Pochodzenie
Marian Śmiałek urodził się 18 kwietnia 1937 roku w Wolsztynie. Jego ojciec Franciszek był z zawodu krawcem i pochodził z Nieborzy. Matka Helena z domu Wawrzyńska nie pracowała zawodowo i pochodziła z Siedlca.
Dzieciństwo
Dzieciństwo Mariana Śmiałka przypadło na bardzo tragiczny dla Polski okres II wojny światowej. Po jej wybuchu rodzina Śmiałków przeniosła się do Siedlca, do dziadków ze strony matki. Rodzina Wawrzyńskich mieszkała w domu obok kościoła parafialnego. W pamięci Mariana Śmiałka pozostały z tamtego czasu migawki: przypomina sobie postać Niemca Ungera, który mieszkał wtedy przy ulicy Wolsztyńskiej w domu Schwandta i prowadził sklep. Był zajadłym hitlerowcem, od Polaków żądał pozdrowienia „Hei Hitler” z charakterystycznym wyciągnięciem ręki.
Dzieciństwo to czas zabawy. Podczas pobytu w Siedlcu Marian Śmiałek mieszkał ze swoimi kuzynami, z którymi mógł się bawić. Jedną z ich zabaw był kańcerek, czyli drewniany bąk z gwoździkiem na dole, który trzeba było wprawić w ruch. Do częstych zabaw należało też „prowadzenie gospodarstwa”. Używano do tego wózka bez kół, a konikami były patyki. Wojna odbiła jednak swoje piętno na dzieciach, ponieważ wśród zabaw pojawiła się również zabawa w wojnę.
Edukacja (lub „młodość”)
Po zakończeniu wojny, w wieku 7 lat, Marian Śmiałek poszedł do szkoły podstawowej w Siedlcu, która mieściła się wówczas w dwóch budynkach, przy ulicy Szkolnej i Zbąszyńskiej. Klasy były bardzo liczne, a uczniowie nie mieli książek ani zeszytów. Pisano więc na specjalnych tabliczkach. Do jednej klasy chodziły dzieci w różnym wieku, co wynikało z braku możliwości uczęszczania do polskiej szkoły podczas wojny.
Po ukończeniu szkoły podstawowej Marian Śmiałek kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Sulechowie. Egzamin maturalny złożył w 1956 roku i rozpoczął pracę zawodową jako nauczyciel w Starym Strączu. Dwa lata później zdał egzaminy wstępne i zaczął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie na kierunku historia. Napisał pracę magisterską na temat „Walka o polskość na Warmii i Mazurach w XIX i XX wieku”. Po ukończeniu studiów powrócił do Siedlca.
Etapy działalności
Praca zawodowa
W 1956 roku dostał nakaz pracy, z którego postanowił się wywiązać, czego efektem było objęcie posady nauczyciela w szkole w Starym Strączu. Po dwóch latach, gdy zdał egzamin wstępny na KUL w Lublinie, poprosił o urlop. Kiedy otrzymał odpowiedź odmowną, porzucił pracę i wyjechał na studia do Lublina. Po obronie pracy magisterskiej powrócił do Siedlca i zaczął tu pracować jako nauczyciel w miejscowej szkole. W 1973 roku został dyrektorem Gminnej Szkoły Zbiorczej w Siedlcu. Podjął się wtenczas organizowania sieci szkół zbiorczych na terenie gminy Siedlca. Zorganizował też dowozy uczniów z okolicznych miejscowości. Wkrótce zrezygnował z zajmowanego stanowiska, zdając sobie sprawę z ogromnej odpowiedzialności za innych. Pracował w Szkole Podstawowej w Siedlcu jako nauczyciel do czasu przejścia na emeryturę.
Izba Pamięci
Marian Śmiałek z racji wykonywanego zawodu żywo interesował się historią naszej miejscowości. Przez kolejne lata organizował spotkania z powstańcami wielkopolskimi z naszej gminy. Zdawał sobie sprawę z ułomności ludzkiej pamięci, więc zaczął gromadzić pamiątki po tych niezwykłych ludziach. Było ich na tyle dużo, że w naszej szkole utworzono Izbę Pamięci. Szkoła Podstawowa otrzymała zaś imię Powstańców Wielkopolskich.
Marian Śmiałek doprowadził do ustawienia przed budynkiem Urzędu Gminy w Siedlcu obelisku w hołdzie uczestnikom powstania z terenu gminy w 60. rocznicę jego wybuchu. Wspólnie z ówczesnym naczelnikiem gminy Witoldem Zygułą powołał do życia Towarzystwo Przyjaciół Siedlca i został jego prezesem. W 1996 roku powołano do życia Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego, którego prezesem przez wiele lat był Marian Śmiałek.
Marian Śmiałek autorem książek
Historia stała się częścią życia Mariana Śmiałka. W jego dorobku znajduje się współautorstwo publikacji „Gmina Siedlec. Przeszłość i teraźniejszość.” (Zielona Góra 1984) oraz autorstwo książek: „Zarys dziejów Banku Spółdzielczego w Siedlcu” oraz „Siedlec w XX stuleciu” (Siedlec 2009).
Wywiad z Marianem Śmiałkiem dla Gazety Lubuskiej
Znaczenie postaci
Marian Śmiałek znany jest w środowisku lokalnym jako człowiek angażujący się w różne problemy środowiska, z którego pochodzi. Przez wiele kadencji, będąc radnym pełnił funkcję przewodniczącego Rady Gminy i członka Zarządu Rady Gminy. W czasie pracy zawodowej doceniono go jako pedagoga, za co otrzymał Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania II stopnia oraz Nagrodę Kuratora Oświaty i Wychowania. Ponadto został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a także wyróżniony odznakami: „Za zasługi w Rozwoju Województwa Zielonogórskiego”, „Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego”, „Zasłużony dla Powiatu Wolsztyńskiego” i „Siwą Czaplą” za zasługi dla Gminy Siedlec.
My uczniowie klasy V podziwiamy go za to, kim jest: uśmiechniętym starszym panem, który cieszył się z naszych wizyt. Dzięki niemu możemy poznawać historię naszej małej ojczyzny.
BIBLIOGRAFIA
Cz. Olejnik, Wolsztyński słownik biograficzny, cz. II , Wolsztyn 2007.
M. Śmiałek, Siedlec w XX stuleciu, Siedlec 2009.
Gmina Siedlec. Przeszłość i teraźniejszość., „Zeszyty lubuskie”, nr 20, Zielona Góra 1984.
„Gminne Wieści” – gazeta lokalna wydawana przez Urząd Gminy i Siedlec.
„Kroniki szkolne”.
Wywiad z panem Marianem Śmiałkiem.