Pochodzenie
Rodzina Samulskich wywodziła się z Rozdrażewa (wieś niedaleko Koźmina).
Dziadek Seweryna, Piotr miał gospodarstwo i do 1845 roku używał nazwiska Samulczyk. Miał dwanaścioro dzieci. Dwójkę najstarszych dzieci (Franciszka ur. w 1840 r. i Jana ur. w 1843 r.) zapisano w księdze chrztów jako dzieci Piotra Samulczyka i Katarzyny Jankowskiej, kolejne dzieci jako rodziców miały już wpisane Piotra Samulskiego i Katarzyną Jankowską.
Franciszek w szkole wyróżniał się bystrością i pilnością, dzięki temu otrzymał stypendium, które umożliwiło mu ukończenie Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego w Paradyżu (obecnie Gościkowo koło Świebodzina), a następnie podjęcie pracy jako nauczyciel w Kaniewie (wieś ok. 4 km od Koźmina).
Franciszek ożenił się z Eufrozyną Seweryną Pietrzyńską z Konarzewa. Mieli dwanaścioro dzieci: Seweryn Alfons urodzony 14 grudnia 1866 roku w Kaniewie, Marian Józef (ur. 1868 r. zmarł we wczesnym dzieciństwie), Albin Wiktor (ur. 1869 r. zmarł we wczesnym dzieciństwie), Pelagia (ur. 1870 r.), Stanisława (ur. 1871 r.), Włodzimierz (ur. 1873 r.), Albina (ur. 1875 r.), Helena (ur. 1877 r.), Zofia (ur. 1878 r.), Leon Juliusz (ur. 18880 r.), Bronisław (ur. 1881 r.) i Ludwika (ur. 1882 r.).
W 1872 r. Franciszek wraz z rodziną przeprowadził się do Kuczkowa (wieś 10 km od Pleszewa), gdzie objął posadę nauczyciela.
Zmarł 16 czerwca 1883 roku.
Młodość
Seweryn w wieku 15 lat rozpoczął naukę zawodu w warsztacie mechanicznym Greczmiela w Dobrzycy, jednak po śmierci ojca w 1883 r. musiał ją przerwać, by pomóc matce w utrzymaniu młodszego rodzeństwa. Z prośbą o zatrudnienie niespełna 17 letniego chłopca, udał się do Pleszewa osobiście proboszcz z Kuczkowa ks. Antoni Motylewski, który wstawił się u Ignacego Jezierskiego, właściciela Fabryki Maszyn i Narzędzi I. Jezierski Pleszew.
Ignacy Jezierski szybko przekonał się, że Samulski był niezwykle pracowitym, mądrym i nad wiek dojrzałym młodzieńcem. Szczególnie podobały mu się jego małomówność i niezwykłe opanowanie. Wkrótce Seweryn zamieszkał razem z Jezierskimi i traktowano go jak członka rodziny. Ignacy Jezierski widział w nim przyszłego zięcia – męża najstarszej córki Joanny, o dwa i pół roku młodszej od Seweryna. Zanim jednak miało to nastąpić, Ignacy załatwił przyszłemu zięciowi pracę w fabryce maszyn do szycia Hartmanna w Dreźnie, gdzie Seweryn kilka miesięcy w 1886 r. zapoznawał się z precyzyjną obróbką części maszyn i zdobywał dalszą praktykę w zawodzie mechanika. Po ukończeniu 20 roku życia (w grudniu 1886 r.) Samulski został powołany do wojska i wcielony na dwa lata do gwardii cesarskiej.
Dorosłość
Po odbyciu służby wojskowej zatrudnił się w fabryce Dathe & Hübner w Chemnitz (Kamienica) w Saksonii i podjął dwuletnią naukę w tamtejszej Technische Staatslehranstalten-Werkmeisterschule, którą ukończył w roku 1892.
Gdy przebywał w Chemnitz, dotarła do niego wiadomość o tym, że Joanna wyszła za mąż (14 stycznia 1892 r.). Z tego powodu postanowił zostać w Saksonii na stałe. Z Kuczkowa sprowadził do siebie matkę i rodzeństwo. Dwom najstarszym siostrom kupił maszynę do szycia, aby mogły zarabiać na życie krawiectwem, a sam dalej dokształcał się jednocześnie pracując zawodowo.
Pomimo wcześniejszych planów pod koniec 1893 r. wrócił z Sakhsonii, jednak nie do Pleszewa, a do Poznania. Można przypuszczać, że skłoniła go do tego atrakcyjna propozycja pracy w fabryce Cegielskiego, w której zatrudniony został jako kierownik warsztatu maszyn rolniczych.
Wcześniejsze matrymonialne plany Ignacego Jezierskiego, mimo zamążpójścia starszej córki nie spełzły jednak na niczym – 14 października 1895 r. odbył się w Pleszewie ślub jego młodszej córki, 20 letniej Michaliny z 28 letnim Sewerynem. Przed ślubem spisano w sądzie umowę o rozdzielności majątkowej przyszłych małżonków. Teść spodziewał się, że po ślubie zięć przeniesie się do Pleszewa. Samulski jednak postanowił zostać w Poznaniu, gdzie pracując w fabryce Cegielskiego zapoznawał się praktycznie z problemami organizacyjnymi i technologicznymi dużej firmy i miał, ze względu na trudną sytuację przedsiębiorstwa, szerokie pole do działania i możliwość poważnego awansu zawodowego. W rezultacie zaniedbań związanych z położeniem fabryki (zalewanie terenów fabrycznych przez Wartę) i trudnościami transportowymi (odległość od stacji kolejowej, konieczność transportu konnego wielkich kotłów), zakład nie wytrzymał konkurencji niemieckich firm i tracił stopniowo na znaczeniu.
Samulski rozumiał te problemy i sądził, że wie, co należy dla ratowania fabryki zrobić. Jednak szybko się zorientował, że problem tkwi we właścicielu – Stefanie Cegielskim, który zamiast fabryką, zajmował się raczej działalnością publiczną. Seweryn uważał, że prywatną fabrykę należy przekształcić w spółką akcyjną, by uregulować wszystkie zobowiązania finansowe i wprowadzić konieczne zmiany. Nie udało mu się jednak przekonać do tego pomysłu właściciela. Zrobił to dopiero dwa lata później ks. Piotr Wawrzyniak. Aktem notarialnym z dnia 10 maja 1899 r. powołana została do życia firma H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne w Poznaniu.
Tymczasem w 1897 r. Samulski zrezygnował z dalszej pracy w fabryce Cegielskiego w Poznaniu i przeniósł się do Pleszewa.
Po powrocie do Pleszewa
Przyjazd zięcia do Pleszewa pomógł Jezierskiemu rozwiązać problem przyszłości fabryki. 1 października 1897 r. powstała dwuosobowa spółka, która zarejestrowana została jako firma I. Jezierski i Spółka, w której Samuel jako wspólnik objął przypadające na jego żonę, Michalinę (córkę Jezierskiego) udziały w fabryce i z pełną aprobatą teścia, stopniowo przejmował sterowanie przedsiębiorstwem.
2 stycznia 1900 r. jako wspólnik zostaje wpisany syn Ignacego Jezierskiego – Władysław, a spółka zmienia nazwę na Pleszewską Fabrykę Maszyn W. Jezierski i Spółka, którą jednak dalej prowadzi Seweryn Samulski. Władysław pełnił rolę jego asystenta i osoby firmującej swym nazwiskiem przedsiębiorstwo. Kierowana przez Samulskiego fabryka rozwijała się systematycznie. Zmieniona została napędzająca maszyny i urządzenia fabryczne lokomobila na maszynę parową, zasilaną z własnej kotłowni. Zwiększała się produkcja i rozszerzał się zakres działania o nowe produkty i usługi.
Seweryn Samulski nie tylko zajmował się sprawami produkcyjnymi, dbał również o około stuosobową załogę fabryki (w 1910 r.). W celach integracyjnych organizował różne imprezy; wiosną i latem były to wycieczki, na które całymi rodzinami wyjeżdżano za miasto – grała na nich orkiestra, tańczono, bawiono się w różne zabawy plenerowe, a właściciele, jako gospodarze imprezy częstowali gości przywiezionym jedzeniem i napojami.
Znów w Poznaniu
Po przekształceniu w 1899 r. prywatnej firmy Stefana Cegielskiego w towarzystwo akcyjne, jednym z pierwszych postanowień zarządu spółki była decyzja o zbudowaniu nowej fabryki, położonej w bezpośrednim sąsiedztwie linii kolejowej. Oficjalne poświęcenie nowej fabryki odbyło się 5 marca 1913 r. Jednak jej wybudowanie przekroczyło kilkakrotnie planowane koszty i doprowadziło spółkę na skraj bankructwa.
Jeszcze w czasach trwania pleszewskiej Wystawy Przemysłowej (15.08-8.09.1912 r.) zaproponowano Sewerynowi Samulskiemu stanowisko dyrektora w fabryce H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne w Poznaniu, ale ten odmówił jego przyjęcia.
Ponownie w grudniu 1913 r. dwukrotnie przyjeżdżali do Pleszewa przedstawiciele zarządu fabryki Cegielskiego, by przekonać Samulskiego do objęcia stanowiska dyrektora i ratowania największego polskiego przedsiębiorstwa w Rzeszy Niemieckiej.
Tym razem Samulski, po trzech miesiącach, w ciągu których zapoznał się ze stanem przedsiębiorstwa, przyjął zaproponowane stanowisko i 1 kwietnia 1914 r. został oficjalnie dyrektorem fabryki H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne w Poznaniu. Przyjęcie nowego stanowiska wiązało się z przeprowadzką do Poznania.
Mieszkańcy Pleszewa bardzo żałowali tego, że Seweryn Samulski opuszcza ich miasto i aby wyrazić swoje wielkie dla niego uznanie, zorganizowali specjalną pożegnalną uroczystość. Po niej ks. Niesiołowski napisał:
>>Zazdrość zatruwająca często współżycie ludzkie jest objawem dość pospolitym. O ile chodziło o dyr. Samulskiego, nie zauważano, aby mu ktoś utrudniał pracę z pobudek zazdrości. Być może, przyczyniły się do tego niektóre jego osobiste zalety, nieczęsto spotykane w życiu. Był to np. człowiek doskonale opanowany.
Jeżeli ktoś go poirytował, nie wybuchał gniewem, co najwyżej spojrzał na owego osobnika, przesuwając przy tym nieodstępną fajeczkę z cygarem z jednego kąta ust w drugi. następnie dawał spokojną, rzeczową odpowiedź.
A może ten powszechny szacunek, jaki sobie zdobył, pochodził głównie stąd, że nie zwykł był odmawiać nikomu przysług, o które go proszono.<<
Samulscy przenieśli się na stałe do Poznania i zamieszkali przy Naumannstrasse 3 (obecna ul. Działyńskich).
Po wyjeździe do Poznania, Seweryn sprowadził do Pleszewa swojego brata i 31 marca 1914 r. został on wpisany do rejestru handlowego jako trzeci wspólnik Pleszewskiej Fabryki Maszyn, którą od tego czasu kierował. Kilka lat później Samulski odkupił od Władysława Jezierskiego udziały w pleszewskiej fabryce, i 11 stycznia 1917 r. zakład zmienił nazwę na Pleszewską Fabrykę Maszyn S. Samulski i S-ka, w której Seweryn miał 11/17 udziałów, a jego brat Bronisław 6/17.
Po śmierci Stefana Cegielskiego (29 stycznia 1921 r.), głównego akcjonariusza firmy H. Cegielski Spółka Akcyjna, piastującego przez ponad dwadzieścia lat stanowisko prezesa rady Nadzorczej, nowym prezesem został Seweryn Samulski.
Od 1923 r. zakłady Cegielskiego składały się z trzech oddziałów:
Oddział I – produkujący maszyny rolnicze i odlewy,
Oddział II – produkujący instalacje przemysłowe dla zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego,
Oddział III – produkujący wagony i parowozy.
Jednak światowa stabilizacja polityczna i gospodarcza nie trwała długo. Krach na giełdzie nowojorskiej w październiku 1929 r. wywołał kilkuletni, ogromny światowy kryzys gospodarczy, który nie ominął również firmy H. Cegielski z Poznania. Dopiero w połowie lat trzydziestych ratunek upadającej firmie przyniosły zamówienia Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Działalność społeczna i gospodarcza
Seweryn już od czasów młodzieńczych zaangażował się w działalność społeczną. Będąc w Saksonii włączył się w życie tamtejszej Polonii. Należał do Zjednoczenia Młodzieży Polskiej w Genewie i do Towarzystwa «Jedność» w Chemnitz, a w latach 1893–94 był prezesem Towarzystwa Przemysłowców w Dreźnie. Po powrocie z Saksonii prowadził bardzo aktywną i wszechstronną działalność gospodarczą i społeczną, szczególną uwagę poświęcając sprawom, które miały na celu nie tylko umacnianie i rozwój polskiej gospodarki, ale jej jak najdalej idącą integrację. Wielkopolskim działaczom gospodarczym i przemysłowcom zaproponował zorganizowanie w Poznaniu w 1910 r. polskiej wystawy przemysłowej. Wystawa nie doszła jednak do skutku, za to 14 września 1910 r. powstał Związek Fabrykantów na Rzeszę Niemiecką z siedzibą w Poznaniu, którego pomysłodawcą utworzenia był Seweryn Samulski. Początkowo przystąpiły do niego 63 firmy, a po kilku miesiącach liczba członków wynosiła już 105 (93 z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 9 z Prus Zachodnich i 3 z głębi Niemiec). Stanowisko prezesa Związku objął ks. Piotr Wawrzyniak, ale na bardzo krótko, bo 9 listopada nagle zmarł. Po jego śmierci prezesem został Stefan Cegielski a wiceprezesem Seweryn Samulski. Po przekształceniu się Związku w spółkę, Samulski został wiceprezesem rady nadzorczej, a w roku 1920 jej prezesem (jego zastępcą był Cyryl Ratajski). W 1914 r. przygotował wystawę wyrobów swojskich w Poznaniu, której nie otwarto z powodu wojny, ale dorobek jej wykorzystano później przy zorganizowaniu Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP). .
Planowana na 1910 r. wystawa przemysłowa w Poznaniu nie odbyła się, więc pleszewianie postanowili zorganizować ją w 1912 r. u siebie. Powołano zarząd, prezydium i komitet organizacyjny. W dniach od 15 sierpnia do 8 września 1912 r. odbyła się Wystawa Przemysłowa w Pleszewie, w której wzięło udział 138 firm. Ona okazała się nie tylko świetnie zorganizowaną imprezą i przyniosła zasłużone uznanie Pleszewowi, ale przede wszystkim była wielkim sukcesem gospodarczym i propagandowym, który przyczynił się do integracji polskiego przemysłu na terenie Rzeszy.
Jeden z współtwórców Wystawy – proboszcz pleszewski ks. Kazimierz Niesiołowski – 25 lat później w książce „Szkice i sylwetki z przeszłości Pleszewa”, napisał:
>> W pełnym blasku zajaśniał talent organizacyjny p. Seweryna Samulskiego z okazji wystawy przemysłowej w Pleszewie.
Do komitetu organizacyjnego należał wprawdzie cały zastęp ludzi dzielnych. Lecz jeżeli ta wystawa była na wielką skalę pomyślaną, w szczegółach starannie wykonaną i dała wyniki pod każdym względem dodatnie, to nie ulegało żadnej wątpliwości, że w głównej mierze było to zasługą dyr. Seweryna Samulskiego.
Wszyscy to swego czasu przyznawali bez zastrzeżeń i bez małostkowych objawów zazdrości.<<
Seweryn Samulski był inspiratorem założenia pism: „Kupiec” (1910 r.), „Fabrykant” i „Kalendarz Przemysłowy” (1912 r.). W czerwcu 1915 r. z inicjatywy Samulskiego i Józefa Englicha powołano Spółkę dla Popierania Przemysłu, w celu wykupu firm niemieckich przez Polaków. Działała ona do roku 1920 i przyczyniła się do spolszczenia wielu przedsiębiorstw. Był współzałożycielem: Wielkopolskiej Papierni SA i «Galwanii» w Bydgoszczy, Fabryki Konserw Warzywnych – Braci Radomskich w Pleszewie i Spółki Akcyjnej Budowlanej «Sab» w Gdańsku. W latach 1918–19 Seweryn Samulski był komisarzem Izby Przemysłowo-Handlowej w Poznaniu. Był współzałożycielem Stronnictwa Mieszczańskiego w Poznaniu (1919 r.). W latach 1921–1922 zajmował stanowisko dyrektora Departamentu Przemysłu i Handlu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej i przeprowadził jego likwidację. W roku 1922 wszedł w skład komitetu organizacyjnego dwutygodnika „Życie Gospodarcze”. Dwa lata później został prezesem Rady Polskiego Związku Przemysłu Metalowego w Warszawie, wszedł w skład Rady Przemysłowej przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu, Komitetu Celnego, Centralnego Związku Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. W 1925 r. został członkiem Komisji Kredytowej Banku Polskiego. W tym samym roku Samulski powołał Komitet przy Związku Fabrykantów, który zrzeszał organizacje i stowarzyszenia gospodarcze w celu ochrony przemysłu w Wielkopolsce. Na jego wniosek powstał 16.10.1925 r. Związek Obrony Przemysłu Polskiego, przekształcony w grudniu 1925 r. w organizację ogólnopolską. Samulski został prezesem tego związku. W roku 1927 powołano go do Komisji Opiniodawczej przy Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów.
Seweryn Samulski zasiadał w radach nadzorczych 11 spółek. W 1926 r. został powołany do Komitetu Doradczego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, był prezesem (od roku 1930) rady nadzorczej Banku Związku Spółek Zarobkowych Spółki Akcyjnej Herzfeld & Victorius w Grudziądzu, Poznańsko-Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń, a także kuratorem (od roku 1930) Wyższej Szkoły Handlowej (WSH) w Poznaniu. Położył duże zasługi w organizowaniu Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu (PWK) w roku 1929, wchodził w skład jej zarządu, i z jego ramienia kierował działem przemysłowym. W roku 1930 zasiadał w Radzie Głównej Międzynarodowej Wystawy Komunikacyjnej i Turystycznej w Poznaniu. W 1934 r. stanął na czele Rady Interesantów Międzynarodowych Targów Poznańskich, w której skład weszły organizacje gospodarcze z całego kraju w celu pobudzenia eksportu i opieki nad mniejszymi firmami wystawiającymi na MTP. W marcu 1930 r. został wybrany na prezesa Izby Przemysłowo-Handlowej (IPH) w Poznaniu; ponownie wybrano go jej prezesem w 1935 r. Samulski sfinalizował budowę gmachu WSH w Poznaniu (oddany do użytku w 1932 r.), opiekował się Liceum Handlowym powołanym i utrzymywanym przez IPH. Był prezesem Zrzeszenia Związków Przemysłowych Zachodniej i Południowej Polski.
Od powrotu do kraju był Samulski do końca życia członkiem zarządu «Sokoła» w Poznaniu. W latach 1919–32 należał do rady nadzorczej Drukarni Polskiej, która wydawała organ Narodowej Demokracji w Wielkopolsce „Kurier Poznański” i inne pisma. W roku 1925 był wraz z Franciszkiem Baranowskim założycielem organizacji «Obrona Społeczna», a po jej włączeniu w 1930 r. do «Caritasu» wiceprezesem «Caritasu» na terenie archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej i prezesem poznańskiej Rady Okręgowej (1930–1932) tego związku. W maju 1926 r. wszedł w skład zarządu Komitetu Obrony Państwa, organizacji utworzonej w Poznaniu dla przeciwdziałania przewrotowi dokonanemu wówczas przez Józefa Piłsudskiego. Był członkiem delegacji wielkopolskiej, która w czerwcu 1929 r. przedstawiła prezydentowi Ignacemu Mościckiemu i premierowi Kazimierzowi Bartlowi postulaty ekonomiczne i polityczne ziem zachodnich. W latach 1926–1929 wchodził w skład Wielkiej Rady Obozu Wielkiej Polski powołanej przez Romana Dmowskiego. 26.08.1931 r. został członkiem Naczelnego Komitetu do Spraw Bezrobocia przy Prezesie Rady Ministrów; w tymże roku objął przewodnictwo utworzonego przez Stronnictwo Narodowe (SN) Miejskiego Komitetu do Spraw Bezrobocia w Poznaniu. W latach 1932–1935 zasiadał z listy SN w Poznańskim Sejmiku Wojewódzkim i przewodniczył komisji rewizyjnej. Był skarbnikiem w Towarzystwie Pomocy Naukowych im. K. Marcinkowskiego. W 1929 r. stanął na czele spółdzielni budowlanej «Dom Własny», która budowała osiedle przy ul. Warszawskiej.
W licznych publikacjach Samulski głosił potrzebę oszczędności i samowystarczalności Polski. Był przeciwnikiem obcego kapitału i lokowania kapitału poza granicami Polski. Był autorem publikacji: Towarzystwo „Obrona Społeczna”. Jego potrzeba, cele i zadania (1923 r.), Wyniki naszej polityki gospodarczej w roku 1925 i środki naprawy (1926 r.), Kilka uwag o produkcji rolnej w Polsce (1928 r.), Samowystarczalność Polski (1929 r.), Popierajmy przemysł krajowy (1932 r.), Zahamowanie źródła dobrobytu społecznego (1933 r.). Ponadto wraz z Edmundem Piechockim i Borysem Rzepeckim opracował Dział Przemysłowy na Powszechnej Wystawie Krajowej (w: „Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w 1929 r. Dzieło zbiorowe”, 1930 r.). Od roku 1924 był konsulem honorowym Danii w Poznaniu na Wielkopolskę i Pomorze.
Ostatnie miesiące
W 1935 r. Związek Fabrykantów założony w 1910 r., którego prezesem nieprzerwanie od 1921 r. był Seweryn Samulski, postanowił uczcić 25 rocznicę swego istnienia. Seweryn wiele czasu i wysiłku wkładał w jej zorganizowanie, jednak stan jego zdrowia nie był najlepszy. Miał cukrzycę oraz chorobę wieńcową serca. Kilka dni przed jubileuszem, którego obchody planowano na 26 października, Seweryn Samulski zasłabł i przewieziono go do szpitala Elżbietanek w Poznaniu, gdzie kilka minut przed godziną 6, 27 października 1935 r., mając 69 lat zmarł. Pochowany został na cmentarzu parafii św. Marcina przy ul. Bukowskiej (dzisiaj Grunwaldzkiej) w Poznaniu. Jak nieprzeciętnym i zasłużonym człowiekiem był Seweryn Samulski pisała obszernie ówczesna prasa.
Powrót do Pleszewa
W poniedziałek, 15 września 2014 r., Seweryna Samulskiego, po 100 latach od wyjazdu z Pleszewa, pochowano wraz z żoną Michaliną w rodzinnym grobie Jezierskich, na cmentarzu przy kościele pw. św. Floriana w Pleszewie.
Tego samego dnia odbyła się uroczystość otwarcia nowej ulicy, łączącej ul. Piaskową z Fabryką FAMOT. Nadano jej imię Seweryna Samulskiego.