Pochodzienie

Henryk Łukaszewski urodził się 10 maja 1928 roku w Środzie Wielkopolskiej, w kupieckiej rodzinie o patriotycznych tradycjach. Ojciec Henryka – Franciszek Łukaszewski był restauratorem i lokalnym społecznikiem, a kiedy było trzeba nie wahał się, aby na wezwanie księdza Mieczysława Meissnera założyć mundur i wziąć udział w Powstaniu Wielkopolskim. Te cechy przejął również Henryk Łukaszewski.

Dzieciństwo

Jako piętnastoletni chłopiec doświadczył wojennej traumy. W 1943r. został przez hitlerowców wywieziony w okolice Włocławka na przymusowe roboty.

Działalność zawodowa

Praca w Powiatowym Domu Kultury

Swą 40-letnią pracę zawodową i społeczną związał ze średzką kulturą. Rozpoczął ją na początku lat 50-tych ubiegłego wieku w obecnym Ośrodku Kultury w Środzie Wielkopolskiej. W latach 60-tych i 70-tych instytucja ta miała status Powiatowego Domu Kultury, a kiedy odchodził na emeryturę był to Średzki Ośrodek Kultury. W początkowym okresie swej zawodowej aktywności Henryk Łukaszewski zaangażował się w pracę zespołu teatralnego, którego największym sukcesem było wystawienie w 1954 roku sztuki Wojciecha Bogusławskiego „Krakowiacy i Górale”. W przedstawieniu tym, obok wielu innych artystów amatorów, występowała również jego przyszła żona Elżbieta. Przedstawienie odniosło ogromny sukces. Wystawiano je 38 razy, a obejrzało 36 tysięcy widzów. Sztukę tę oglądali nie tylko mieszkańcy Środy, ale także Gniezna, Kostrzyna, Gostynia, Poznania i kilku innych, mniejszych miejscowości. Co ciekawe udział w tym przedstawieniu miał również wpływ na decyzje o charakterze osobistym – 29 grudnia 1956 roku w Średzkiej Kolegiacie odbył się bowiem ślub Elżbiety Sobikówny i Henryka Łukaszewskiego. Dom weselny znajdował się w mieszkaniu Panny Młodej w Środzie, przy ulicy 20 Października 18. W latach 1952 – 1967 amatorski zespół teatralny, działający przy Powiatowym Domu Kultury w Środzie wystawił 17 różnych spektakli i sztuk teatralnych. W dziewięciu z nich wystąpił bohater niniejszego wspomnienia.

Współpraca ze Średzkim Towarzystwem Kulturalnym

W latach 60-tych Henryk Łukaszewski rozpoczął współpracę ze Średzkim Towarzystwem Kulturalnym oraz z Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach. Pomagał ówczesnemu działaczowi kulturalno – oświatowemu i regionaliście, panu Franciszkowi Kosińskiemu nie tylko w zorganizowaniu tego muzeum (otwarto je w lipcu 1966 roku), ale także w pozyskiwaniu zabytkowych pamiątek Ziemi Średzkiej. Współpraca ze Średzkim Towarzystwem Kulturalnym, a przede wszystkim z panią Bożenną Urbańską, jego prezesem była permanentna i trwała do ostatnich dni życia Henryka Łukaszewskiego.

Propagowanie kultury ludowej

Jednym z największych wyzwań Henryka Łukaszewskiego, które przed sobą nieustannie i wytrwale stawiał, było propagowanie kultury ludowej gmin tworzących ówczesny (przed rokiem 1975) powiat średzki. To w dużej mierze dzięki Jego zabiegom zespół „Tośtoki” z Pięczkowa w gminie Krzykosy, znany był daleko poza granicami Środy i powiatu średzkiego. Ogromnie cenił zaangażowanie i pasję kultywowania lokalnych tradycji pani Franciszki Tomczak, jednej z założycielek i kierowniczki zespołu Tośtoki. Bardzo ważnym przedsięwzięciem, w którego przygotowaniach Henryk Łukaszewski aktywnie uczestniczył, były obchody 700-lecia nadania Środzie praw miejskich. Ich inauguracja odbyła się we wrześniu 1967 roku. Z tej okazji odbyły się, nie tylko przygotowane z wielkim rozmachem uroczystości, ale zrealizowano również wiele potrzebnych miastu inwestycji.

Działalność w Średzkim Towarzystwie Fotograficznym

Organizacją, w której życiu Henryk Łukaszewski aktywnie brał udział było także Średzkie Towarzystwo Fotograficzne. Był inicjatorem utworzenia tego Towarzystwa (powstało 13 października 1967 roku) oraz jego wiceprezesem. W ciągu kilkudziesięciu lat wykonał tysiące fotografii, specjalizując się w dokumentowaniu najważniejszych wydarzeń w dziejach Środy i Powiatu Średzkiego. Wiele jego zdjęć opublikowano, między innymi w lokalnych i regionalnych gazetach. Sam przygotowywał i jako fotograf był współautorem niezliczonej liczby wystaw fotograficznych, prezentujących zarówno historię, jak i teraźniejszość Środy. Wystawy te można było oglądać zarówno w Ośrodku Kultury, jak i w gablotach sklepów w centrum miasta oraz na płycie Starego Rynku. Henryk Łukaszewski organizował także spotkania z najlepszymi fotografikami średzkimi i poznańskimi. W latach 1959 – 1983 zorganizował 10 konkursów fotograficznych, których tematyka koncentrowała się na ukazywaniu piękna naszej „Małej Ojczyzny”. Sam uczestniczył w wielu konkursach fotograficznych, zdobywając nagrody i wyróżnienia. W 1969 roku zdobył I miejsce w konkursie fotograficznym „Moja Ojczyzna”, zorganizowanym przez Średzkie Towarzystwo Fotograficzne. W roku 1979 zwyciężył w konkursie fotograficznym „Dziecko”, zorganizowanym z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. Ponadto Jego fotogramy, wśród 120 ocenianych, zajęły II miejsce w konkursie, który odbył się w 1967 roku z okazji 700-lecia miasta Środy. Henryk Łukaszewski brał także aktywny udział w pracach Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych. W 1969 roku Prezydium Rady tego ogólnopolskiego Stowarzyszenia przyznało mu Dyplom Honorowy za wysoki poziom artystyczny jego prac fotograficznych. W ostatnich latach swego życia był honorowym członkiem Średzkiego Towarzystwa Fotograficznego.

Animator kultury

Jako animator kultury organizował również wystawy malarstwa. Szczególnie cenił twórczość pani Danuty Muszyńskiej-Zamorskiej i Ryszarda Kurnatowskiego. Na prośbę Henryka Łukaszewskiego, pan Ryszard Kurnatowski namalował obraz przedstawiający przedwojenny budynek przy ulicy Kilińskiego 13 w Środzie, w którym mieściła się, prowadzona przez Franciszka Łukaszewskiego (ojca Henryka) oberża „Pod Księciem Józefem Poniatowskim”. Przed II wojną światową mieszkała tu cała rodzina Łukaszewskich. Krótko przed śmiercią Henryk Łukaszewski podarował ten obraz swojemu synowi.

Kurkowe Bractwo Strzeleckie

W 2001 roku był jedną z osób, które reaktywowały Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Środzie Wielkopolskiej. W Bractwie tym pełnił funkcję kronikarza i oczywiście, jeśli była taka potrzeba, fotografa. Wszystkie zgromadzone przez pana Henryka kroniki i pamiątki, dotyczące historii i teraźniejszości (po jego reaktywacji) średzkiego Bractwa Kurkowego zostały przekazane obecnym przedstawicielom tej organizacji.

Pasje

Nie można również nie wspomnieć o innych Jego pasjach, jakimi były: harcerstwo, regionalistyka, numizmatyka i filatelistyka. Pracując w Ośrodku Kultury pasję filatelistyki zaszczepił wielu młodym średzianom. Sam posiadał kilkanaście albumów, w których zgromadził tysiące znaczków i bloczków pocztowych. Nie najlepsza sytuacja materialna zmusiła Henryka Łukaszewskiego do sprzedania tych zbiorów. Do dziś zachowały się natomiast przedwojenne obligacje i wiele monet z czasów Polski Ludowej. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku, w trakcie ustrojowych przemian w naszym kraju, Henryk Łukaszewski zaangażował się w działalność Komitetu Obywatelskiego w Środzie Wielkopolskiej. Zajął się między innymi organizacją spotkań z kandydatami „Solidarności” – w pierwszych wolnych wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej. Był aktywnym członkiem NSZZ „Solidarność”, działającego w Pałacu Kultury, obecnie Centrum Kultury Zamek, w Poznaniu. W latach 90-ych XX w., po upadku komunizmu, kiedy na naszym lokalnym rynku medialnym pojawiło się wiele gazet, Henryk Łukaszewski współtworzył „Nowy Kurier Średzki” (był redaktorem technicznym) i współpracował z tygodnikiem „Nasza Środa”. Swoją wiedzą oraz historycznymi dokumentami i fotografiami dzielił się zresztą z każdym, kto go o to poprosił. A że Jego prywatne archiwum było pokaźne, to i zainteresowanie było ogromne.

Nagrody i wyróżnienia

W trakcie prawie 40 letniej zawodowej aktywności Henryk Łukaszewski był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany.

28 marca 1984 roku Henryk Jabłoński, Przewodniczący Rady Państwa odznaczył swojego imiennika „Złotym Krzyżem Zasługi”.

Ponadto dwukrotnie, za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury Henryk Łukaszewski otrzymywał wyróżnienia od Ministra Kultury i Sztuki. W 1978 roku, to właśnie od Ministra Kultury i Sztuki, otrzymał najwyższe odznaczenie resortowe – „Zasłużony Działacz Kultury”. Wcześniej, a dokładnie 24 czerwca 1974 roku, Wojewódzka Rada Narodowa w Poznaniu przyznała mu tytuł – „Zasłużonego dla Województwa Poznańskiego”. Po Henryku Łukaszewskim znajduje się wiele odznaczeń, dyplomów uznania i podziękowań – za Jego zasługi i zaangażowanie, nie tylko w dziedzinie kultury. Henryk Łukaszewski ostatnie lata życia spędził bardzo aktywnie, jako społecznik i propagator historii Środy Wielkopolskiej i Powiatu Średzkiego. Najwięcej czasu poświęcił jednak uczestniczeniu w spotkaniach organizowanych przez Kurkowe Bractwo Strzeleckie i dokumentowaniu wydarzeń związanych z działalnością Bractwa.

Życie prywatne

Prywatnie był serdeczny, uczynny i towarzyski. Zawsze pamiętał o ważnych wydarzeniach rodzinnych, które z godną podziwu kronikarską dokładnością uwieczniał na fotografiach. Cieszył Go najdrobniejszy sukces każdego z członków rodziny. Henryk Łukaszewski zmarł, po kilkumiesięcznej chorobie, 18 grudnia 2012 roku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Środzie Wielkopolskiej, a jego grób znajduje się w pobliżu grobów zmarłych z rodziny Łukaszewskich.

Wykształcenie i kwalifikacje

1) 19 lipca 1945 roku ukończył Szkołę Dla Młodocianych w Środzie Wielkopolskiej (rok szkolny 1944/1945). Świadectwo ukończenia tej szkoły było równoznaczne ze świadectwem ukończenia publicznej szkoły powszechnej – siedmioklasowej. Szkołę tę, w której poddał się egzaminowi sprawdzającemu, ukończył z wynikiem ogólnym bardzo dobrym.

2) 21 stycznia 1946 roku ukończył pierwszą klasę Gimnazjum Ogólnokształcącego w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Środzie Wielkopolskiej. Uzyskał Świadectwo ukończenia pierwszej klasy i promocję do klasy drugiej.

3) 14 lutego 1946 roku ukończył, organizowany przez Ministerstwo Komunikacji Departament Lotnictwa Cywilnego Ośrodek Lotniczy w Poznaniu, Teoretyczny Kurs Szybowcowy. Zdał egzamin końcowy i ukończył kurs z wynikiem ogólnym dobrym.

4) W lutym, marcu i kwietniu 1947 roku był uczniem Szkoły Przemysłowej Fabryki „Hipolit Cegielski” w Poznaniu.

5) W 1948 roku był uczniem trzeciej klasy II Prywatnego Koedukacyjnego Liceum i Gimnazjum dla Dorosłych w Poznaniu.

6) 7 listopada 1950 roku ukończył Szkołę Podoficerów Łączności w Poznaniu w specjalności radiotelegrafisty.

7) W 1952 roku był uczniem 9 klasy Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Korespondencyjnej Stopnia Licealnego w Poznaniu.

8) W 1954 roku ukończył kurs instruktorów kulturalno-oświatowych dla pracowników powiatowych domów kultury. Organizatorem kursu był Ośrodek Szkoleniowy Ministerstwa Kultury i Sztuki w Jadwisinie.

9) 3 października 1959 roku ukończył 10 miesięczne Studium Fotograficzne, które obejmowało 148 godzin wykładów i zajęć praktycznych. Studium było zorganizowane przez Wojewódzki Dom Kultury w Poznaniu dla instruktorów amatorskich zespołów fotograficznych.

10) 4 września 1960 roku ukończył Kurs dla sekretarzy – instruktorów oddziałów powiatowych, zorganizowany przez Zarząd Główny Ochotniczych Straży Pożarnych w Warszawie.

11) 11 września 1961 roku uzyskał uprawnienia do obsługi aparatury filmowej przenośnej – 16 mm i do korzystania z filmów „Filmosu”,

12) 19 marca 1963 roku otrzymał Dyplom Ukończenia Uniwersytetu Kultury, który był efektem ukończenia dwuletniego (1961/1963) Studium Kulturalno-Oświatowego organizowanego przez Pałac Kultury w Poznaniu.

13) 26 maja 1968 roku zdał egzaminy i tym samym ukończył półtoraroczny Państwowy Zawodowy Kurs dla Pracowników Kulturalno-Oświatowych zorganizowany przez Ministra Kultury i Sztuki. Ukończenie tego Kursu, za zgodą Ministra Oświaty, uznane było za spełnienie wymagań kwalifikacyjnych – niezbędnych dla zajmowania stanowisk w placówkach kulturalno-oświatowych, dla których wymagane było wykształcenie średnie zawodowe.

Wojsko, praca zawodowa i aktywność społeczna

1) Od 8 października 1949 roku do 10 listopada 1952 roku odbywał służbę wojskową w Kompanii Szkolnej Batalionu Łączności Dowództwa Wojsk Lotniczych w Poznaniu. Uzyskał tam stopień kaprala.

2) W ramach służby wojskowej, 7 listopada 1950 roku, ukończył Szkołę Podoficerów Łączności w specjalności radiotelegrafisty.

3) Od 15 kwietnia 1953 roku do 31 sierpnia 1954 roku pracował w Biurze Okręgowym Ligi Obrony Kraju w Poznaniu przy ulicy Niezłomnych 1, jako inspektor.

4) Od 1 września 1954 roku do 31 października 1954 roku pracował, jako pracownik umysłowy w Średzkiej Kolei Dojazdowej w Środzie.

5) Od 1 listopada 1954 roku do 31 grudnia 1993 roku pracował w Powiatowym Domu Kultury, który po wielu reorganizacjach przybrał obecnie nazwę Ośrodka Kultury w Środzie Wielkopolskiej. Piastował tam stanowiska instruktora, kierownika, zastępcy dyrektora i dyrektora.

6) od 1 grudnia 1967 roku był członkiem Polskiego Związku Filatelistów, a w ramach zawodowych obowiązków prowadził Koło Filatelistów przy Powiatowym Domu Kultury.

7) 13 marca 1969 roku od Głównej Komisji Weryfikacyjnej w Warszawie otrzymał Zaświadczenie – „Instruktor Amatorskich Zespołów Artystycznych w Zakresie Fotografii”.

8) 27 marca 1971 roku został „Organizatorem Turystyki” zrzeszonym w Kole Organizatorów Turystyki przy Oddziale Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Środzie.

9) 1 marca 1983 roku został Ławnikiem Sądu Rejonowego w Środzie.

10) Od początku zmian ustrojowych w Polsce zaangażował się w działalność „Solidarności”. Do końca swego życia był członkiem NSZZ „Solidarność”, funkcjonującego w ówczesnym Pałacu Kultury (obecnie Centrum Kultury Zamek) w Poznaniu.

11) Regularnie uczestniczył w uroczystościach państwowych (3 maja, 11 listopada), kościelnych (Boże Ciało), lokalnych (17 września, 20 października) i rocznicowych – zwykle w pocztach sztandarowych, jako przedstawiciel konkretnych organizacji.

Znaczenie postaci

Henryk Łukaszewski całe swoje życie poświęcił nie tylko najbliższej rodzinie, ale także na promowaniu patriotycznych postaw oraz kultywowaniu, tradycji i piękna Miasta, w którym się urodził, wychował i mieszkał.

Źródła:

„Wspomnienie o Henryku Łukaszewskim” opracowanie pana Pawła Łukaszewskiego z 24 lutego 2014r.

Wywiad z panią Renatą Łukaszewską (synowa) z 4 marca 2014r.

Wywiad z panem Pawłem Łukaszewskim (syn) z 22 marca 2014r.

http://www.zaniemysl.pl

Głos Wielkopolski – Wyd. A,B,C,D,E,F 2003r., nr 1, z regionu s. 15 fot.

Głos Wielkopolski – Wyd. A 2002r., nr 276, z regionu s.14

W Kręgu Rodziny Kolegiackiej 2002r., nr 1,. str. 18-19

Gazeta Średzka 2008r., nr 30 str.11,

2013r., nr1 str. 16

Średzki Kwartalnik Kulturalny 2003r., październik-grudzień, nr 4 str. 22-23, 26-27

Średzki Kwartalnik Kulturalny 2003r.,styczeń – marzec , nr 1 str. 32-33