Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Zawsze dumny, wielkopański 7 D.A.K. poznański”

Paweł Dąbski-Nerlich

ur. 29 kwietnia 1899
zm. 21 stycznia 1983
Zespół Szkół w Wapnie Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Wapnie

Wspomnienia Romana Dąbskiego-Nerlich
Zdjęć: 14
Dokumentów: 1

Pochodzenie

Urodzony 29 kwietnia 1899 r. w Międzyrzecu Podlaskim, jako najmłodszy syn Romana Dąbskiego-Nerlich, radcy stanu, lekarza medycyny, generała armii carskiej w korpusie medycznym, i Marii z Gembickich, pianistki koncertowej.

Edukacja

Dzięki związkom ojca z wojskiem, jako nastolatek wstępuje do Szkoły Kadetów w Pskowie, w której rozpoczyna karierę sportową, na początku w szermierce, zdobywając w 1917 r. mistrzostwo Korpusu. Prawdopodobnie w tej szkole zapoznał się z szachami, które również były jego pasją. Wojskową edukację kontynuuje wstępując w czerwcu 1917 r. do Michajłowskiej Szkoły Oficerskiej Artylerii w Petersburgu. Nauka ta przerwana zostaje wybuchem rewolucji bolszewickiej, w wyniku której uczelnia zostaje rozwiązana.

Działalność

Kariera sportowa

Paweł Dąbski-Nerlich przez całe życie kochał sport. Miał sukcesy w szermierce, później przyszedł czas na przygodę z jeździectwem. Jego specjalnością były skoki przez przeszkody ale udzielał się również w innych odmianach jeździectwa, np. grał w polo. Największe osiągnięcia sportowe przypadły na czas służby w 7 Dywizjonie Artylerii Konnej Wielkopolskiej. Był czołowym polskim jeźdźcem, wielokrotnie zdobywał najwyższe lokaty w masowo organizowanych w okresie międzywojennym konkursach hippicznych. Wraz z koniem Bohunem zdobył tytułu Konnego Mistrza Wojska Polskiego na Centralnych Zawodach Konnych o Mistrzostwo Wojsk Polskich w 1927 r. w Warszawie. W roku następnym był członkiem ekipy 7 D.A.K., która zdobywa tytuł II Wicemistrza Armii na Dorocznych Zawodach Konnych o Mistrzostwo Armii w Warszawie.
W 1930 r. reprezentował Polskę w Pucharze Narodów rozgrywanym w Łazienkach i zajął ex aequo II i IV miejsce (wraz z A. Królikiewiczem i H. Roycewiczem). W 1932 r. ustanawia w Warszawie na Polusiu rekord Polski w skoku na wysokość, osiągając 193 cm. (w 1934 r., ponownie na Polusiu poprawi tenże rekord o 2 cm). W tym samym konkursie, osiąga wraz z Regentem wysokość 185 cm, zajmując trzecie miejsce. Jesienią tego samego roku, dosiadając Nero, zostaje II wicemistrzem Polski w skokach przez przeszkody. Jest członkiem ekipy olimpijskiej przygotowującej się do startów na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles, w których Polacy ostatecznie nie wzięli udziału. Rok 1933 przynosi starty polskiej ekipy w Nicei i Rzymie, w skład której wchodzi również por. Paweł Dąbski-Nerlich wraz z Nero i Polusiem. W latach 1933-1934 jest zawodnikiem Grupy Sportu Konnego w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu skupiającej czołowych polskich jeźdźców. Jesienią 1935 r. jako członek ekipy 7 D.A.K przyczynia się do zdobycia po raz trzeci Pucharu Artylerii Konnej. W 1936 r. jest pierwszym Polakiem na międzynarodowych zawodach hippicznych w Łazienkach.
Wśród wielu startów w zawodach warto wspomnieć o dacie 25 sierpnia 1929 r. Wtedy to, na terenie majątku Grocholin koło Kcyni, zaledwie kilka kilometrów od domu Pawła Dąbskiego-Nerlich, odbywały się zawody konne Brygady Kawalerii Poznańskiej. Wydarzenie to zgromadziło kilka tysięcy widzów. Na zawodach obecny był inspektor armii gen. Edward Rydz-Śmigły. W zawodach tych brał udział również Paweł Dąbski-Nerlich.
Pan Roman Dąbski-Nerlich (syn) wspomina również o szachach: „Ojciec był dobrym i zapalonym szachistą. Często po służbie wstępował do Kawiarni Dobskiego w Poznaniu na partie szachów a mama czekała z kolacją. Dzwonił „już kończę, już kończę.””

Kariera wojskowa

Młody podchorąży Paweł Dąbski-Nerlich udaje się w grudniu 1917 r. do Bobrujska, gdzie wstępuje do I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Dowbór-Muśnickiego. Otrzymuje przydział do 1 baterii 1 Dywizjonu Artylerii Konnej Korpusu, w którym służy do czerwca 1918 r. Dzień odzyskania niepodległości zastaje go w Siedlcach, gdzie bierze udział w rozbrajaniu Niemców. Jego dalsza kariera wojskowa nieodłącznie zostaje związana z artylerią konną. W 1920 roku zostaje awansowany na stopień porucznika, a od 1921 roku rozpoczyna służbę w 7 Dywizjonie Artylerii Konnej Wielkopolskiej, w którym związany będzie nieprzerwanie do września 1939 r., pełniąc kolejno funkcje młodszego oficera baterii, dowódcy baterii, adiutanta, kwatermistrza, drugiego zastępcy dowódcy, oficera zwiadowczego. Za wojnę z lat 1920-1921 zostaje odznaczony Krzyżem Walecznych.
Wybuch II wojny światowej zastaje go w stopniu kapitana, w szeregach macierzystego 7 Dywizjonu Artylerii Konnej Wielkopolskiej (7 dak). Przechodzi wraz z nim cały szlak bojowy, począwszy od Wielkopolski aż po Warszawę. Pawłowi Dąbskiemu-Nerlich zawdzięczamy uratowanie sztandaru 7 dak kiedy to 20 września 1939 r., w sytuacji poważnego zagrożenia otoczonych przez hitlerowców w Puszczy Kampinoskiej baterii 7 dak, odłączył płat sztandaru od drzewca i ukryty pod mundurem dostarczył do Warszawy, gdzie w ukryciu przetrwał wojnę. Obecnie, sztandar ten podziwiać można w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, a jego kopię, przekazaną w dniu 2 czerwca 1981 r. przez delegację żołnierzy 7 dak. z płk. Dąbskim-Nerlichem na czele, w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym w Poznaniu.
Po kapitulacji, kpt. Dąbski, odmówiwszy pójścia do niewoli, uzyskuje zgodę dowódcy na przejście do konspiracji. W trosce o rodzinę rowerem pokonuje trasę z Warszawy do Srebrnej Góry (400 km). Gdy okazuje się, że żona z synem są w Warszawie również rowerem rusza w drogę powrotną. 25 grudnia 1939 r. przedostaje się na Węgry, aby nie wzbudzać podejrzeń wysmarował się jodyną i udawał cygana. W marcu 1940 r. stawia się we Francji w obozie w Coetquidam. Po kapitulacji Francji przedostaje się do Anglii, gdzie zostaje przydzielony do 3 Pułku Artylerii Lekkiej w Crawford, po czym zostaje przeniesiony na Bliski Wschód, gdzie od 1 sierpnia 1942 r. obejmuje dowództwo 2 Dywizjonu 2 Pułku Artylerii Lekkiej (2 pal) w Palestynie, z którym 6 października 1942 r. wyjeżdża do Iraku. Z pułkiem tym, poprzez Egipt dociera do Włoch, gdzie od lutego 1944 r. bierze udział w walkach. Wcześniej, 1 marca 1943 r. zostaje awansowany na stopień majora. Pod Monte Cassino, z dniem 1 maja 1944 r. obejmuje stanowisko zastępcy dowódcy 2 pal, po czym zostaje przeniesiony do 1 Karpackiego pal, jako zastępca jego dowódcy. W sierpniu 1946 r. mjr. Dąbski-Nerlich wraca do Anglii, która zostanie już na zawsze jego domem. Za walki we wrześniu 1939 r. i kampanię włoską, zostaje odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych oraz szeregiem innych odznaczeń, zarówno polskich, jak i zagranicznych. W 1964 r. otrzymuje nominację na stopień pułkownika w korpusie oficerów artylerii podpisaną przez Generała Broni W. Andersa.

Rodzina

Swoją jeździecką pasję dzielił Paweł Dąbski-Nerlich ze swoją małżonką, Heleną z Mieczkowskich, którą poznał podczas jednego z konkursów jeździeckich. Ze związku tego urodził się w 1933 roku jego jedyny syn Roman. We wspomnieniach syna możemy przeczytać: „W listopadzie 1945 r. wysłał człowieka do Polski, aby nas odszukać i przeprowadzić do Pragi czeskiej, gdzie na nas czekał. Przyjechaliśmy do Pragi bez niczego, nawet bez małej walizeczki. Z Pragi wojskową ciężarówką do Włoch. W 1946 r. przewieziono nas do Anglii. Mieszkaliśmy przez 2 lata w obozie wojskowym w lesie, w metalowym baraku, znanym jako „Beczka Śmiechu”. Po demobilizacji Londyn. Ojciec pracował jako robotnik (nie znał angielskiego) aby nas utrzymać. Nie miał żadnej pomocy ani emerytury.”
Angażuje się energicznie w działalność środowisk kombatanckich. Regularnie bywa na organizowanych w Poznaniu zjazdach byłych żołnierzy 7 dak Jest najstarszym, żyjącym oficerem Dywizjonu, spontanicznie uznanym przez byłych żołnierzy 7 dak za „głowę rodziny”. W 1981 r. przekazuje kopię sztandaru 7 dak do Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego w Poznaniu. U schyłku życia stan jego zdrowia ulega znacznemu pogorszeniu, co doprowadza do nagłej śmierci w dniu 21 stycznia 1983 r. Pół roku później, w dniu 6 czerwca 1983 r., zgodnie z wcześniejszym życzeniem, prochy płk. Pawła Dąbskiego-Nerlicha zostają złożone obok zmarłej wcześniej małżonki, na cmentarzu w Srebrnej Górze w Wielkopolsce, rodzinnym majątku rodziny Mieczkowskich.

Znaczenie postaci

Paweł Dąbski-Nerlich był wybitnym sportowcem, dzielnym żołnierzem i wielkim patriotą. Na terenie Wielkopolski przeżył najpiękniejsze lata swego życia. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski 6 czerwca 1983 r i spoczęły na cmentarzu w Srebrnej Górze, obok małżonki Heleny. Od 2008 r. w rocznicę śmierci Pawła Dąbskiego-Nerlicha do Srebrnej Góry przyjeżdżają członkowie Stowarzyszenia Grupa Rekonstrukcji Historycznej 7 dak z Poznania, aby wziąć udział w mszy św. oraz w uroczystej odprawie warty przy jego grobie.

Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Krzyż Walecznych – dwukrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
Medal Wojska
Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Médaille Interalliée – Francja
1939-1945 Star – Wielka Brytania
Italy Star – Wielka Brytania
Defence Medal – Wielka Brytania
War Medal 1939-1945 – Wielka Brytania

Źródła

Strona poświęcona 7 Dywizjonowi Artylerii Konnej
http://www.7dak.pl/index.php/zolnierze/biogramy/48-biogramy-d/307-dabski-nerlich-pawel.html
Wikipedia – http://pl.wikipedia.org/wiki/Pawe%C5%82_D%C4%85bski-Nerlich
Głos wągrowiecki – http://www.gloswagrowiecki.pl/home/wydarzenia/wydarzenia/450-wydarzenia/7169-pamici-pukownika
Wspomnienia Romana Dąbskiego-Nerlich (syna)

WW
Wi

Kalendarium:

  • 1899 ― Narodziny bohatera
  • 1983 ― Śmierć bohatera

Cytaty:

  • „Zawsze dumny, wielkopa...”

Źródła:

  • Biogram Pawła Dąbskieg...
  • Głos wągrowiecki
  • Wikipedia

Zobacz też: