Edmund Wojtczak, syn Marianny i Wojciecha Wojtczaków, urodził się 16 listopada 1881 r. w Kaliszu. Zmarł 2 października 1956r. w Ilnie.

Przebieg wczesnej młodości

Do roku 1932 pracuje jako nauczyciel w cztero- oddziałowej szkole powszechnej na Krzyżówkach.

Przyjazd do Ilna

31 sierpnia 1932r.zostaje powołany na kierownika szkoły powszechnej i sprowadza się do wsi Ilno (7 km od Kalisza). Tam, do czasu wykończenia mieszkania w budynku szkoły- zdj.1, zamieszkuje u gospodarza Pasternaka.

Trudne początki

W kronice ilnieckiej sam nauczyciel pozostawił następujący opis: „Pierwsza lekcja odbyła się dnia 1 września 1932 r. na wolnym powietrzu z powodu braku kompletnego umeblowania klasy”. W trosce o jakość prowadzonych zajęć, sam objeżdża sąsiednie szkoły z prośbą o użyczenie kilku sprzętów do klasy. W celu pozyskania środków pieniężnych kierownik szkoły organizuje również majówkę i loterię fantową, z której dochód przeznacza na wyposażenie i dalsze wykończenie budynku szkoły. Z jego relacji wynika, iż trudno było prowadzić zajęcia lekcyjne, ponieważ w całym budynku wrzały prace nad oprawą okien, wstawianiem drzwi, schodów i układaniem podłóg. Mimo usilnych starań kierownika i nauczyciela w jednej osobie, wciąż brakuje środków finansowych potrzebnych na zakończenie prac remontowych. Pan Wojtczak osobiście odwiedza mieszkańców wsi i zbiera składki.

W roku szkolnym 1932/33 do szkoły uczęszcza 70 uczniów. Dnia 19 października 1932 r. kierownik szkoły sprowadza się do budynku szkolnego, składającego się na dole z dwóch klas, a na piętrze dwupokojowego mieszkania z kuchnią. Dnia 23 października 1932 r. następuje uroczyste poświęcenie budynku przez proboszcza parafii Borków, księdza Kardyńskiego. Na owo wydarzenie przybywa wiele ważnych osobistości, nauczycieli z okolicznych szkół, mieszkańców wsi Ilno oraz przedstawicieli prasy kaliskiej – zdj.6.Tak relacjonował ten dzień kierownik szkoły: „Gospodynie odświętnie przyozdobiły gmach z zewnątrz i wewnątrz zielenią, co wpłynęło w wielkiej mierze na estetyczny wygląd szkoły i podniesienie nastroju chwili. Dzieci szkolne zgromadziły się z narodowymi chorągiewkami, a najmłodsze z nich wręczyło panu staroście i panu inspektorowi szkolnemu bukiety kwiatów z odpowiednim przemówieniem. Po skromnej herbatce goście złożyli swe podpisy w złotej księdze ofiarodawców na pamiątkę przyszłym pokoleniom wsi”. W artykule prasowym tak odnotowano ten fakt: „Szczególnie ofiarna okazała się włościanka Elżbieta Warszowska. Odnosiła się przychylnie i ze zrozumieniem dla spraw oświaty i złożyła ze skromnych funduszy swoich na budowę tej szkoły 130 zł. Włościanka ze łzami w oczach patrzyła na nowopowstały budynek”.

Kolejne lata

Dzięki działalności kierownika szkoły widoczny jest postęp kulturalny wsi. Charyzmatyczny nauczyciel dzięki swojej wytrwałości, ofiarności i całkowitemu poświęceniu cieszy się ogromnym zaufaniem wśród mieszkańców wsi. Dbając o krzewienie patriotyzmu organizuje: obchody imienin Marszałka Piłsudskiego, dzień imienin ówczesnego prezydenta RP, Ignacego Mościckiego, obchody Święta Niepodległości, opłatek wigilijny, zabawę choinkową, jasełka-zdj.2. Oprócz licznych uroczystości dba również o rozwój nauk przyrodniczych. Jako zagorzały botanik przy szkole zakłada ogródek. Wkrótce staje się on wizytówką wsi, a kronika ilniecka tak opisuje pomysłowość nauczyciela: „Wspaniałe okazy kwiatów hodują dzieci zbierając nasiona i wykorzystując je w swoich gospodarstwach. (…) Odległa od Kalisza o 7 km wieś Ilno posiada piękne okazy kwiatów, rzadko nieraz spotykanych w większych miastach-zdj.3. To umiłowanie do kwiatów wszczepił w miejscowa ludność za pośrednictwem dzieci, nauczyciel szkoły powszechnej pan Edmund Wojtczak”. Prasa tak opisywała to wydarzenie: „We wsi Ilno pod Kaliszem założono przy szkole powszechnej specjalny ogródek warzywno-kwiatowy, w którym ucząca się dziatwa wiejska pod kierunkiem nauczyciela pana Edmunda Wojtczaka prowadzi doświadczenia ogrodnicze -zdj.5. Ogródek ten zyskał sławę w powiecie kaliskim i jest często odwiedzany przez władze szkolne i okoliczne nauczycielstwo. Specjalnością ogródka jest hodowla róż, które swą wonią zapełniają cały teren, kwitnąc od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Poza tym, na szczególne wyróżnienie zasługują piękne i pomysłowo wykonane z różnych gatunków kwiatów: krzyż Virtuti Militari, Marszałek Rydz-Śmigły i premier Składkowski, oraz imitujące symbol nauczycielski serca. W ogródku dzieci zajmują się też uprawą winogron”.

W 1935 r. nauczyciel postanawia zakupić do szkoły dla uczniów i ich rodziców pierwsze na wsi radio. 25 sierpnia 1935 r. o godz. 14.00 odbywa się w szkole uroczystość „otwarcia radia”- zdj.4.

Pan Wojtczak w swojej działalności nie ogranicza się tylko do nauki dzieci -zdj.7. Stara się także organizować czas wolny mieszkańcom, dba również o zdrowie dzieci podając im odpowiednie dawki tranu. Jedna z uczennic mówi po latach: To było okropne w smaku. Radość i zapał do pracy przerywa wybuch II wojny światowej. Po jej zakończeniu uczniowie uczęszczają do szkoły w Ilnie do roku 1955. Nadchodzący wyż demograficzny sprawia, iż trzeba poszukać większego lokum. Najlepszym okazuje się zabytkowy pałacyk w Biernatkach, gdzie w 1955 r. zostaje przeniesiona szkoła, lecz już pod kierownictwem pana Stanisława Sobockiego.

Znaczenie postaci

Społecznik, współbudowniczy szkoły w Ilnie, botanik, pionier kultury we wsi polskiej – film.

Zapisał się w pamięci współczesnych jako człowiek, dla którego nie istnieją przeszkody w dążeniu do celu. Jego celem nie była jednak korzyść własna, ale korzyść całej wiejskiej społeczności. Nauczyciel pracował i działał w trudnych dla Polski i świata latach wojennych i powojennych. Zahartowany na trudności, potrafił stworzyć coś z niczego. Nie czekał na pomoc władz, ministerstwa, sam zajął się organizacją szkoły. Swoją pasją potrafił zarazić mieszkańców wsi; pokazał im, w jaki sposób można zdobywać środki finansowe potrzebne na rozwój szkoły. Zamiłowanie do botaniki wpłyneło na obraz miejscowości. To dzięki niemu wzrosło zainteresowanie nowymi gatunkami roślin i kwiatów, dzięki czemu wizualnie i estetycznie zyskała cała wieś.

Tak charyzmatyczna postać może być dla wzorem także obecnie. Pan Wojtczak swoją postawą i zaangażowaniem pokazał, że warto się starać, działać na rzecz społeczności lokalnej, bo to przynosi wymierne korzyści. Współcześnie należy motywować do działania szczególnie młodzież, bo to ona będzie odpowiadała za kształt społeczności lokalnej. Dawanie przykładów takich osobowości jak pan Wojtczak może zaowocować dążeniami społecznikowskimi, chęcią wykorzystywania różnych form i metod w celu rozwoju regionu.

Źródła:

opracowanie Moniki Gąsior, Urząd Gminy Żelazków, prywatne źródła Izabeli Wawrzyniak, wywiad z Państwem Gąsior.