Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Niejeden dla Polski chce działać bez Boga - Lecz ta nas do szczęścia nie zawi...”

Józef Janiszewski

ur. 07 października 1880
zm. 27 sierpnia 1940
Szkoła Podstawowa w Grębaninie

Utwory ks. Józefa Janiszewskiego
Wielcy ludzie związani z Grębaninem.
Zdjęć: 8
Dokumentów: 2

Ks. Józef Janiszewski, historyk i publicysta

Ks. Józef Janiszewski urodził się 7 października 1880 r. w Poznaniu, jako syn Stanisława i Marianny z domu Dziembowska. Ojciec księdza był leśnikiem.

Edukacja

Po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do gimnazjum w Gnieźnie.

„Podczas nauki w gimnazjum przyszły kapłan działał w tajnych stowarzyszeniach młodzieży polskiej, między innymi w organizacjach filomatów i filaretów, za co został wydalony z gimnazjum w Gnieźnie w marcu 1902 r., tuż przed ustną maturą. Dyrektor gimnazjum, Martin, znalazł u młodego Janiszewskiego egzemplarz „Historii Polski” autorstwa Lewickiego, który wywołał podejrzenia istnienia tajnego stowarzyszenia, będąc oskarżonym odmówił zeznań na procesie, 13 czerwca 1903 r. otrzymał karę tygodnia więzienia”. Gdy odbył karę zmuszono go do opuszczenia Wielkopolski. Zamieszkał wtedy we Lwowie, opiekę nad nim sprawował biskup W. Bandurski. 1 lipca 1906 r. po ukończeniu studiów teologicznych – przyjął święcenia kapłańskie.

Posługa kapłańska

Po święceniach kapłańskich rozpoczął swoją posługę od wikariatu w Hliboce (obecnie tereny Ukrainy), gdzie rozpoczął działalność na rzecz trzeźwości narodu. W 1918 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do Wielkopolski i objął funkcję sekretarza generalnego czasopism: „Wyzwolenie” i „Związku Księży Abstynentów”. W 1920 r. został w Poznaniu redaktorem naczelnym miesięcznika „Świt”. W 1921 r. po rezygnacji z pracy w redakcji podjął działalność duszpasterską w Lubiniu, następnie w Dubinie, Morawinie i w 1923 r. w Grębaninie.
1 lutego 1929 r. w Grębaninie, ks. Józef Janiszewski przyczynił się do powstania samodzielnej parafii. Pod koniec 1929 roku przeszedł do archidiecezji gnieźnieńskiej, gdzie był proboszczem w Nowej Wsi i w Kierzkowie. W tej ostatniej parafii w 1934 r. przeszedł na emeryturę.
W 1939 r. podczas wybuchu II wojny światowej, ks. Józef Janiszewski mieszkał w Potulicach. Jak większość polskich księży został aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu. Ks. Józef Janiszewski trafił do obozu koncentracyjnego w Gusen, gdzie 27 sierpnia 1940 r. zmarł śmiercią męczeńską.

Praca publicystyczna

Ks. Józef Janiszewski prowadził szeroka działalność publicystyczną. Pisywał prace i broszury o tematyce abstynenckiej, był także autorem artykułów w miesięczniku „Świt”, a także homilii w „Nowej Bibliotece Kaznodziejskiej” i „Przewodniku Katolickim”.
Podczas pobytu w Grębaninie powstały następujące dzieła, które zostały wydane w Kępnie:
– w 1928 r. – „Powiat Kepiński” ( z mapką powiatu), w której w słowie wstępnym czytamy: „Dzięki Opatrzności Bożej jesteśmy od ukończenia wojny światowej gospodarzami we własnym kraju. Dziś więc spoglądając na mapę Europy, widzimy w jej sercu ku ogromnej radości nasze Państwo wielkie, którego tam przed wojną nie było, a Państwem tem to – Polska nasza ukochana. (…) Dziś zatem każdy Polak nawet dorosły z radością studiować winien mapę Polski i poznać dobrze swą Ojczyznę, wgłębiając się w jej opisy nie tylko historyczne ale i geograficzne. Wtedy też poznawszy całe jej piękno, tem goręcej Ją ukocha i tem gorliwiej dla Niej pracować będzie. Jeżeli zaś obowiązkiem jest naszym poznać cały kraj ojczysty, to tem większym: znać strony rodzinne, i dalszą i bliższą okolicę, w której od długich może już lat żyjemy i pracujemy, słowem poznać tę cząstkę małą Ojczyzny naszej, którą pod względem administracyjnym nazywamy powiatem. I to właśnie było pobudką do napisania pracy niniejszej.”
Fragment ten dowodzi wielkiej radości księdza z wolności ojczyzny i jego patriotycznej postawy.
– w 1926 r. – „Dawne zwyczaje polskie” – stanowiąca zbiór tradycji i obrzędów związanych z poszczególnymi świętami kościelnymi.
W Grębaninie pisał także artykuły, wiersze, anegdoty, pieśni do bezpłatnego dodatku „Nowego Przyjaciela Ludu” – „Wieczory pod Lipą”
Wiersze, anegdoty, pieśni, wszystkie utwory, to cenny zbiór dla każdego Polaka i człowieka. Są uniwersalne i ponadczasowe. Publikacje poświęcone były szerzeniu abstynencji oraz „walce z pijaństwem”.
Ksiądz Janiszewski w uznaniu zasług w dziedzinie społecznej i oświatowej odznaczony został Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta.

Znaczenie postaci

Ks. Józef Janiszewski to niestrudzony i charyzmatyczny kapłan. Z jego inicjatywy wybudowano nową plebanię, starą przesunięto i adoptowano na dom katolicki, dokonano także szeregu prac porządkowych przy kościele. Na terenie przykościelnym powstał wówczas staw z niewielką wyspą. To dzięki staraniom tego księdza zbudowano pomnik upamiętniający ofiary I wojny światowej. Pomnik dla 85 poległych bohaterów z Grębanina i wsi okolicznych stanął w Grębaninie w pobliżu kościoła na wyspie sztucznie usypanej wśród stawku.
1 lutego 1929 roku, z inicjatywy księdza powstała tutaj nowa, aktywnie działająca parafia.
W diecezji kaliskiej Ks. Józef Janiszewski jest określany jako „apostoł trzeźwości”.
Od kilkunastu lat w poniedziałek po V niedzieli Wielkiego Postu do Matki Bożej Patronki Naszej Codzienności w Grębaninie podążają w pokutnej procesji Drogi Krzyżowej z Kępna przedstawiciele środowisk trzeźwościowych i ich sympatycy, nie tylko z diecezji kaliskiej, ale także z archidiecezji wrocławskiej i Opolszczyzny. Dziękują tu za otrzymane łaski, także za dar trzeźwości, składają świadectwa abstynencji.

Źródła

1. „Opiekun” – dwutygodnik diecezji kaliskiej (01.2011 r.)

2. Tarnobrzeska Biblioteka Cyfrowa

3. Materiały zgromadzone w SP w Grębaninie


Kalendarium:

  • 1880 ― Narodziny bohatera
  • 1940 ― Śmierć bohatera

Cytaty:

  • „Niejeden dla Polski ch...”

Źródła:

  • List ks. Józefa Janisz...
  • Wieś księdza Janiszews...

Zobacz też: