Pochodzenie

Jan Mroczkiewicz urodził się 27 stycznia 1886 roku we Lwówku. Był synem Karola i Nepomuceny Mroczkiewiczów z d. Garstka.

Rodzina Mroczkiewiczów pochodzi z Litwy, natomiast w drugiej połowie XVIII wieku sprowadziła się do Nakła nad Notecią. Wywodzi się z tak zwanej szlachty zagrodowej. Przynależy jej herb Bekiesz, nadany Stanisławowi Mroczkiewiczowi przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dziadek Jana Mroczkiewicza, Józef przybył do Lwówka wraz z żoną Maryanną oraz czwórką dzieci (Karolem, Zofią, Edwardem i Jadwigą) w 1858 roku jako wojskowy, urzędnik państwowy kontrolujący okoliczne gorzelnie i browary. Część rodziny mieszka tu do dnia dzisiejszego.

Dzieciństwo

Krótko po narodzinach ojciec Karol został przymusowo oddelegowany do pracy jako nauczyciel w Bendorfie nad Renem. Powodem przesiedlenia była działalność patriotyczna, którą Karol, jako ówczesny dyrektor szkoły we Lwówku, prowadził wśród miejscowej młodzieży. Na dwuletni pobyt poza granicami kraju zabrał całą rodzinę, w tym nowo narodzonego Jasia. Los nie oszczędzał Nepomuceny i Karola Mroczkiewiczów. Kilkoro ich dzieci zmarło tuż po urodzeniu na wówczas panujące choroby zakaźne.

Młodość

Jan ukończył szkołę podstawową we Lwówku, a w 1902 roku wyjechał z miasta celem dalszej edukacji. Od 1905 roku kontynuował naukę w kierunku ekonomicznym oraz dorabiał jako pomocnik księgowego. Pracował również na roli u ojca, który posiadał grunty rolne na terenie Lwówka i w okolicach Chmielinka. W trakcie I wojny światowej brał udział w walkach pod Verdun. Wracał do kraju przez tereny ówczesnych Węgier, gdzie przebywał w szpitalu z powodu ran odniesionych w czasie wojny.

Dorosłość

W pierwszych latach dwudziestego wieku Jan Mroczkiewicz podjął pracę jako kierownik fabryki pierników w Kostrzynie pod Poznaniem. Tam poznał swoją żonę Marię Kazimierę, która była córką właściciela fabryki. Maria uczyła się gry na fortepianie, Jan natomiast grał na skrzypcach. Młody Jan udzielał się także społecznie prowadząc chór.

13 czerwca 1911 roku odbył się ślub Jana Mroczkiewicza z Marią z domu Markiewicz. Małżonkom urodziło się sześciu synów: Karol, Lech, Stanisław, Bogdan, Jan, Zygmunt oraz córka Maria. Dziewczynka zmarła niestety w wieku pięciu lat. W 1911 roku Jan Mroczkiewicz podjął decyzję o usamodzielnieniu się. Postanowił uruchomić fabrykę makaronów. W tym celu objechał Czechy, Niemcy i Francję, aby zobaczyć różne rozwiązania techniczne i organizacyjne tamtejszych przedsiębiorstw produkcyjnych. Interesował się również młynami. Po rozważeniu różnych koncepcji prowadzenia własnej działalności, zdecydował się na utworzenie młyna.

Młyn

Środki na budowę młyna częściowo otrzymał od ojca, który po śmierci swojej żony Nepomuceny sprzedał większość nieruchomości i podzielił uzyskane pieniądze pomiędzy wszystkie dzieci. Budowę rozpoczęto w 1911 roku na działce kupionej od Franciszka Szczechowskiego. Pierwsze plany zakładały wydajności obiektu na poziomie 10-ciu ton na dobę. Budynek młyna zaprojektował architekt Franciszek Polaszek z Gostynia, prywatnie szwagier Jana Mroczkiewicza. Na budowę młyna przeznaczono 250 tysięcy czerwonych cegieł wypalanych w pobliskim Pakosławiu. Konstrukcje drewniane wykonano z materiału specjalnie sprowadzonego z Ameryki Południowej. Do napędu maszyn młynarskich użyto zespołu napędowego tzw. lokomobili firmy Heinrich Lanz Mancheim. Prace budowlane napotykały na opór ze strony władz pruskich, które nie były zainteresowane rozwojem polskiego przemysłu. Pomimo problemów formalnych młyn uruchomiony został 29 września 1913 roku. W 1925 roku przedsiębiorstwo zostało przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W latach trzydziestych powiększony został park maszynowy młyna między innymi o jeden postaw walcowy oraz osiewacz dwudziałowy firmy Miag z Wrocławia. Jan Mroczkiewicz był również udziałowcem spółki handlującej zbożem z siedzibą w Opalenicy. Reprezentował tam interesy swojego brata Antoniego, który mieszkał wówczas w Wągrowcu. Prowadzenie przedsiębiorstwa nie przeszkadzało Janowi w angażowaniu się w działalność społeczną. Prowadził chór we Lwówku, był członkiem magistratu (dawny zarząd miejski) oraz udzielał się w kościele parafialnym.

II wojna światowa

Na początku listopada 1939 roku młyn został przejęty przez Niemców. Władze okupacyjne wyznaczyły kierownikiem młyna Niemca o nazwisku Theme, oficera wojska polskiego, który był właścicielem młyna w Nowym Tomyślu. W dniu przejęcia przedsiębiorstwa Jan Mroczkiewicz postanowił spalić listę swoich dłużników, miejscowych piekarzy i rolników, aby nie dostała się w ręce Niemców. W związku z działaniami okupanta mającymi na celu likwidację ducha polskości doszło do aresztowań ludności również na terenie Lwówka. Hitlerowcy byli szczególnie zainteresowani niszczeniem inteligencji, duchownych, polskich patriotów. 15 maja 1940 roku aresztowano Jana Mroczkiewicza razem z błogosławionym ks. Włodzimierzem Laskowskim i uwięziono w Forcie VII w Poznaniu. Stamtąd został przewieziony do obozu zagłady w Dachau. Zamordowano go w obozie w 1943 roku. Oficjalną przyczyną śmierci, którą podano rodzinie już po wojnie była choroba tyfus. W czasie wojny pełnoletni synowie Jana przebywali w niemieckich obozach pracy lub obozach jenieckich. Żona Maria wraz z dwójką najmłodszych synów, Janem i Zygmuntem została przesiedlona na teren Generalnego Gubernatorstwa. Po zakończeniu wojny rodzinie udało się powrócić do Lwówka. Okupacji nie przeżył również syn Jana, Bogdan, którego zamordowano w Oświęcimiu w 1944 roku.

Znaczenie postaci

Wśród wielu bohaterów ogólnonarodowych, walczących o polską niepodległość, zmagających się na frontach I i II wojny światowej należy zwrócić także szczególną uwagę na mniej znanych i równie zasłużonych ludzi. Jednym z nich jest właśnie Jan Mroczkiewicz. Mimo przeciwności losu – oporu zaborców i chorób panujących we współczesnych mu czasach – Jan Mroczkiewicz wykazał się wytrwałością zarówno biorąc aktywny udział w walkach na froncie I wojny światowej, ale także jako znakomity przedsiębiorca, dążący do zbudowania polskiej potęgi gospodarczej. Przykład jego działalności utwierdza w przekonaniu, że pozytywistyczne ideały pracy u podstaw i pracy organicznej przetrwały do początku XX wieku i umożliwiły realną walkę o budowę prawdziwie niezależnej Rzeczypospolitej. Miejsca pracy stworzone przez niego umożliwiły godne życie wielu rodzinom, a możliwości produkcyjne zapewniały byt okolicznym rolnikom. Pomimo wielu obowiązków Jan Mroczkiewicz nie zapominał o swojej rodzinie, którą zawsze darzył szczególnym szacunkiem i nie pozwolił, by cierpiała z powodu jego działalności. Jego patriotyzm potwierdza także tragiczna śmierć w niemieckim obozie koncentracyjnym. Wszystkie te elementy składają się na całościowy obraz zwykłego człowieka, który swym uporem i wizją świata stał się ważnym ogniwem w niepodległościowych dążeniach Polski. Z tego właśnie względu należy mu się cześć i honor.

Źródła:

Pamiątki rodzinne Rafała Mroczkiewicza.

Kronika Rodziny Mroczkiewiczów napisana przez Karóla Mroczkiewicza syna Józefa i Maryanny z domu Kumpel, nauczyciela, zakończona w dniu 21 XII 1907 r. w Lwówku.

Wywiad z Rafałem Mroczkiewiczem.

Biografia napisana przez Mateusza i Kacpra Mroczkiewiczów.

Szymon Konieczny- Spacer po lwóweckim cmentarzu.