Pochodzenie

Seweryn Mielżyński urodził się 11 października 1804 r. w Poznaniu. Siedem dni później został ochrzczony. Był najmłodszym z trzech synów Józefa Mielżyńskiego i Franciszki Wierusz Niemojowskiej. Jego najstarszy brat Maciej-dziedzic m.in. Iwna i Chobienic był najserdeczniejszym przyjacielem Karola Marcinkowskiego. Maciej był orędownikiem pracy organicznej w Wielkopolsce. Młodszy z braci Ignacy (1801-1831) swój udział w powstaniu listopadowym przypłacił życiem w bitwie pod Szawlami. Seweryn ożenił się w 1842 r. z Franciszką Nałęcz Wilkszycką. Zmarł bezdzietnie pozostawiając swój majątek bratankowi – Józefowi Mielżyńskiemu.

Herb

Dzieciństwo i lata młodzieńcze

Dzieciństwo swoje spędził w Miłosławiu. Gruntowaną edukację Seweryna i jego braci zajmował się przybyły z Paryża Jan Motty. Seweryn Mielżyński odznaczył się bystrością umysłu i wesołym usposobieniem. W wieku 10 lat wyjechał do Berlina, aby tam podjąć naukę w College Francais, gdzie zajęcia prowadzono w języku francuskim. Dalszą naukę odbywał młody Mielżyński w Genewie wraz ze swym bratem Ignacym. W 1821 roku uczęszczali dwaj bracia Mielżyńscy na wykłady w Akademii Genewskiej. W Księdze Rektorskiej Seweryn Mielżyński został zapisany pod numerem 7799. Obydwaj bracia studiowali filozofię i nauki przyrodnicze. Seweryn studiował także malarstwo pod kierunkiem J.L. Lugardona. Interesował się także architekturą, inżynierią wojskową i matematyką. Gromadził minerały i je klasyfikował. Zbiór ten Seweryn Mielżyński przekazał Gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu w 1829 roku. W 1823 roku Seweryn Mielżyński kończy naukę w Akademii Genewskiej. Zachował się list od prof. J.J. Schaub’a do S. Mielżyńskiego, w którym zawiadamia go, iż uzyskał tytuł bakałarza i jest proszony o odebranie dyplomu z rąk rektora Akademii Genewskiej. Czwartego listopada 1824 roku zmarł ojciec Seweryna – Józef Mielżyński. Na wieść o tym smutnym wydarzeniu Seweryn powrócił do kraju. Po powrocie Seweryn zajął się wraz z braćmi zarządzaniem majątku w Gorzycach, znajdującym się tuż przy Miłosławiu. Zajmowali się również działalnością niepodległościową. Należeli do loży poznańskiej Wolnomularstwa Narodowego . Zebrania wolnomularzy odbywały się w prywatnych mieszkaniach. W 1820 roku organizacja ta przekształciła się w Związek Kosynierów. Przewodniczącym Związku Kosynierów został gen. Stanisław Mielżyński (1778 – 1826) wywodzący się z linii pawłowickiej Mielżyńskich. Każdy wstępujący do Związku Kosynierów musiał złożyć przysięgę, iż poświęci swój majątek, a nawet siebie dla odzyskania wolności przez Polskę. Przysięgał również zachować tajemnicę, a na świadka swej przysięgi wzywał Boga oraz Żółkiewskiego, Czarnieckiego, Poniatowskiego i Kościuszkę. Hasło Związku Kosynierów brzmiało: „Nie spuszczajmy się na nikogo, tylko na własną jedność”. W 1821 roku Związek Kosynierów podporządkował się Towarzystwu Patriotycznemu. Doszło jednak do zdrady i nastąpiła fala aresztowań. Wśród aresztowanych był miedzy innymi brat Seweryna – Maciej Mielżyński, który spędził w więzieniu 16 miesięcy. Seweryn próbował ratować swego brata, wystosował w języku francuskim list do króla Fryderyka Wilhelma III. W liście tym czyn rządu uznał bezprawiem, za co wytoczono Sewerynowi w 1826 r. proces za obrazę majestatu stanu. Seweryn Mielżyński został skazany na 4 lata twierdzy w Głogowie. Spędził tam jednak tylko pół roku. Wstawiał się za nim m. in. brat Ignacy, który prosił sąd apelacyjny o zwolnienie brata za kaucją i zamianę celi. Po wyjściu z więzienia Seweryn znów wyjechał do Szwajcarii, poświęcił się inżynierii wojskowej i malarstwu. Z tego okresu pochodzi opinia o S. Mielżyńskim wystawiona przez pułkownika Guillauma Henri Dufoura- inżyniera, geografa, stratega znanego później generała. Certyfikat został wystawiony 18 sierpnia 1828 roku w obozie Thoune w Szwajcarii. Podpułkownik Doufur zaświadczał, iż podczas jego dwuletniej opieki hrabia Seweryn Mielżyński zyskał jego przyjaźń dzięki swoim talentom, poczuciu honoru oraz pilności. Po dwóch latach S. Mielżyński powrócił do kraju. Miało to miejsce w 1828 roku. W 1829 roku S. Mielżyńskiego odwiedził Marceli Motty, dzięki któremu wiemy, jak Seweryn w wieku dwudziestu pięciu lat wyglądał.Seweryn „(…) był bowiem wysoki, bardzo chudy, długie miał włosy(…)” Najczęściej chodził ubrany w żupan lub kontusz z turecką karabelą u boku. Nie był to strój modny na ówczesne czasy, raczej stanowił manifestację uczuć narodowych.

Udział w powstaniu listopadowym i Wielka Emigracja

Dwudziestego dziewiątego listopada 1830 roku w Królestwie Polskim wybuchło powstanie listopadowe. Do walki o wolność podążyli również trzej bracia Mielżyńscy. Seweryn Mielżyński do powstania wyruszył przed 18 grudnia 1830. Pułk poznański powstał z inicjatywy Tytusa Działyńskiego , w pierwszych tygodniach 1831 roku jazda poznańska liczyła już 201 ludzi i 100 koni. Początkowo Seweryn Mielżyński był adiutantem gen. Piotra Szembeka, gen. brygady w IV dywizji piechoty. Jedenastego lutego 1831 roku Seweryn Mielżyński został nominowany na porucznika w szwadronie W.K.P. . i odkomenderowany do IV dywizji piechoty. Chrzest bojowy przeszedł podczas zwycięskiej bitwy pod Olszynką Grochowską -25 lutego 1831 roku. W marcu 1831 roku S. Mielżyński objął dowodzenie nad trzecim plutonem w pierwszym szwadronie jazdy poznańskiej. Miało to miejsce w Warszawie. Podoficer Emil Swinarski w swym pamiętniku zanotował odnośnie tego faktu bardzo pochlebne wobec naszego bohatera spostrzeżenia. „Bardzo byłem z tego rad, bo znał służbę i musztrę doskonale, a nic nieznośniejszego dla podoficera jak kiedy oficer przed frontem nie wie, co z plutonem robić, zwykle podoficer musi za to odpowiadać, bo tylko ten źle zrobić może-tak przynajmniej u nas było.” Nazywa go często „swoim” porucznikiem. Wspominał również, iż S. Mielżyński miał bardzo celne oko. W czasie zwiadu w okolicach Mińska Mazowieckiego w ogrodzie jakiegoś zdrajcy znaleziono sarnę. E Swinarski i S. Mielżyński postanowili ją upolować. Swinarski chciał ją ubić z pistoletu, ale Mielżyński go „(…) uprzedził , bo tak trafnie kamieniem ją cisnął, że zaraz kozła przewróciła. W połowie maja rozeszła się wiadomość o wysłaniu oddziałów na Litwę. Naczelne dowodzenie nad wyprawą litewską zostało powierzone gen. Antoniemu Giełgudowi. W wyprawie wzięli udział również trzej bracia Mielżyńscy. Podczas zwycięskiej bitwy pod Rajgrodem 29 maja 1831 roku Seweryn Mielżyński został ranny w udo. Zwycięstwo zostało odniesione dzięki śmiałej szarży oddziałów poznańskich. W czasie walk najbardziej ucierpiał I szwadron, w którym walczył Seweryn Mielżyński. Zaledwie połowa żołnierzy szwadronu była zdolna do walki. Było to ważne strategiczne zwycięstwo Polaków, ponieważ Rosjanie, zmuszeni do odwrotu, odsłonili im drogę na Litwę, gdzie od lutego działała już polska partyzantka. Po bitwie Seweryn Mielżyński przewożony był w ambulansie tuż za wojskiem. Pierwszego lipca 1831 roku S. Mielżyński otrzymał nominację na kapitana i złoty krzyż Virtuti Militari za waleczność. Nominację tę podpisał gen. Chłapowski w kwaterze głównej w Kiejdanach. Ósmego lipca 1831 r. ginie w bitwie pod Szawlami Ignacy –starszy brat Seweryna. Trzynastego lipca 1831 r. S. Mielżyński wraz z innymi żołnierzami przekracza granicę pruską niedaleko Kłajpedy pod Gorżdami. Po siedmiu tygodniach kwarantanny wraz z bratem Maciejem wypłynął na małym stateczku kupieckim z Kłajpedy do Francji. W ten sposób Seweryn Mielżyński stał się tułaczem Wielkiej Emigracji, jednym z jedenastu tysięcy żołnierzy, którzy musieli opuścić Polskę. 10 kwietnia 1833 r. Seweryn Mielżyński jako żołnierz Hufca Świętego wyrusza do Szwajcarii na pomoc rewolucji, która miała rozpocząć się we Frankfurcie nad Menam, jednak do niej nie doszło. Nie obce wówczas były poglądy demokratyczne S. Mielżyńskiemu. Manifestując swoje przekonania, S. Mielżyński chodził w chłopskiej sukmanie. Liczył na wybuch ogólnoeuropejskiej rewolucji, która miała wyzwolić również ziemie polskie z niewoli. Sytuacja materialna emigrantów była bardzo ciężka. S. Mielżyński otrzymywał pieniądze od matki. Wspierał materialnie współtowarzyszy niedoli. W Genewie urządził licytację , z której zysk przyniósł 7000 franków na rzecz emigrantów. W jednym z listów pisanych do swego brata Macieja z Chobienic Seweryn pisał „Jeżeli majątek mój nie ma służyć ku temu , by wspierać dzielnych , to jaką korzyść może mi on przynieść? Chyba, że każę sobie zrobić złotą trumnę„ S.Mielżyński finansował również wyprawy emisariuszy do kraju. W 1834 roku wziął udział w wyprawie sabaudzkiej, zainspirowanej przez Józefa Mazziniego i komitet centralny Młodych Włoch. Wyprawa była wymierzona przeciwko despotyzmowi Karola Alberta, władcy Królestwa Sardynii , którego Sabaudia była częścią. Miał być to pierwszy krok na drodze do zjednoczenia Włoch. Wyprawa jednak w ciągu 24 godzin okazała się fiaskiem, a Polacy zostali zmuszeni do powrotu do Szwajcarii. Po kilku miesiącach za wstawiennictwem Świętego Przymierza legioniści musieli opuścić gościnną Szwajcarię. W kwietniu 1834 r. odbyło się ostatnia narada Hufca Świętego i organizacja ta uległa rozwiązaniu. Tak jak większość legionistów poprzez Francję udał się Seweryn Mielżyński do Anglii. Przebywał tam najprawdopodobniej przez 7 lat. Od 27 grudnia 1834 roku był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Brał udział w posiedzeniach sekcji paryskiej i londyńskiej. Jego nazwisko znajduje się również pod Manifestem TDP z 4 grudnia 1836 r. Manifest ten głosił m.in. że wraz z wybuchem powstania zostanie ogłoszone uwłaszczenie chłopów. Powodzenie zorganizowanego w przyszłości powstania miało zapewnić przeprowadzenie reform społecznych. Rozkładano je na wiele lat, licząc na pomoc inteligencji i ziemiaństwa.

Wiosna Ludów

Seweryn Mielżyński w sierpniu 1841 r. powrócił do Wielkopolski. Musiał jednak odbyć kilkumiesięczną karę więzienia w Głogowie. Do rodzinnego Miłosławia powrócił w 1842 r. Pałac miłosławski stał się centrum propagandy demokratycznej. To tu zatrzymywali się emisariusze Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Seweryn Mielżyński włączył się również w prace Komitetu Poznańskiego, które miało być ramieniem politycznym TDP. Działał w komitecie wojskowym i finansowym. Początkowo działalność demokratów polegała na pracy organicznej w dziedzinie nauki i kultury. Od 1843 r. nastąpiła radykalizacja działań Komitetu pod wpływem Walentego Stefańskiego. Związek Plebejuszy powstały z jego inicjatywy, ukształtowany pod wpływem socjalizmu utopijnego miał charakter rewolucyjny i antyszlachecki. Walenty Stefański chciał przejąć władzę w Komitecie Poznańskim i doprowadzić do wybuchu powstania. Gdy zawiodły wszelkie próby porozumienia z Walentym Stefańskim, Seweryn Mielżyński dopuścił się zdrady i zadenuncjował go , pogrążając tym samym 47 osób. Najprawdopodobniej Seweryn Mielżyński nie działał sam, lecz w porozumieniu z Komitetem Poznańskim. Aresztowanie pozwoliło demokratom nadal utrzymać władzę w swych rękach. Po śmierci S. Mielżyńskiego Karol Libelt w swej mowie pogrzebowej wspominał, iż Mielżyński doskonale zdawał sobie sprawę, że czasy arystokracji już minęły, a przyszłość Polski widział w oświeconym społeczeństwie. Libelt wypowiedział też kilka znamiennych słów dotyczących demokracji :„Z tego co się dziś dzieje widzimy, iż ten wyraz demokracyja nie ma nic wspólnego z demagogią i komuną; kierunki demokratyczne dziś w monarchii nawet przyjęte. A więc cześć osobom, co się już kilka dziesiątek lat przedtem na tym poznały”. 14 lutego 1846 r. nastąpiła kolejna fala aresztowań. Tym razem zadenuncjował Henryk Poniński, który żył w ciągłej obawie, iż planowane powstanie może przerodzić wystąpienia przeciw szlachcie. Wśród kilkudziesięciu aresztowanych znalazł się również Seweryn Mielżyński. Drugiego września 1847 roku odczytano akt oskarżenia przeciwko S. Mielżyńskiemu. Zarzucano mu, że: od 1834 roku należał do TDP, opłacał składki członkowskie,po powrocie do kraju nadal utrzymywał kontakty z Towarzystwem, Miłosław był schronieniem dla wielu emisariuszy,należał do komitetu finansowego, na którego rzecz oddawał rocznie 250 talarów, nawoływał do składania funduszy na rzecz spisku, należał do pomocniczego komitetu wojskowego, obiecał Ludwikowi Mierosławskiemu , że poprowadzi powstańców do Rogowa. Ostatecznie po 21 miesiącach w grudniu 1847 r. pięćdziesięciu więźniów Moabitu zostało wypuszczonych do domu. Wśród nich był Seweryn Mielżyński. Po Wielkim Księstwie Poznańskim krążyły ulotki przepowiadające powstanie Polski.

„W święty Wojciech właśnie wielkanocne święta,
Więc pewnikiem wojna będzie rozpoczęta,
I dana jest przepowiednia taka,
Że Polak wnet z kraju wygoni Prusaka”

Atmosferę rewolucyjną i nadzieje na odzyskanie niepodległości podgrzewały informacje o wybuchu rewolucji w Wiedniu i Berlinie.20 marca 1848 zawiązał się w Poznaniu Komitet Narodowy, jego przedstawiciele udali się do Berlina przedstawić żądania Polaków. Król zgodził się na reorganizację Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Seweryn Mielżyński działał w Wydziale Wojennym Komitetu Narodowego. W każdym powiecie powołano naczelnego organizatora siły zbrojnej oraz dwóch organizatorów piechoty i jazdy. Od 28 marca działała w Poznaniu komisja reorganizacyjna, której celem było przejęcie administracji, wprowadzenie języka polskiego w urzędach i utworzenie wojska polskiego. Tymczasem gen. Colomb otrzymał poufny rozkaz przywrócenia porządku w W.K.P. oraz rozpędzenie obozów powstańczych siłą. 3 kwietnia władze pruskie ogłosiły stan oblężenia. 11 kwietnia podpisano umowę w Jarosławcu pomiędzy przedstawicielami Komitetu a gen. Willisenem, w której postanowiono, że powstańcy mają zgromadzić się w 4 obozach. W końcu kwietnia, jednak rząd domagał się zlikwidowania tych obozów. Jedyną formą obrony była wówczas walka. 28 kwietnia wojska pruskie zdobyły Książ, a w dniu następnym rozpoczęły szturm na Miłosław. Seweryn Mielżyński oddał swój pałac na kwaterę władz powstańczych. Nie brał udziału w walkach. Rano, 30 kwietnia wyszedł naprzeciw kirasjerom pod dowództwem rotmistrza von Gansauge na folwarku Bugaj. Pytał, dlaczego strzelają do bezbronnych robotników. W odpowiedzi hrabia Seweryn został pocięty dotkliwie szablą. Rannego przewieziono do lazaretu powstańczego w Chrustowie. Przerażające siły pod dowództwem gen. Blumena parły na Miłosław. Mimo zaciętej walki szala wygranej przechylała się na stronę Prusaków, na szczęście przybyły oddziały Feliksa Białoskórskiego z odsieczą i walka zakończyła się zwycięstwem. Po podpisaniu kapitulacji w Bardzie do Miłosławia weszli Prusacy, mścili się na mieszkańcach, obrabowali również pałac z dzieł sztuki.

W latach 1858-1861 S. Mielżyński piastował mandat do sejmu pruskiego. Był również członkiem Koła Polskiego, które domagało się m.in. poszanowania narodowości polskiej i języka polskiego, złożenia szkoły rolniczej, utworzenia Archiwum Państwowego.

Na polu pracy organicznej

Wielu Wielkopolan zniechęconych walką zbrojną, widziało przyszłość Wielkiego Księstwa Poznańskiego w pracy organicznej. Seweryn Mielżyński cenił wartość postępu i edukacji. Wiedział, że o znaczeniu Polaków będzie decydować ich pozycja w nauce, rzemiośle, handlu i rolnictwie. Jak wielu innych byłych powstańców listopadowych Seweryn Mielżyński należał do Kasyna Gostyńskiego, organizacji , która była kuźnią organiczników. Od 1844 r. był wiceprezesem Towarzystwa Rolniczego Średzkiego. Towarzystwo zajmowało się m.in. sprowadzaniem bydła opasowego, unowocześnianiem produkcji rolnej i budownictwem wiejskim, polepszaniem bytu ludu wiejskiego, mając w szczególności na uwadze: higienę, czystość mieszkań, wychowanie dzieci wiejskich, udostępnianie im książek, urządzanie szpitali, zakładanie ochronek. 2 stycznia 1845 roku Seweryn Mielżyński założył jedno z pierwszych w Wielkopolsce Towarzystwo Kasy Oszczędności . Towarzystwo miało ochronić jego członków przed lichwą, nauczyć oszczędności i obracania pieniędzmi. Zgodnie z zamierzeniem Towarzystwo funkcjonowało przez 15 lat. Od 1845 r. działała w Miłosławiu przez 5 lat również Kasa Zabezpieczenia Krów. Obydwie instytucje miały na celu zmianę myślenia mieszkańców Miłosławia. Wzbudziły przekonanie, że drogich kredytów lichwiarskich można uniknąć poprzez zaspokajanie potrzeb kredytowych na drodze samopomocy. Seweryn Mielżyński był również akcjonariuszem Bazaru –spółki akcyjnej, której dochody miały być przeznaczone „do wzniesienia przemysłu, rękodzieł, rolnictwa i handlu” Polaków, by mogli konkurować z Prusakami.

W 1868 roku S. Mielżyński był prezesem Koła Towarzyskiego, które wspierało Towarzystwo Naukowej Pomocy świadczące pomoc dla kształcącej się młodzieży. S. Mielżyński łożył również pieniądze na studentów malarstwa w Monachium. Wspierał Szkołę Polską w Paryżu, która zajmowała się kształceniem dzieci polskich emigrantów. W podziękowaniu za okazaną pomoc nazwisko Seweryna Mielżyńskiego znalazło się na odsłoniętym w 1879 roku pomniku na dziedzińcu szkoły. Pomnik przedstawia popiersie dyrektora szkoły Seweryna Gałęzowskiego. Niżej widoczna jest grupa dzieci pisząca na tablicy słowa: „La jeunesse polonaise élevéé exil a ses bienfaiteurs”.

Seweryn Mielżyński jako architekt

Seweryn Mielżyński uwiecznił swe zamiłowania architektoniczne w Miłosławiu. Z wielu budynków zaprojektowanych przez niego korzystamy do dziś. Są piękną wizytówką naszego miasta, stanowią o jego urokliwym klimacie. Umiejętności projektowania prawdopodobnie Seweryn Mielżyński zdobył już w czasie studiów w Genewie, a później w czasie emigracji 1831-1841. Pierwsze rysunki architektoniczne Mielżyńskiego pochodzą z Paryża 1832 roku. S. Mielżyński nie zamawiał rysunków u architektów, ani też nie zatrudniał budowniczych. Sam projektował, a swoje projekty realizował przy pomocy rzemieślników. Swą działalność budowniczą rozpoczynał Mielżyński najprawdopodobniej od przebudowy pałacu w 1843 r. w stylu renesansu włoskiego. Inspiracją były być może budowle rzymskie, jak np. willa Medici w Rzymie, której zachował się rysunek autorstwa Mielżyńskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Najwcześniejszą budową w miejscu dzisiejszego pałacu miłosławskiego była „ murowana altana”. Obok pałacu, trochę na uboczu znajduje się oficyna wybudowana w stylu neogotyckim. Jej fundamenty zaczęto kopać 1866 roku. Z pewnością obok funkcji gospodarczych mieściła także pokoje gościnne, do których na pierwsze piętro prowadziły schody.

Przy wejściu do parku, w którym znajduje się pałac, przy neogotyckiej, murowanej bramie z piękną kratą barokową, stworzoną według projektu S. Mielżyńskiego, znajduje się malowniczy domek ogrodnika. Projekt oparł Mielżyński niewątpliwie na wzorach francuskich. Budynek jest częściowo oszkarpowany. Od strony parku wznosi się okrągła wieża łącząca się ze środkową częścią piętrową budynku, która nakryta została spłaszczonym dachem namiotowym. Części parterowe boczne nakryte zostały dachami dwuspadowymi o silnie wysuniętych połaciach. Okna i drzwi domku zostały obramione półkolistymi łukami z czerwonej cegły, co przy białych tynkach sugerowało nieco ,,holenderski” charakter.

W okolicy Miłosławia, w tutejszym pięknym lesie, S. Mielżyński wybudował według własnego pomysłu w połowie XIX wieku zespół zabudowań w stylu neogotyckim- zameczek myśliwski. Niestety, nie zachowały się żadne projekty, ani dokładne informacje o czasie budowy. Tradycja wskazuje na rok 1854. Zbliżając się do zespołu zabudowań Bażantarni, mamy wrażenie, iż przed sobą widzimy średniowieczny zespół zabudowań obronnych. Od strony wjazdu rozpościera się przed nami ,,mur obronny” z krenelażem na słupkach i otworami strzelniczymi. Z bocznej strony umieszczono bramę wjazdową pod trzema arkadami, nad którą z jednej strony wznosi się okrągła baszta z krenelażem, a z drugiej drewniana czatownia. Po przejściu przez bramę znajdujemy się na dziedzińcu otoczonym murem, który zajmuje część zbocza pagórka. Na szczycie znajduje się malowniczy domek myśliwski, zwany nie bez powodu ,,zameczkiem”. Budowla posiada nieregularny kształt, zestawiony w kształcie litery T, częściowo piętrowy. Od strony zachodniej przylega do niego ośmioboczna wieża, nakryta spłaszczonym daszkiem z iglicą z wysuniętym okapem, pod którym znajduje się rząd małych okienek. Po stronie przeciwnej znajduje się również wieża, jednak bardziej smukła, ośmioboczna o ostrosłupowym dachu. Domek, podobnie jak i mur, został ozdobiony czerwoną cegłą, kontrastującą z białym tynkiem. W murze zostało umieszczone przejście z niewielką żelazną kutą bramą prowadzącą ,,nie wiadomo dokąd”, dalej przez podobną bramę możemy zobaczyć otoczoną murem głęboką studnię. Zameczek pełnił funkcję letniej rezydencji, służył z pewnością myśliwym po polowaniach. Odwiedzali go również goście pałacu miłosławskiego.

W 1843 roku Seweryn Mielżyński rozpoczął renowację kościoła w Miłosławiu. Między innymi przebudowano kruchtę, wznosząc nad nią wieżyczkę. Na jej szczycie umieszczono krzyż z kolorowym szkłem mieniącym się w blasku słońca. Poniżej osadzono zegar z pałacowej oficyny. W kościele również nastąpiły zmiany. Znajdującą się nad zakrystią kaplicę przebudowano na lożę dla rodziny Mielżyńskich. W 1854 r. według projektu Seweryna Mielżyńskiego tuż obok kościoła postawiono malowniczą, neogotycką dzwonnicę. W tym też czasie kościół i przykościelny cmentarz opasany został ceglanym murem.23 października 1853 roku poświęcono pomnik wzniesiony ku czci poległych kosynierów w bitwie pod Miłosławiem 30 kwietnia 1848 roku. Mielżyński postawił pomnik częściowo z funduszy społecznych i częściowo własnych. Nie wiadomo, czy właśnie on wykonał projekt. Z pewnością jednak zaprojektował orła, który zdobi dziś iglicę kościoła w Miłosławiu. Jego nazwisko wykuto obok daty: october 1844.

W latach 1854-1856 według projektu Seweryna Mielżyńskiego wybudowano bóżnicę. Niestety, nie zachowała się do dzisiejszych czasów. W połowie XIX wieku hrabia Seweryn wybudował również neogotycki budynek szkoły, który jeszcze do niedawna służył dzieciom. W odległości 2 km od miasta na Bagatelce powstał według projektu Seweryna Mielżyńskiego neorenesansowy dom leśnika, zachował się do dzisiaj. Jest również autorem projektu neogotyckiej kaplicy cmentarnej, wybudowanej po jego śmierci staraniem żony. Na uwagę zasługują zabudowania folwarczne, których projekty oparł Seweryn Mielżyński na wzorach francuskich. Są to neogotyckie czworaki, stodoła(1855) i spichlerz(1860). W 1863 roku Seweryn Mielżyński ukończył budowę kaplicy Jana Henryka Dąbrowskiego w Winnej Górze, odpowiadając tym samym na apel P.T.P.N. nawołujący do uwieczniania pamięci narodowej.

Zamiłowania artystyczne i kolekcjonerskie

Hrabia Seweryn z pasją poświęcał swój czas malarstwu i architekturze. Pobierał lekcje malarstwa w Szwajcarii u Jeana Lugardona. Doskonaląc swój kunszt, malował kopie znanych mistrzów, m. in. Rafaela. Pozostawił po sobie prace malarskie i rysunki. Do dziś w Muzeum Narodowym w Poznaniu zachowało się około 140 rysunków i akwarel Seweryna Mielżyńskiego. W jego twórczości malarskiej szczególne miejsce zajmują pejzaże. Malował farbą olejną, akwarelą i sepią. Rysował przeważnie ołówkiem bądź tuszem. Zajmował się również malarstwem portretowym . S. Mielżyński malował również obrazy o tematyce religijnej. W kościele miłosławskim w głównym ołtarzu znajduje się obraz „Wniebowzięcie Matki Boskiej”( 1844). W prawym dolnym rogu artysta uwiecznił widok kościoła miłosławskiego. Jego autorstwa są również, znajdujące się w uszach bocznego ołtarza w kościele w Miłosławiu, dwie sceny „ Ucieczka do Egiptu”(1859) oraz „Jezus w świątyni”. Mielżyńskiemu przypisuje się również autorstwo „Matki Boskiej Niepokalanej” znajdującej się w tym kościele. W kaplicy Jana Henryka Dąbrowskiego w Winnej Górze znajduje się jego autorstwa obraz „Matki Boskiej”. Jego prace brały udział wielokrotnie na wystawach malarskich w : Poznaniu, Krakowie, Warszawie. W Miłosławiu dwukrotnie ; w 1986 r. wystawa- „Seweryn Mielżyński- artysta i kolekcjoner” oraz w 2015 r. wystawa „Galeria Miłosławska Seweryna Mielżyńskiego”.

Inną z pasji hrabiego Seweryna była dagerotypia, którą posługiwał się w malarstwie. Rozpowszechniła się w Wielkopolsce dzięki Mielżyńskiemu. Otóż przetłumaczył z języka francuskiego pracę Ludwika Jakuba Mondé Daguerra i wydał w 1840 r. „Daguerotyp i diorama czyli autentyczny sposób postępowania i aparatu mojego do utrwalania obrazów w ciemnicy optycznej, przy tem o rodzaju i sposobie malowania i oświetlenia w Dijoramie przez Ludwika Mondé Daguerra’’. Wierny przekład został opatrzony licznymi odnośnikami Mielżyńskiego.

Jego pasją było również kolekcjonowanie dzieł malarskich. Chciał stworzyć galerię narodową. W 1870 roku S. Mielżyński pisze po francusku plon swej życiowej pasji „Katalog obrazów z kolekcji miłosławskiej”. Opisał w nim 170 dzieł malarstwa obcego oraz 31 dzieł szkoły polskiej. W 1871 roku zapisem testamentowym przekazał Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk – zbiory miłosławskie, tj. galerię miłosławską. Tak zwaną galerię miłosławską udostępniono w 1882 roku zwiedzającym w przebudowanym gmachu frontowym, który zakupił dla Towarzystwa S. Mielżyński. Wcześniej dla tegoż Towarzystwa przekazał również zbiory numizmatyczne, archeologiczne, księgozbiór biblioteki miłosławskiej. 28 kwietnia 1870 roku S. Mielżyński zakupił od barona Edwarda Rastawieckiego jego zbiory( 300 obrazów, zbiory biblioteczne, numizmatyczne ofiarując je Towarzystwu. Miały one wartość bezcenną . Od tej pory zaczęto stosować na określenie zbiorów Towarzystwa nazwę- muzeum narodowe. Pod koniec 1871 r. Seweryn Mielżyński kupił dom dla Towarzystwa z posesją przy ul. Młyńskiej (dzisiaj ulica Seweryna Mielżyńskiego) Wkrótce okazało się, że budynek jest za mały. Postanowiono więc go rozbudować. Część pieniędzy na ten cel ofiarował Seweryn Mielżyński. 11 stycznia 1872 w uznaniu zasług Seweryna Mielżyńskiego wybrano go honorowym prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Muzeum im. Mielżyńskich spełniało rolę dydaktyczną w okresie zaborów, a także ocalało dla przyszłych pokoleń zabytki kultury polskiej.

17 grudnia 1872 r. Seweryn Mielżyński zmarł.Został pochowany w kaplicy na cmentarzu miłosławskim.

Znaczenie postaci

Bibliografia

Warkoczewska M. , Dzieje zbiorów Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk W:Zbiory P.T.P.N. w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Katalog Katalog Zbiorów wystawy. Wyd. Muzeum Narodowe, Poznań 1982.Wojtkowski A.Historia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.UAM, Poznań 1928.