzymanie urzędników miejskich, tj. wójta. Po wcieleniu ziemi w skład miasta, doszło do podziału gruntów oraz sprzedaży. Dom (postawiony w XIX wieku, murowany parterowy budynek z poddaszem, dach kryty dachówką) był dwuskrzydłowy, przedzielony szeroką sienią, mieszczącą piec chlebowy, strome, wąskie schody prowadzące na poddasze mieszkalne oraz wejście do pokoi. W południowym skrzydle domu zamieszkał Józef Kolański wraz ze swoją małżonką Wiktorią. Państwo Kolańscy byli rodzicami Anny Kowalczykiewicz. Pan Józef był majstrem ślusarskim (kotlarskim) w fabryce Zaremby. Zajmował się też ogrodnictwem, szkółkarstwem sadowniczym. Jego żona, poza obowiązkami domowymi, zajmowała się też krawiectwem.
W 1937 roku rodzice pana Zygmunta Marek i Anna wynajęli lokal sklepowy w domu stojącym przy ulicy 3 Maja 42 ( róg ulicy Krzywej) i otworzyli tam kwiaciarnię o nazwie „Anka”. Mieszkali za nią w dwupokojowym mieszkaniu z kuchnią. Sklep nie zapewniał jednak stałych dochodów. Pan Marek oraz dwóch jego kolegów (Oleszak i Wojnarowski) założyli w pobliżu kwiaciarni, przy ulicy Krzywej warsztat stolarski. W tamtych czasach, aby otworzyć zakład usługowy, potrzebny był mistrz cechowy, który by go prowadził. Tą osobą był właśnie Wojnarowski. Pozostali wspólnicy figurowali jako czeladnicy. Zarówno kwiaciarnia jak i stolarnia działały do początków wojny. W październiku 1939 roku, w domu państwa Kowalczykiewiczów, pojawił się niemiecki żandarm, który nakazał opuścić lokal i udać się do pożydowskiej szkoły na ul. Wodnej, gdzie czekać mieli na dalsze decyzje. Wkrótce z kilkoma innymi rodzinami zostali wysiedleni do Generalnej Guberni (matka pana Zygmunta, odręcznie na kartce zapisała nazwiska deportowanych osób, a lista ta zachowała się do dzisiaj). Rodzina Kowalczykiewiczów trafiła do wsi Gruszów Wielki, w województwie małopolskim, w powiecie dąbrowskim, w gminie Dąbrowa Tarnowska. Na początku 1940 roku, teść Kowalczykiewicza wraz z jednym polskim lekarzem stworzyli dokument poświadczający, że jest umierający. Na podstawie tego dokumentu, Niemcy zgodzili się odesłać jego córkę wraz dzieckiem do Konina. Już do końca wojny pan Zygmunt wraz matką mieszkali u dziadków. Jednak nie było im dane długo pomieszkać w spokoju. Niemcy na terenach odzyskanych wyznaczali domy i ziemie dla swoich żołnierzy, jako reperacje wojenne. W taki oto sposób dom na ulicy Solnej wpadł w ręce niejakiego Buhera, pilota, który stracił nogę w nalotach nad Wielką Brytanią. Dziadek znalazł nowe lokum u swojego zięcia, który zajmował się ogrodnictwem. Na nieszczęście dla rodziny mieszkanie to znajdowało się w pobliżu Solnej (około 200 m). I ten dom też padł łupem Behera. Rodzina Kolańskich zostaje eksmitowana na Przydziałki, nad rzeką Pową (dzisiaj to dzielnica Konina). Tam będą mieszkać do końca wojny.
Edukacja
W marcu 1945 roku, tuż po odzyskaniu niepodległości przez mieszkańców Konina, nowo utworzone władze wysłały zawiadomienie do każdego koninianina, że otwarto szkołę dla dzieci. Szkoła mieściła się w budynkach przyklasztornych na ul. Reformackiej. Wcześniej mieściła się tam szkoła Hitler Jugend. Szkoła przedwojenna została celowo spalona przez Rosjan, żeby upozorować ciężkie walki z żołnierzami niemieckimi. Pan Zygmunt, dzięki swojej mamie, która go w czasie wojny samodzielnie uczyła, swoją edukację rozpoczął od końca drugiej klasy. W następnym roku dokonano podziału wśród dzieci. Część nadal chodziła uczyć się na ul. Reformacką, pozostałych wysłano do szkoły pożydowskiej mieszczącej się na ul. Mickiewicza. Rodzice naszego bohatera na nowo otworzyli kwiaciarnię, w lokalu blisko rynku, tj. na ul. Armii Czerwonej 6 (tam też mieszkali). Pan Zygmunt Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego nr 1 im. St. Konarskiego w Koninie, ukończył w 1950 r. Natychmiast też zdał egzamin do gimnazjum. Niestety ze względu na pochodzenie (rodzice prowadzili prywatną działalność) nie został tam przyjęty. Z konieczności, przez następne dwa lata, popołudniami (do południa praktyki w prywatnych warsztatach) na ul. Wodnej kończy szkołę zawodową, jako ślusarz maszynowy. Jednak ambicje nie pozwalają mu zrezygnować ze zdobywania wiedzy i za pieniądze od rodziców kupuje podręczniki do gimnazjum, by uczyć się z nich już samemu. Zdobył tak szeroką wiedzę, że potrafił nią zaskakiwać swoich rówieśników.
Następnym etapem w edukacji staje się Technikum Górnicze w Koninie, które ukończył w 1966 r. jako technik mechanik w zakresie specjalności mechanizacji górnictwa odkrywkowego.
Na tym Pan Zygmunt nie poprzestaje i rozpoczyna naukę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1982 roku otrzymuje tytuł magistra historii.
Służba wojskowa
1957 – 1959 r. jednostka pancerna w Opolu, ukończona ze stopniem starszego szeregowego.
Praca zawodowa
Pan Zygmunt Kowalczykiewicz całą swoją karierę zawodową poświęcił górnictwu. Z wykształcenia górnik, mechanik i magister historii. Pracował w Kopalni „Konin” w latach 1955 – 2002r. Od 01.05.2002 roku na emeryturze.
Pan Zygmunt karierę zawodową zaczął bardzo skromnie, od stanowiska maszynisty lokomotywy elektrycznej w konińskiej kopalni. Po odbyciu służby wojskowej, wraca do kopalni. Na zbliżające się obchody 1000-lecia państwa polskiego ówczesny dyrektor werbuje go na organizatora i opiekuna wycieczek, zwiedzających kopalnię.
Od 1966 r. awansuje do działu konstrukcyjnego, jako konstruktor normalizator. W 1972 roku stwierdzono u niego pogorszenie się wzroku i brak możliwości wykonywania zawodu. Po namowie dyrektora kopalni, rozpocznie studia historyczne. Już jako historyk postanowił utrwalić dzieje i obyczaje górników węgla brunatnego w Koninie.
Działacz i społecznik
Pan Zygmunt zawsze był aktywnym człowiekiem. Przez wiele lat działał społecznie między innymi w: Lidze Przyjaciół Żołnierza, Polskim Związku Żeglarskim, Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” , konińskiej spółdzielczości mieszkaniowej, Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Górnictwa, Naczelnej Organizacji Technicznej, Towarzystwie Przyjaciół Górnika. Członek PZPR.
I. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa (SITG)
legitymacja nr 019420 Naczelna Organizacja Techniczna (NOT)
1.09.1961 r. – dokooptowanie do Zarządu Koła SITG, współorganizator pierwszego balu sylwestrowego,
1966 r. – 27.05.1970 – Członek Zarządu Koła SITG ,wycieczki,
27.05.1970 r.- 14.03.1975 r.- V-ce Prezes Zarządu Koła SITG ,
14.05.1976 r. – 8.04.1977 r. – Sekretarz Zarządu Koła SITG, współorganizator pierwszej w KWB „Konin” Karczmy Piwnej,
1975 – 1980 r. – Członek Komisji Rewizyjnej Zarządu Oddziału w Poznaniu,
8.04. 1977 r. – 30.05.1980 r. – Skarbnik Zarządu Koła SITG,
30.05.1980 r. 13.09.1983 r. – Członek Komisji Rewizyjnej Koła SITG,
13.09.1983 r. – 14.03.1986 – Sekretarz Zarządu Koła SITG ,
14.10.1983 r.- 25.11.1986 r. – Zastępca Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Zarządu Oddziału w Poznaniu,
14.03.1986 r. – 1990 r. – Członek Komisji Rewizyjnej Koła SITG ,
25.11.1986 r.- 1990 r. – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Zarządu Oddziału w Poznaniu,
1990 r. – 1994 r. – Sekretarz Zarządu Oddziału Poznańsko – Konińskiego, współinicjator przeniesienia siedziby ZO z Poznania do KWB „Konin”,
1972 r. – 1975 r. – Członek Sekcji Szkoleniowej Oddziału Wojewódzkiego NOT w Poznaniu,
1991 r. – Członek Rady Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT w Koninie.
II. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze (PTTK) Zarząd Oddziału w Koninie
Legitymacja nr 302593 1.01.1960 r.- Członek, utworzenie Klubu Żeglarskiego PTTK i zorganizowanie kursu na stopień żeglarza,
26.05 1960 r.- 22.12.1960 r. – Członek Zarządu Klubu Żeglarskiego, imprezy wodniackie,
22.12.1960r.- 12.06.1965 r. – Sekretarz Zarządu Klubu Żeglarskiego,
12.06. 1965 r.- 16.05.1967 r. – V-ce Prezes Oddziału PTTK w 1965 r. (przekazanie zasobów muzeum regionalnego prowadzonego przez PTTK na rzecz miasta Konina (muzeum państwowe),
16.05.1967 r.- 1969 r. – Członek sądu koleżeńskiego,
Instruktor Polskiego Związku Kajakowego.
Instruktor Turystyki Kajakowej, od 1963 r. Nowa książeczka instruktorska nr 110 wystawiona 15.11. 1979 r.,
Srebrna Odznaka PTTK nadana przez ZG PTTK 22.07.1969 r. legitymacja nr 2112,
Brązowa odznaka kajakowa leg. nr 560,
Srebrna odznaka kajakowa leg. nr 60,
Złota odznaka kajakowa leg. nr 5/65,
Żeglarska odznaka turystyczna stopnia brązowego leg nr 32/P,
Złota Odznaka Honorowa Turysta Ziemi Konińskiej (2003 r.).
III. Polski Związek Żeglarski (PZŻ)
1.01.1955 r.- 13.12.1959 r. – Klub Żeglarski przy Zarządzie Powiatowym Ligi Przyjaciół Żołnierza w Koninie. Sekretarz Klubu. Współzałożyciel pierwszego w Koninie klubu żeglarskiego. Zorganizowanie kursu żeglarskiego 1 1957 r.
1.01.1960 r.- 31.12.1961 r. – Klub Żeglarski przy Zarządzie Oddziału PTTK w Koninie, zorganizowanie kursu żeglarskiego.
Wykładowca
22.12.1960 r.- 31.12.1961 r. – Sekretarz Klubu Żeglarskiego PTTK , współorganizator regat i imprez wodniackich,
1.01.1962 r.- 31.12.1967 r. – Klub Sportowy „Górnik”, Członek Klubu,
1.01.1968 r.- 1972 r. – zmiana nazwy KS „Górnik” na „Zagłębie”, Członek Klubu, wykładowca na kursach żeglarskich,
1972 r. – 1974 r. – Ognisko Krzewienia Kultury Fizycznej przy KWB „Konin” – Sekcja Żeglarska, Sekretarz Zarządu Regaty, rejsy, kurs żeglarski,
18.02.1979 r. – utworzenie Konińskiego Okręgowego Związku (KOZŻ) Żeglarskiego, Skarbnik Zarządu, kursy żeglarskie,
1982 r.- 1985 r. – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej KOZŻ.
Sportowa Książeczka Żeglarska nr 377/P Poznań. 4.06.1958 r.
Patent żeglarza jachtowego nr 325/p Poznań 29.04.1971 r.
Patent sternika jachtowego nr 656/P Poznań 18.07.1972 r.
IV. Towarzystwo Przyjaciół Konina
Sekretarz Zarządu Towarzystwa od czasu jego utworzenia w dniu 15 kwietnia 1997 r. do 31 stycznia 2002 r. (pierwsza kadencja). Druga od 31.01.2002 do 17 lutego 2005, trzecia od 2005 – do 20 października 2009 r.
V. Miejski Zespół Dramatyczny w Koninie Kabaret „Koński ogon”
1955 r. -1956 r. – aktor amator, recytator, konferansjer, rola w dramacie „Pan Damazy”, udział w organizowaniu akademii okolicznościowych i amatorskich występów estradowych. Próby sztuki „Maturzyści” – przerwane wydarzeniami października 1956 r.
1960 r. – współtwórca II programu kabaretu „Koński ogon”, pisanie tekstów, trzy występy estradowe. Zakazanie występów przez cenzurę.
VI. Honorowy dawca Krwi
1972 r. – 1974 r. – krwiodawca. W 1974 r. zaleceniem lekarzy Kliniki Okulistycznej w Poznaniu musi zaniechać oddawania krwi.
31.01.1972 r. – Legitymacja Honorowego dawcy Krwi nr 316/17/72 (Kalisz),
6.03.1973 r. – Odznaka Brązowa
Pan Zygmunt Kowalczykiewicz jest też autorem ceremoniału nadania stopnia górniczego i szpady. Ceremoniał ten został zatwierdzony w 1976 r.
Nagrody i wyróżnienia
1966 r. – Turystyczna Odznaka Kajakowa PTTK stopnia złotego,
1969 r. – Srebrna Odznaka PTTK,
1969 r. – Zasłużony Pracownik KWB „Konin”,
1973 r. – Srebrna Odznaka Miłośnika Miasta Poznania,
1975 r. – Odznaka Zasłużonego Działacza SITG,
1980 r. – Odznaka Honorowa za zasługi dla Miasta Konina,
1980 r. – Srebrna Odznaka Honorowa NOT,
1980 r. – Odznaka Zasłużony działacz Kultury,
1983 r. – Złoty Krzyż Zasługi,
1985 r. – Medal 40-lecia Polski Ludowej,
1985 r. – Złota Odznaka Honorowa NOT,
1986 r. – Odznaka Honorowa Za zasługi dla Województwa Konińskiego,
1987 r. – Odznaka Zasłużonego Działacza Krzewienia Kultury Świeckiej 1992 r. Odznaka Sto lat Górniczych Organizacji Technicznych,
1998 r. – Odznaka Za Zasługi dla Górnictwa,
1998 r. – Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej,
2002 r. – Odznaka Honorowa za zasługi dla Miasta Konina (powtórnie),
2003 r. – Złota Odznaka Honorowa Turysta Ziemi Konińskiej,
1993 r. – Górnicza Szpada Honorowa,
1997 r. – Kordzik górniczy,
1997 r. – Stopień honorowy: Dyrektor górniczy I stopnia.
Działalność pisarska
A. Publikacje książkowe
– „Monografia Konińskiego Okręgu Przemysłowego”. Wydanie zbiorowe Katowice 1969,
– „Zarys tradycji górniczych i dziejów Kopalni „Konin”. Konin 1983,
– „Dwadzieścia pięć lat Odkrywki „Pątnów” 1962 – 1987″. Konin 1987,
– „Geneza i dzieje Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Kopalni „Konin”. Konin 1987,
– „Czterdziestolecie Koła Zakładowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa 1953 – 1993”. Konin 1993,
– „Dzieje Kazimierza Biskupiego. Część I. Wydanie zbiorowe”. Kazimierz Biskupi – Poznań 1993,
– „Ziemia konińska w Powstaniu Styczniowym 1863 – 1864″. Praca zbiorowa wydana z okazji konferencji naukowej zorganizowanej w 130 rocznicę Powstania Styczniowego w Ciążeniu 24 – 25 IV 1993, s. 71 – 75 „Fizjografia obszarów pogranicza zaborów między Prosną a Gopłem z okresu Powstania Styczniowego”,
– „Przeszłość dźwiękiem zapisana, czyli o orkiestrze dętej Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” 1954 – 1994″. Konin 1994,
– „Zaczęło się w Brzeźnie. Dzieje Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” 1945 – 1995″. Konin 1995,
– Odkrywka „Jóźwin” 1971 – 1996. Konin 1996,
– „Nas przyjaźń tu wiodła. Zbiorek pieśni i piosenek”. Konin 1996,
– „Okruchy kopalnianego czasu. Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin” w datach i faktach”. Konin 1996,
– „Brykietownia Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” 1946 – 1996″. Konin 1996,
– „Nadwarciańskie gawędy”. Konin 1997,
– „Księga wiślanego flisu. Praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Górskiego. Wydawnictwo „44″ Gdynia 1997, strona 60-61 „Szlakiem piastowskiej przeszłości”,
– „Spadkobiercy staszicowskich szeregów. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Poznańsko – Koniński w latach 1958 – 1998”. Konin 1998,
– „Konińska szkatuła wspomnień”. 2000,
– „Konińskie świętowania. 2001 Kalendarium konińskie. Wiek XX” 2002,
– „Nas przyjaźń tu wiodła. Pięćdziesiąt lat koła zakładowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa. 1953 – 2003” 2004,
– „Konińskie epizody” 2004,
– „Osiem legend Konina” 2005,
– „Gadułki koninian i Leksykon koniński” 2012,
– „Konińskie opowieści” 2014.
B. Artykuły drukowane w periodykach:
1994 r. – Węgiel Brunatny 3(9) „Przeszłość dźwiękiem zapisana, czyli o orkiestrze dętej Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”, Kronika Wielkopolski 3(78) „Koniński węgiel brunatny”,
1997 r. – Kronika Wielkopolski 1(80) „Brykietownia w Koninie”,
1998 r. – Kronika Wielkopolski 1(84) „Zielone barwy brunatnego górnictwa. Ochrona środowiska przyrodniczego w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”,
1999 r. – Kronika Wielkopolski 3(78) „Koniński węgiel brunatny”,
1999 r. – Kronika Wielkopolski 4(92) „Czterdziestolecie Poznańsko- Konińskiego Oddziału SITG”,
2001 r. – Kronika Wielkopolski 3(99) „Dawny cmentarz ewangelicki w Bilczewie”,
2003 r. – Kronika Wielkopolski 1 (105) „Budowa odkrywki węgla brunatnego „Drzewce”,
2006 r. – Konińskie Zeszyty Muzealne 3. „Zapisano w betonie. Cmentarz wojskowy z okresu pierwszej wojny światowej w Koninie”,
2007 r. – Rocznik Koniński nr 16 „Bogactwo Tradycji i obyczajów górników konińskich”,
2013 r. – Konińskie Zeszyty Muzealne 8. „Wspomnienia. Warta i żagle.”.
C. Filmy
Twórca scenariuszy filmów dokumentalnych ilustrujących dzieje Kopalni „Konin”:
1994 r. – „Przeszłość dźwiękiem zapisana”,
1995 r. – „Węglem zapisane”,
1996 r. – „Brunatne cegiełki”,
1997 r. – „W zgodzie z przyrodą”.
Rodzina
Znaczenie postaci