Pochodzenie
Henryk Helak urodził się 21 kwietnia 1927 roku w Poznaniu. Ojciec – Stanisław, matka – Jadwiga z domu Wiza, siostra – Janina. Ojciec Henryka był z wykształcenia zbożowcem i pracował jako prokurent w firmach Zachospir i Karlexpo finansujących przedsiębiorstwa rolnicze Wielkopolski. Matka pochodziła z rodziny kupieckiej. Miała wykształcenie handlowe; pracowała w kantorze firmy dziadka i zajmowała się prowadzeniem domu. Brat matki – Zygmunt Wiza był jednym z dowódców Powstania Wielkopolskiego. Pradziad ze strony męskiej – Paweł Chyliński był powstańcem roku 1863; uszedł przed Sybirem i znalazł się w Wielkopolsce.
Dzieciństwo
Dzieciństwo Henryka Helaka przypadło na okres międzywojenny. Rodzina mieszkała przy ulicy Grunwaldzkiej 19. Był to okres zabaw z rodzicami; mama uczyła gry w warcaby, młynek, domino, pchełki, chińczyka , a zwłaszcza w ulubioną halmę, natomiast ojciec uczył szachów i ćwiczeń gimnastycznych. W wolnym czasie Henryk wspólnie z rodzicami i siostrą chodzili do kina, teatru i cyrku. Od wczesnego dzieciństwa rodzice ukazywali przed nim świat; spacerom po poznańskiej starówce towarzyszyło opowiadanie legend i zdarzeń z najnowszej historii. Ze względu na bliskość koszar 15 Pułku Ułanów (brama znajdowała się naprzeciw jego domu) Henryk zaczął wykazywać fascynację końmi. Największą atrakcję stanowiły przemarsze oddziałów kawalerii, zmiany warty i capstrzyki. Również praca ojca dawała mu możliwość przebywania w wielkopolskich majątkach, gdzie podczas wakacji mógł jeździć konno.
Edukacja (lub „młodość”)
W 1936 roku Henryk Helak przeniósł się do zbudowanego przez rodziców domu przy ulicy Kasztelańskiej. Odczuwało się już wtedy niepokój przed agresją Niemiec na Polskę. Mówiono już otwarcie o zbliżającej się wojnie; ukuto hasło „silni, zwarci, gotowi”. Po beztroskich wakacjach w 1939 roku nastąpił czas powszechnej mobilizacji, wojsko zaczęło rekwirować samochody, robiono zapasy żywności, kupowano lampy naftowe, naftę, świece i mydło. 1 września spokój rodziny Helaków przerwało wycie syren; rozpoczęła się II wojna światowa. W grudniu Państwo Helakowie zostali zmuszeni przez Niemców do opuszczenia swojego domu. Zamieszkali na ulicy Pogodnej a następnie Cieszkowskiego. W okresie okupacji Henryk Helak działał w konspiracji. Jako harcerz Szarych Szeregów m.in. udzielał korepetycji polskiej młodzieży pozbawionej możliwości kształcenia. Pracując w Zakładach Przemysłu Zbrojeniowego uczestniczył w sabotażu polegającym na zwiększaniu średnicy pocisków przeciwlotniczych tak, aby nie mieściły się w lufach dział. Po zakończeniu wojny Henryk Helak ukończył Liceum im. Marii Magdaleny w Poznaniu i rozpoczął studia na Uniwersytecie Poznańskim, na Wydziale Rolniczo-Leśnym. Tutaj poznał swoją późniejszą żonę Danutę.
Etapy działalności
Stado Ogierów Gniezno
Profesjonalny kontakt z końmi miał miejsce podczas studiów. Początkowo na praktyce studenckiej w Stadzie Ogierów Łobez, gdzie Henryk Helak poznawał tajniki hodowli koni oraz uczył się jazdy konnej. Następnie w Stadzie Ogierów Gniezno, w którym pracował jako asystent. W ramach swoich obowiązków zajmował się głównie sprawami związanymi z rozrodem koni oraz udziałem w przeglądach kwalifikacyjnych. Po dwuletnim stażu w Gnieźnie i otrzymaniu dyplomu magisterskiego Henryk Helak otrzymał nominację na kierownika Stada Ogierów Łąck, zamienioną szybko na stanowisko zastępcy dyrektora Stadniny Koni Janów Podlaski.
Stadnina Koni Janów Podlaski
Przed objęciem posady w Janowie Podlaskim Henryk Helak zawarł związek małżeński z Danutą Purzycką, którą poznał jeszcze podczas studiów na Uniwersytecie Poznańskim. Pomimo trudnych warunków życia – braku bieżącej wody i energii elektrycznej, był to okres szczęśliwy dla rodziny Helaków. Henryk zyskał praktyczne przygotowanie do zawodu hodowcy koni; tutaj urodziła się dwójka jego dzieci: Wojciech i Ewa.
Stadnina Koni Iwno
W 1956 roku, Henrykowi Helakowi zaproponowano powrót do Wielkopolski; wybór padł na Iwno – stadninę koni pełnej krwi angielskiej. Został zastępcą dyrektora i pełnił tę funkcję do lat dziewięćdziesiątych. W Iwnie urodził się też drugi syn Państwa Helaków – Stanisław. W swojej pracy mógł poszczycić się wieloma sukcesami. W 1957 roku ogier Peary, pierwszy raz w historii, wygrał dla tej hodowli Derby. Kolejne Derby wygrywały: Sekwoja w 1972 roku oraz Hipisz w roku 1974. Szczytowym osiągnięciem Henryka Helaka był ogier Pawiment, uznany za jednego z najlepszych koni pełnej krwi angielskiej wyhodowanym w Polsce po drugiej wojnie światowej. Pawiment wygrał dwie największe europejskie nagrody I grupy; w 1979 roku „Preis von Europa” w Kolonii i „Grand Primo del Jockey Club” w Mediolanie. Zajął również szóste miejsce w Nagrodzie Łuku Tryumfalnego w Paryżu. Henryk Helak był również hodowcą wielu wspaniałych koni sportowych, które w latach 70-tych i 80-tych należały do najlepszych w Polsce, w skokach przez przeszkody oraz WKKW. Należy wymienić również konia pełnej krwi angielskiej Polonez, który stał się jedną z podwalin potęgi hodowlanej koni sportowych w Nowielicach.Wraz z pojawieniem się w Iwnie Henryka Helaka swoje początki miała sekcja Jeździecka LZS Iwno. Z biegiem czasu sekcja przekształciła się w klub i przybrała nazwę LKJ Abaria Iwno, od nazwy najstarszej w hodowli klaczy (miała wówczas 32 lata). Od początku niestrudzony w pracy z młodzieżą (do dziś jego podopieczni wspominają treningi, które odbywały się o 5 rano, tak aby wszyscy później mogli zdążyć do pracy czy szkoły) wychował kilka pokoleń zawodników.Klub Abaria i pracownicy stadniny koni współuczestniczyli w produkcji serialu telewizyjnego „Karino”. Henryk Helak – hodowca i trener, służył fachowym doradztwem w scenach związanych z końmi. Jedną z największych pasji Henryka Helaka była organizacja imprez jeździeckich. Pierwszą z nich były rozgrywane w Iwnie od 1971 roku majowe zawody o „Błękitną Wstęgę Wielkopolski”. Impreza ta na przełomie lat 80-tych i 90-tych uzyskała status pierwszych w Polsce zawodów międzynarodowych w randze eliminacji Pucharu Świata. Po Jego śmierci zawody odbywają się nadal i są Memoriałem Henryka Helaka. Drugim Jego „dziełem” były rozgrywane od 1994 roku grudniowe zawody na terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich. Zainspirowany pomysłem swojego syna Stanisława, wprowadził konie do hali targowej położonej w centrum dużego miasta. Był niestrudzonym organizatorem tych zawodów przez kolejnych kilkanaście edycji. Przez swoje ponad 60 lat aktywnej działalności w świecie jeździeckim był też wielokrotnie członkiem zarządu Polskiego Związku Jeździeckiego, Prezesem Wielkopolskiego Związku Jeździeckiego oraz sędzią krajowym i międzynarodowym w dyscyplinie skoków przez przeszkody.Henryk Helak zmarł 1 lutego 2009 roku.
Znaczenie postaci
Henryk Helak większość swojego życia związał z Iwnem. Jak napisał, po Jego śmierci, Zbigniew Rayzacher „odszedł człowiek legenda, miłośnik i wyznawca najpiękniejszych tradycji końskich, który pierwszy włączył laur do świetności Stadniny Koni w Iwnie poprzez znane w środowisku koniarzy sukcesy hodowlane i sportowe. Odszedł człowiek prawy, lojalny, życzliwy, serdeczny, przyjacielski, gorący patriota i wzorowy katolik, sprawiedliwy o pozornej surowości, pod którą kryło się romantyczne, szczere serce (…) Pamięć Jego cnót pozostanie wśród nas na zawsze” (www.swiatkoni.pl – komentarze 2 lutego 2009 roku). W pamięci mieszkańców Iwna i Gminy Kostrzyn pozostaje nadal Panem Henrykiem… dobrym, pełnym pasji człowiekiem – przełożonym, współpracownikiem, sąsiadem, znajomym, przyjacielem. Dokonania Henryka Helaka znalazły swoje odbicie w przyznanych mu odznaczeniach, m.in.:Srebrny Krzyż Zasługi (1969), Krzyż Kawalerski O.O.P. (1976), Zasłużony Działacz L.Z.S. (1981), Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego (1986 i 1988), Złota Odznaka-Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej (1996), Srebrny Krzyż Zasługi dla ZHP (1996), Krzyż Armii Krajowej (1999), Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (2000), Krzyż Oficerski O.O.P (2000), Paul Harris Fellow (Rotary) za działalność społeczną (2001), Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego za działalność sportową (2001) i zawodową (2002), Wielka Honorowa Złota Odznaka Polskiego Związku Jeździeckiego (2004).