Pochodzenie

Maria Emilia Leszczyńska Mittelstaedt urodziła się 1 lipca 1895 roku w Ruszczy w powiecie opatowskim. Była córką Kazimierza Leszczyńskiego herbu Adwaniec i Celiny Grabskiej herbu Wczele. Jej babka ze strony matki – Wanda Grabska z domu Węsierska herbu Belina, była siostrą Celiny Przyłubskiej.

Rodzina

Mała Maria wychowywała się w Wojniczu. Tam też podjęła naukę w domu, a później na tajnej pensji Tekli i Anieli Suszyńskich w Poznaniu. Po śmierci ojca w 1910 roku przeprowadziła się do Lisewa (okolice Konina) do Celiny Przyłubskiej, swojej ciotki, która nie miała swych dzieci i była już wdową od 1895 r. Wraz z nią zamieszkała matka, brat Kazimierz (pozostał kawalerem i był wielkim społecznikiem, organizatorem amatorskiego teatru w Skulsku, a także piastował nawet urząd gminy Skulska Wieś) oraz siostry Irena i Urszula. Irena wyszła za mąż za Jana Kruszewskiego, który był wojskowym, a Urszula wstąpiła do klasztoru.

Po krótkiej znajomości z państwem Mittelstaedt 5 października 1915 roku Maria poślubiła 12 lat starszego Zygmunta herbu Hornklow (1883 – 1954), syna Henryka Mittelstaedt. Był inżynierem rolnikiem, który był właścicielem pobliskiego majątku Radwańczewo. Rok później 27 września urodził się ich syn Karol. W 1939 był on podchorążym, a w czasie wojny poznał baronównę Dahne, którą Karol poślubił. Jej matka była z pochodzenia Turczynką i damą dworu carowej, ojciec zaś admirałem carsko-rosyjskim. Dahnowie w okresie wojny otrzymali majętność od Hitlera pod Zagórowem. Po wojnie Karol, jego żona i teściowa zamieszkali w Caracas w Wenezueli. Około 1932 roku doszło do separacji Marii i Zygmunta, po czym Zygmunt opuścił Lisewo, które wcześniej przepisali na syna.

Edukacja

W 1912 roku Maria uzyskała świadectwo dojrzałości.Tego samego roku Celina Przyłubska zmarła. Jednak przed śmiercią ciotka uczyniła Marię spadkobierczynią całego majątku. Majątkiem zarządzała społeczna rada złożona z okolicznych ziemian. Na jej czele stał Henryk Mittelstaedt. Kolejne dwa lata studiowała polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Niebawem Maria powróciła ze studiów do Lisewa i zajęła się administrowaniem odziedziczonego po śmierci Celiny Przyłubskiej majątku. W 1923 roku Maria wróciła na polonistykę, ale na Uniwersytet Warszawski. W roku 1927 jednak uzyskała magisterium na Uniwersytecie Poznańskim.

Praca

W dniu 11 listopada 1939 roku wieczorem Maria Leszczyńska-Mittelstaedt wraz ze schorowaną matką i bratem zostaje wysiedlona przez niemieckich żołnierzy do Konina. Ostatecznie Maria trafiła do Tarnowa, gdzie osiedliła się w majątku Więckowice pod Wojniczem należącym do Marii Jordanowej. Nawiązała przyjacielskie stosunki z miejscowymi ludźmi i podjęła się tajnego nauczania języków obcych u zaufanych rodzin. Maria rozpoczęła pracę jako nauczycielka, ucząc języka polskiego, angielskiego i historii w szkołach średnich, w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Ogólnokształcącym, Państwowym Liceum i Gimnazjum Handlowym, Technikum Administracji Gospodarczej i w Zasadniczej Szkole Metalowo-Drzewnej. Po ukończeniu 61 lat w roku 1956 przeszła na emeryturę. Maria Emilia Leszczyńska-Mittelstaedt zmarła 30 kwietnia 1974 roku w Wojniczu, jednak została pochowana w rodzinnym grobowcu nazywany przez miejscowych „Złamane życie”, który znajduje się na cmentarzu w Skulsku.

Majątek Lisewo

Po zakończeniu wojny jej majątek Lisewo został rozparcelowany, a pałac przejęło państwo na szkołę, początkowo szkołę podstawową, szkołę rolniczą, a następnie mieszkania prywatne. W latach 80-tych po pożarze obrócił się w ruinę. Jednak znaleźli się nowi właściciele: państwo Ewa i Grzegorz Cieślarscy, którzy przywrócili dawny blask temu obiektowi. Obecnie pałac tętni życiem, pełniąc funkcję hotelu i restauracji.

Osiągnięcia literackie

W roku 1915 krakowski „Czas” wydrukował jej wiersz „Dwór Zrabowany”, w którym protestowała przeciwko okrucieństwom wojny. W latach międzywojennych XX wieku opublikowała następujące powieści i opowiadania: „Wielkie niepotrzebne” (1929), „Trzy panny służebne” (1930), „Frateco” (1935), „Bratowa z kabaretu” (1937) i „Kwatera kaktusów” (1939). W 1974 roku została napisana powieść „Za różanym Żywopłotem”. Mieszkając w okolicach Wojnicza, nie zaprzestała działalności literackiej. Powstał wtedy maszynopis powieści „Fauny i Sybille znad Dunajca”, na którego karcie tytułowej autorka umieściła uwagę: „pisano pod strachem rewizji”. Nie doczekała się jednak wydania, jednak dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wojnickiej wydrukowano dopiero w 1995 roku.

Bibliografia:

Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Pod redakcją J. Czachowskiej i A. Szałgan, t.5, Warszawa 1997

http://pisarki.wikia.com/wiki/Maria_Emilia_Leszczy%C5%84ska-Mittelstaedt

Maria Emilia Leszczyńska Mittelstaedt