Pochodzenie, edukacja i młodość
Stanisław Mikołajczak urodził się 13 września 1911 r. w Starej Krobi jako syn Franciszka i Marianny z domu Nowak. W 1920 r. przeprowadził się wraz z rodziną do Pudliszek. W 1935 r. jako delegat Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Pudliszkach wziął udział w pogrzebie Marszałka Józefa Piłsudskiego na Wawelu w Krakowie.
Po ukończeniu szkoły podstawowej, a następnie zawodowej rozpoczął pracę w Fabryce Konserw w Pudliszkach. W latach 1932-1934 odbył 2-letnią służbę wojskową w 7. Batalionie Telegraficznym w Poznaniu. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej przeniesiony został do 17. Kompanii Telegraficznej w Poznaniu. 30 października 1937 r. zawarł związek małżeński z Marią Ptakówną w Poniecu. Mieli troje dzieci: Hieronima, Barbarę i Krzysztofa. W 1938 r. przeprowadził się do Krobi, gdzie mieszkał do końca życia.
II wojna światowa
Wojna obronna
26 sierpnia 1939 r. zmobilizowany został do wojska jako rezerwista do 7. Batalionu Łączności w Poznaniu, a następnie przedzielony do 25. Kompanii Telegraficznej w Kaliszu. Stamtąd udał się do stolicy, której bronił przez dwie doby przed bombardowaniem niemieckich samolotów. Następnie wyruszył pociągiem pancernym do Lwowa, gdzie walczył do 29 września – dnia złożenia broni przez Wojsko Polskie.
Więzień obozów jenieckich w ZSRR 1939-1941
Po aresztowaniu przez żołnierzy NKWD w Kownie został przewieziony do Szepetówki (obozu zbiorczego dla jeńców wojennych). Tam dokonywano segregacji żołnierzy, oddzielano oficerów i podoficerów od szeregowych. Po 24-godzinnym pobycie w Szepetówce, z grupą około 500 osób został przetransportowany do obozu w Rodatyczach. W obozie tym pracował przy poszerzaniu i umacnianiu dróg. Kolejny obóz, w którym przebywał, około dwóch miesięcy, mieścił się w Zachoree. Tam, podobnie jak wcześniej, zajmował się poszerzaniem i nakładaniem asfaltowej powierzchni. Następnie przeniesiony został do Gródka Jagiellońskiego (obecnie Gródek), gdzie wykonywał jedną z najcięższych prac – rozbijanie na mniejsze kawałki nawet kilkusetkilogramowych kamieni. Potem przebywał jeszcze w obozach w Brodach, Równem i Tarnopolu. W marcu 1940 r. przeprowadzony został do obozu we Lwowie, w którym znajdowało się kilka tysięcy jeńców. Tam zmuszany był do tłuczenia kamieni, przedłużania i umacniania pasów startowych pod bombowce.
Po krótkim pobycie we Lwowie w kolumnie około 400 więźniów został przepędzony kilkaset kilometrów do obozu w Starobielsku. Więźniowie pod eskortą żołnierzy maszerowali dzień i noc, często bez jedzenia, bez możliwości umycia się, wiele razy śpiąc na ziemi, pod gołym niebem. Wielu tego marszu nie przetrwało, zginęło z głodu i wycieńczenia lub zostało zastrzelonych w czasie prób ucieczki. Po przybyciu do Starobielska okazało się, że obóz jest w trakcie likwidacji, dlatego więźniów załadowano do wagonów pociągu towarowego i przewieziono do obozu w Charkowie. Po krótkim pobycie w Charkowie Stanisław Mikołajczak został przetransportowany do kolejnego obozu, który znajdował się w okolicy miasta Gorki. Tutaj więźniów nie zmuszano do pracy, ale wywożono do lasu i rozstrzeliwano. Stanisław Mikołajczak czekał na wyrok. Wraz ze współwięźniami doczekał jednak uwolnienia na podstawie dekretu o amnestii dla obywateli polskich z 12 września 1941 r.
W obozach doznał głodu, chłodu, bicia, bólu. Spotkał się z okrucieństwem i przemocą. Wspominał, że nazywano żołnierzy polskimi bandytami i mówiono im, że nigdy więcej nie zobaczą ojczyzny. Podczas pobytu w obozie w Rodatyczach z powodu butów oblepionych śniegiem stoczył się z drogi i wyszedł z szeregu. Zostało to uznane za próbę ucieczki, co było karane śmiercią. Żołnierz NKWD, który miał go rozstrzelać w ostatniej chwili odstąpił od wykonania wyroku. Za karę Stanisław Mikołajczak musiał przez kilka godzin, przy bardzo dużym mrozie, leżeć nieruchomo na ziemi. W obozie w Tarnopolu został wysłany do karceru za przeciwstawienie się żołnierzowi, który drwił z jego religii.
Na pytanie komu zawdzięcza życie, mimo tylu tragicznych przeżyć w obozach sowieckich Stanisław Mikołajczak odpowiadał: „Przede wszystkim Panu Bogu, że dał mi taki silny organizm. Po drugie gen. Wł. Sikorskiemu i gen. Wł. Andersowi, że mnie wyprowadzili z tej czerwonej, krwią zbroczonej ziemi. Po trzecie Hitlerowi, że uderzył na Związek Sowiecki, bo gdyby nie to, nigdy bym stamtąd żywy ani martwy do Polski nie wrócił”.
W Armii Andersa
Po odzyskaniu wolności Stanisław Mikołajczak udał się na Syberię. Najpierw pociągiem został przetransportowany do Kujbyszewa, a następnie udał się do Buzułuku, gdzie tworzyła się Armia Andersa. Do polskiej armii wstąpił 14 wrzesnia 1941 r. Żołnierzy częściowo już umundurowanych przewieziono do Taszkientu w Uzbekistanie. Pobyt w obozach oraz duża zmiana klimatu odcisnęły się na zdrowiu Stanisława Mikołajczka. Zachorował na malarię i krwawą biegunkę. Po krótkim pobycie w szpitalu w Uzbekistanie został przetransportowany przez Morze Kaspijskie do Iranu, a następnie wraz z Batalionem Łączności do Iraku. Po sześciu miesiącach intensywnego leczenia w szpitalu, pokonał choroby i dołączył do swojego oddziału. Po powrocie do zdrowia otrzymał miesięczny urlop, w czasie którego udał się do Palestyny (obecnie Izrael) podziękować Bogu za odebrane łaski. Był między innymi w Jerozolimie, Betlejem i Nazarecie. Następnie przebywał w Jordanii, Libii, Syrii, Libanie oraz w Egipcie. W 1944 r. wyruszył desantem morskim z portu w Aleksandrii do Włoch.
Żołnierz Monte Cassino
Po wylądowaniu w Tarent we Włoszech wraz ze swoim batalionem walczył z wojskiem niemieckim, wypierając je przez Bari, Foggio, Savero, aż pod Monte Cassino. W czasie bitwy pod Monte Cassino, która została stoczona w dniach od 11 do 18 maja 1944 r. służył w 22. Kompanii Transportowej 2. Korpusu Polskiego, walczącego w składzie 8. Armii Brytyjskiej. Będąc wtedy w stopniu kaprala, był dowódcą drużyny radiotelegraficznej. Dwa razy został lekko ranny.
Wirtualna podróż po Monte Cassino
Po zakończeniu wojny spędził kilka miesięcy we Włoszech, zwiedzając wszystkie większe miasta. Został także przyjęty na audiencji u papieża Piusa XII. Przez sześć miesięcy był instruktorem w szkole mechaników, gdzie uczył młodzież zawodów: ślusarz, tokarz, spawacz. W sierpniu 1946 r. wraz z jednostką został przeniesiony do Anglii, gdzie do maja 1947 r. służył w Wojsku Polskim. W tym też miesiącu dobrowolnie zgłosił się na powrót do kraju.
Dalsze losy
Po powrocie do Polski podjął ponownie pracę w Zakładach Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Pudliszkach, w których pracował aż do przejścia na emeryturę w 1976 r. 10 lutego 1967 r. wstąpił do Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, w którym aktywnie działał. Był między innymi wiceprezesem Koła Miejsko-Gminnego ZKRPiBWP w Krobi. Przez 29 lat był w poczcie sztandarowym, uczestnicząc w wielu uroczystościach patriotycznych oraz żegnając około 100 kolegów kombatantów. Wielokrotnie uczestniczył w spotkaniach z młodzieżą, opowiadając swoją historię z czasów II wojny światowej. Był honorowym członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Krobi.
W 1999 r. był dwukrotnie gościem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. W maju brał udział w uroczystościach jubileuszowych z okazji rocznicy bitwy pod Monte Cassino. 7 listopada, jako jedna z 28 osób, odebrał z rąk prezydenta awans na stopień podporucznika. Dnia 3 maja 2003 r. został awansowany na stopień porucznika. Z kolei 5 czerwca 2004 r. z okazji 60. rocznicy bitwy pod Monte Cassino otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 6 sierpnia 2006 r., został pochowany na cmentarzu św. Idziego w Krobi w asyście Kompanii Honorowej z Jednostki Wojskowej w Śremie oraz wielu delegacji i sztandarów.
Medale i odznaczenia
Za wieloletnią i ofiarną służbę Stanisław Mikołajczak otrzymał wiele medali i odznaczeń: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Czynu Bojowego Monte Cassino, Gwiazdę Włoską za Walki we Włoszech, Gwiazdę Brytyjską za Walki na Bliskim Wschodzie, Królewski Medal Wielkiej Brytanii, Medal za Obronę Warszawy 1939-1945, Medal za Udział w Obronie Ojczyzny 1939, Medal Wojska Polskiego na Zachodzie, Medal za Zasługi dla Obronności Kraju, Medal Ministra Obrony Narodowej, Medal Zwycięstwa i Wolności, Odznakę Grunwaldu, Złotą Odznakę Monte Cassino, Odznakę Weterana Walk o Niepodległość, Patent Weterana II Wojny Światowej.
Źródła:
1. Mikołajczak Stanisław, Pod pręgierzem Stalina, czyli mój udział w II wojnie światowej oraz pobyt w sowieckich obozach koncentracyjnych, Krobia 1991.
2. Mikołajczak Agata, Historia mojej rodziny i jej ciąg dalszy w europejskiej przyszłości, Krobia 2002.
3. Olejniczak Jerzy, Odznaczony w rocznicę zwycięskiej bitwy, „Polsce Wierni’’, nr 8/2004, s. 10.
4. Olejniczak Jerzy, Porucznik Stanisław Mikołajczak, „Polsce Wierni”, nr 8/2003, s. 30.
5. Olejniczak Jerzy, Stanisław Mikołajczak, „Sąsiedzi Sąsiadom”, nr 8/2006, s. 20.
6. Szpurka Maria, Stanisław Mikołajczak gościem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, „Sąsiedzi Sąsiadom”, nr 3/1999, s. 2.
7. Fajczyk Agata, Bohater Mikołajczak, „Życie Gostynia”, nr 25/2004, s. 13.
8. Monte Cassino. Historia ludzie pamięć, pod red. Julii Trajan, Warszawa 2001, s. 154-155.