prof. dr hab. Kazimierz Nowosielski

ur. 18 marca 1948
zm.
Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Sadlnie

„Adamie,gdzie jesteś?” (Literatura, małe ojczyzny i uniwersalia)
Artykuł o Kazimierzu Nowosielskim w Zeszytach Chojnickich
Wiersze i zdjęcia rodzinne Kazimierza Nowosielskiego
Wywiad przeprowadzony z Kazimierzem Nowosielskim
Z Rybna do Sompolna.
Zdjęć: 14
Dokumentów: 5

POCHODZENIE

Kazimierz Nowosielski urodził się 18 marca 1948 r. w Rybnie na Kujawach w rodzinie chłopskiej. Była to wieś znajdująca się wówczas w granicach administracyjnych województwa bydgoskiego i powiatu aleksandrowskiego. Obecnie Rybno znajduje się w granicach administracyjnych gminy Wierzbinek, w powiecie konińskim, województwie wielkopolskim.
Jego rodzicami byli Antoni Nowosielski i Helena z domu Frątczak. Dom, w którym urodził się i mieszkał, nie był jego „rodzinnym gniazdem”, tylko poniemiecką zagrodą, po wojnie zasiedloną przez jego rodziców. Matka pochodziła z jedenastoosobowej rodziny z blisko położonej wsi Sosnówki, a ojciec z dalekiej Oszmiany na Wileńszczyźnie, „miasta położonego na wschodnich kresach II Rzeczpospolitej”. Pracowali na 8 ha gospodarstwie rolnym, gdzie ziemia była słaba: piątej i szóstej klasy. Jak sam mówi, choć młodzieńcze lata były piękne, to jednak i biedy doświadczył. Elektryczność w wiosce zainstalowano dopiero wtedy, gdy był na studiach. Po powrocie ze szkoły pomagał rodzicom w gospodarstwie. „W mojej rodzinie, jak powiadają, nie przelewało się”.
Ma o rok młodszą siostrę Halinę, prowadzącą obecnie piekarnię w Kłodawie oraz dwa lata młodszego brata Zdzisława, który wyemigrował do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, gdzie pracuje w fabryce.
W latach 1955-1962 uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Zakrzewku (obecnie Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej). Przez cały ten czas uczył się bardzo dobrze. Jak sam mówi: „lubiłem czytać (…). Z oferowanych przez szkołę przedmiotów najchętniej uczyłem się języka polskiego, historii i … biologii.(…); po jednej lekcji, bodajże w siódmej klasie, w stukartkowym zeszycie zacząłem pisać „powieść” o Kostce Napierskim”. Następnie rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Sompolnie, w czasie której wykazywał się również szczególnym zainteresowaniem literaturą. Dużo czytał, pisał wiersze, wziął nawet udział w konkursie na pracę o historii i kulturze swojej najbliższej okolicy, ogłoszonym przez Kuratorium Oświaty w Poznaniu. Do dziś jest w posiadaniu pisma nadesłanego z kuratorium, które brzmiało: „Kazimierz Nowosielski uczeń Liceum Ogólnokształcącego w Sompolnie brał udział w VI etapie konkursu czytelniczego pt. „1000-lecie Państwa Polskiego” i otrzymał 34,5 punktów na 40 możliwych”. Po zdaniu matury w 1966 r. udał się na studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, która w 1970 r. została przekształcona w Uniwersytet Gdański. W 1971 r. obronił pracę magisterską pt. „Filozofia języka i mitu w poezji Bolesława Leśmiana” napisaną pod opieką prof. Marii Janion i otrzymał tytuł magistra filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim.

PRACA

Tuż po studiach w 1971 r. rozpoczyna pracę na stanowisku nauczyciela języka polskiego w Zespole Szkół Zawodowych nr 1 w Chojnicach (obecnie ZSP nr 1 im. TOW „Gryf Pomorski”). W 1972 r. ożenił się z Marią Sierońską, studentką filologii polskiej, z którą ma troje dzieci: Magdalenę (ur. 1973 r.), Łukasza (ur. 1977 r.) i Adama (ur. 1995 r.). Po roku pracy w tej placówce w 1972 r. został zatrudniony na stanowisku asystenta w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego; w 1973 r. przenosi się do Instytutu Filologii Polskiej na tejże uczelni, gdzie dotąd pracuje. Zajmuje się historią literatury ojczystej. W 1980 r. obronił pisaną pod kierunkiem prof. Marii Janion rozprawę doktorską zatytułowaną „Doświadczenie biograficzne i powieść chłopska”. W 1996 r. uzyskał habilitację na podstawie książki „Przestrzeń oczekiwania. Historia, natura, sacrum we współczesnej poezji polskiej”. W 2012 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Pracuje w Katedrze Historii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się także dziejami dwudziestowiecznego malarstwa. Do 2014 r. wypromował 150 magistrów i 7 doktorów.

DZIAŁALNOŚĆ I OSIĄGNIĘCIA

W 1975 r. opublikował w Wydawnictwie Morskim pierwszy tomik poetycki pt. „Miejsce na brzegu”. Za drugi tomik wierszy pt. „Stan skupienia” w 1977 r. otrzymał nagrodę „Gdańska Książka Roku” przyznawaną przez Klub Krytyki Literackiej przy ZLP w Gdańsku. W latach 1978-1983 należał do Związku Literatów Polskich. W latach 1980-1994 był członkiem NSZZ „Solidarność”. W czasie trwania stanu wojennego publikował swoje utwory na łamach prasy ukazującej się poza zasięgiem cenzury. Był współzałożycielem i redaktorem podziemnego czasopisma Podpunkt. W 1985 r. został laureatem nagrody „Wiązania”, przyznanej przez plastyków skupionych wokół Dominikańskiego Ośrodka Duszpasterstwa Akademickiego w Gdańsku, za działalność integrującą środowiska artystyczne. W 1988 r. otrzymał nagrodę POLCUL Foundation, przyznaną w Australii, za pomnażanie dorobku polskiej kultury niezależnej. W 1989 r. kolejny raz wyróżniony nagrodą „Gdańska Książka Roku” za tomik wierszy „Uparte oddychanie”. W 1989 r. wstępuje w szeregi Stowarzyszenia Pisarzy Polskich; do 1990 r. pełnił funkcję prezesa gdańskiego oddziału tego stowarzyszenia (obecnie członek Zarządu Gdańskiego Oddziału SPP). Jednocześnie jest członkiem Towarzystwa Filozoficznego oraz Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W 1990 r. otrzymał nagrodę im. Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego za tom „Wiersze wybrane”. W tym samy roku otrzymał nagrodę XIII Międzynarodowego Listopada Poetyckiego za tom „Najbliższa dal” („uznany za najlepszy zbiór roku 1990”). W latach 1991-1992 należał do kolegium redakcyjnego czasopisma Tytuł, a od 1993 r. podjął współpracę z sopockim czasopismem literackim Topos. W 1994 r. otrzymał nagrodę Rektora Uniwersytetu Gdańskiego „za osiągnięcia w pracy naukowej”. W 1996 r. został laureatem nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka „za poezję bliską człowiekowi w jego poszukiwaniu Boga”, przyznanej przez Stowarzyszenie Civitas Christiana. W 2000 r. przyznano mu nagrodę Artusa za tom „Znikliwa odwieczność”, a w 2001 r. odznakę Zasłużonego Działacza Kultury. W 2002 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W 2005 r. otrzymał „Medal 25 Rocznicy Podpisania Porozumień Sierpniowych”. W 2007 r. doceniono jego twórczość Pomorską Nagrodą Artystyczną za album „Między słowem a światłem. Poezja i malarstwo współczesnych artystów z Wybrzeża”. Natomiast w 2011 r. uzyskał Medal Komisji Edukacji Narodowej.

TWÓRCZOŚĆ


Opublikował następujące zbiory wierszy:

1. „Miejsce na brzegu”, Gdańsk 1975
2. „Stan skupienia”, Gdańsk 1977
3. „Dotkliwa obecność”, Warszawa 1981
4. „Codzienna zapłata”, Gdańsk 1983
5. „Najbliższa dal. Z wierszy dawnych i nowych”, Gdańsk 1989
6. „Uparte oddychanie”, Warszawa 1989
7. „Wiersze wybrane”, Gdańsk 1990
8. „Wilga i deszcz”, Gdańsk 1994
9. „Z księgi darów”, Gdańsk 1997
10. „Znikliwa odwieczność”, Gdańsk 1999
11. „12 wierszy”, Gdańsk 2001
12. „Ziarno i wiatr”, Pelplin 2003
13. „Kamień dla utrudzonego”, Gdańsk 2007
14. „Człowiek rośnie cicho. Wybór wierszy z lat 1989 – 2009”, Pelplin 2010
15. „Okno od północy”, Pelplin 2012.

Jego wiersze były tłumaczone na język słowacki, czeski, rosyjski, niemiecki i angielski.

Zbiory szkiców i esejów o literaturze i sztuce:

1. „Ryzyko obecności. Doświadczenie biograficzne i powieść chłopska”, Warszawa 1983
2. „Przestrzeń oczekiwania. Historia, natura, sacrum we współczesnej poezji polskiej”, Gdańsk 1993
3. „Troska i czas. Szkice o poezji i przemijaniu”, Gdańsk 2001
4. „Dar zamieszkiwania. Eseje o doświadczeniach i wartościach”, Pelplin 2002
5. „Rozróżnianie głosów. O poetyckim myśleniu według wartości”, Gdańsk 2004
6. „Dobrze się spotkać. O esejach, listach i rozmowach z pisarzami”, Gdańsk 2008
7. „Galeria. O wybranych malarzach i malarstwie współczesnym”, Pelplin 2009
8. „Czytać i pytać. Analizy oraz interpretacje dwudziestowiecznej poezji polskiej”, Gdańsk 2009

Opracował i wstępem opatrzył m. in. następujące publikacje:

1. „Nowy transport posągów. Wiersze młodych poetów gdańskich”, Gdańsk 1977
2. Czychowski Mieczysław, „Wiersze wybrane”, Gdańsk 1985
3. „Między słowem a światłem. Poezja i malarstwo współczesnych artystów z Wybrzeża”, Gdańsk 2006

Opatrzył wstępem albumy malarstwa m. in:

Hugona Laseckiego, Włodzimierza Łajminga, Jana Miśka, Jadwigi Lesieckiej. Wraz z Januszem Janowskim opracował i wydał zbiór rozmów z twórcami sztuk pięknych „Poza ramami”, Pelplin 2011.

Publikował m.in. w:

Gwiazda Morza, Kresy, Kwartalnik Artystyczny, Literatura, Litery, Nowy Wyraz, Na Głos, Nowe Książki, Nurt, Odra, Pamiętnik Literacki, Pomerania, Przegląd Polityczny, Puls, Punkt, Ruch Literacki, Teksty, Topos, Twórczość, Tytuł, W drodze, Więź, Znak.

ZAINTERESOWANIA I CIEKAWOSTKI

Jako dziecko lubił czytać książki, grać w piłkę nożną, w tzw. „kluchę” i w palanta. Dużo rysował. Jego rysunek płonącego domu, który ratują strażacy, ukazał się w „Świerszczyku”, gdy autor „dzieła” chodził do trzeciej klasy szkoły podstawowej. Zbierał znaczki i jak sam mówi: „Beczałem, gdy miałem zbyt długo paść krowy na łące. (Dziś chętnie bym sobie przy nich odpoczął!)”.
Obecnie w wolnym czasie czyta książki i gazety, śledzi ulubione fora internetowe, zwiedza wystawy malarskie. Słucha muzyki poważnej i uwielbia spacery po lesie lub nad brzegiem morza z rodziną, która, jak podkreśla przy każdej okazji, jest dla niego najważniejsza.

ZNACZENIE POSTACI

Prof. dr hab. Kazimierz Nowosielski to literaturoznawca, krytyk sztuki, eseista i ceniony poeta. Ten twórca i uczony, zasłużony dla polskiej kultury, nigdy nie zapomniał o miejscu swojego pochodzenia; po prostu człowiek z Kujaw. W swojej twórczości wielokrotnie odwołuje się do swoich wspomnień związanych z dzieciństwem, Rybnem i jego okolicami. Jak napisał w jednym z wywiadów opublikowanych w czasopiśmie „Kujawy” 1980, nr 15: „Moje Kujawy to przede wszystkim Matka. To były jej strony.” Poprzez swoją pracowitość i zacięcie osiągnął tak wiele, jednakże zawsze podkreśla, iż sukces ten zawdzięcza swojej mamie, która była dla niego wzorem i dawała mu wsparcie. Sam mówi, iż ważniejsze od wszystkich tytułów i nagród jest to, co mógł i może dać swoim uczniom i dzieciom.

ŹRÓDŁA:

Źródła: wywiad z poetą i udostępnione przez Kazimierza Nowosielskiego wiersze, informacje, artykuły; strony internetowe: http://pisarze.pl/poezja/246-nowosielski-kazimierz-.html, http://www.polonistyka.fil.ug.edu.pl/?id_cat=320&id_art=930, http://www.old.wbpg.org.pl/slowniklista.php?pisarz=22; Współcześni polscy pisarze i badacze literatury / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. T. 6, N-P. – Warszawa, 1999; „Kujawy” 1980 nr 15; „Koniński kurier oświatowy” 2011 nr4

Zobacz też: