Franciszek Łyskawa urodził się 27 listopada 1912 roku w Gorzykowie k. Witkowa jako syn Jana Łyskawy i Ludwiki Kowalskiej. Był najstarszym spośród siedmiorga dzieci państwa Łyskawów.

Szkołę powszechną Łyskawa skończył w rodzinnej wsi, a w latach 1925-29 uczęszczał do gnieźnieńskiego gimnazjum. Jako najstarszy syn odziedziczyć miał po ojcu gospodarstwo. Marzeniem młodego Franciszka były jednak studia. W 1933 r. został powołany do wojska z przydziałem do 6 Batalionu Pancernego we Lwowie. Ukończył tam kurs podoficerski, otrzymał stopień kaprala i pozostał do wybuchu II wojny światowej w tej jednostce.

We wrześniu 1939 r. w obliczu nieuchronnej klęski Polski zdecydował się uniknąć sowieckiej niewoli i przekroczył granicę polsko – rumuńską. W Bukareszcie otrzymał cywilne ubranie i fałszywe dokumenty. Przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji w 1940 roku. Trafił ostatecznie do miasta Parthenay, gdzie formowały się oddziały Wojska Polskiego, m.in. 2 Dywizja Strzelców Polskich oraz 4 Dywizja Piechoty. Po agresji Niemiec na Francję służył w polskich formacjach pancernych.W trakcie walk nad rzeką Marną został ranny odłamkiem w plecy. Przeniesiony został do miasta Orange na południu Francji, gdzie pełnił funkcję instruktora polskich emigrantów – ochotników. Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 r. wraz z grupą żołnierzy udał się w kierunku granicy ze Szwajcarią. Groźba internowania ze strony Szwajcarów sprawiła, że zdecydował się przedostać z kilkudziesięcioosobową grupą żołnierzy do Marsylii. Statkiem dotarł do Oranu w Algierii, a następnie do Casablanki w Maroku. Dalsza podróż do Wielkiej Brytanii przebiegała przez Gibraltar. Na wyspie znalazł się 17 lipca 1940 roku.

Od tego czasu szkolił się wraz z innymi towarzyszami wojennej niedoli w obozach szkoleniowych na terenie Szkocji, m.in. w okolicy Edynburga. W 1942 r. trafił do formowanej decyzją Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Dywizja stacjonowała w Szkocji i przygotowywała się do ewentualnej inwazji na kontynent europejski.

Pod koniec lipca 1944 r. Łyskawa z 1 Dywizją wylądował w ramach operacji ” Overlord” na francuskim brzegu w Normandii . Lądowanie sił sprzymierzonych (Anglików, Amerykanów, Kanadyjczyków, Polaków) miało na celu wyzwolenie Europy spod niemieckiej okupacji i odciążenie walczącego z Niemcami na Wschodzie Związku Radzieckiego.

Na przełomie sierpnia i września Łyskawa uczestniczył w trudnych operacjach militarnych pod Caen i Falaise we Francji. Na terytorium Belgii polscy pancerniacy wzięli udział w bitwie pod Ypres w walkach o Thielt. Po zwycięstwach dywizja dotarła do granicy z Holandią. Stoczyła tam zacięte walki o miejscowość Axel i wyzwoliła miasto Baarle – Nassau. W październiku „maczkowcy”, a wśród nich Franciszek Łyskawa, wyzwolili holenderskie miasto Breda. Dywizja stanęła na linii rzeki Mozy i trwała tak do kwietnia 1945 roku. Czas ten poświęcono na uzupełnienie sprzętu przed uderzeniem w kierunku Niemiec.

Po wyzwoleniu Bredy część Polaków kwaterowała w gościnnych domach mieszkańców miasta. Łyskawa poznał w Bredzie swoją przyszłą żonę Marię Cornelię Heijligers.

Wiosną 1945 r. awansowany na sierżanta Łyskawa rozstał się z ukochaną i ruszył wraz z dywizją w kierunku Niemiec hitlerowskich. Pancerniacy zajmowali kolejno: Aschendorf, Papenburg, Leer, tak aby dotrzeć do Wihelmshaven. 6 maja dowódca dywizji gen. Stanisław Maczek przyjął kapitulację niemieckiej twierdzy. Dla Łyskawy i jego kompanów powoli kończyła się wojna.

Po jej zakończeniu pozostał w szeregach polskich wojsk okupujących przydzieloną im część terytorium Niemiec. Służbę w okupowanej strefie pełnił od 9 maja 1945 r. do 19 kwietnia 1947 roku.

Obawa przed represjami komunistycznymi w Polsce zmusiła Łyskawę do pozostania na emigracji. Podczas jednej z przepustek wrócił do swojej ukochanej Marii i 18 września 1946 r. zawarł z nią związek małżeński. Uroczystość odbyła się oczywiście w Bredzie. Po ślubie nadal kwaterował w Niemczech. Kiedy okazało się, że duża część polskich żołnierzy nie chce wracać do komunistycznej Polski Brytyjczycy utworzyli Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia. Oferował weteranom wojny kształcenie się i przekwalifikowanie, by łatwiej mogli znaleźć pracę w powojennych realiach. Skorzystał z tego Łyskawa i ponownie po latach trafił do Wielkiej Brytanii. Zakończył tam z sukcesem kurs radiomechanika. Kiedy przebywał za Kanałem La Manche 16 czerwca 1947 r. urodziła się ich pierwsza córka – Marysia. W marcu 1948 r. został zdemobilizowany w miejscowości Bury St. Edmunds w Anglii. W marcu 1948 r. wyemigrował na stałe do Holandii. Otrzymał pracę w zakładach Philipsa w Eindhoven. Dzięki zamianie mieszkań cała rodzina mogła zamieszkać razem. W styczniu 1949 r. urodziła się druga córka – Ludwika, a w sierpniu 1950 roku trzecia – Lieke.

Podobnie jak wielu innych polskich żołnierzy na Zachodzie Łyskawa z biegiem czasu odnalazł się w nowej, niepolskiej rzeczywistości. Aktywnie działał w organizacjach polonijnych, m.in. w Polskim Towarzystwie Katolickim w Bredzie. Obecny był podczas obchodów rocznic państwowych. Uczestniczył w uroczystościach rocznicowych na polskich cmentarzach wojennych w Holandii, Francji, Szkocji, a z biegiem czasu w Polsce.

Z domem rodzinnym prowadził od 1946 r. korespondencję. Piętnaście lat po wojnie odwiedził go w Holandii najmłodszy brat Marian. W 1961 r. zdecydował się na pierwszą, sentymentalną podróż wraz z rodziną do Polski, do rodzinnego Gorzykowa.

Franciszek Łyskawa – żołnierz tułacz – zmarł 5 lutego 1997 r. Pochowany został na cmentarzu św. Teresy w Eindhoven.

Polskie:

Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

Medal Wojska

Krzyż Zasługi z Mieczami

Zagraniczne:

1939-45 Star

France & Germany Star

Defence Medal

The War Medal 1939-45

Dziesiątego lutego 1997 r. pochowano na cmentarzu w Eindhoven weterana II wojny światowej – Franciszka Łyskawę. Nie był wysokiej rangi wojskowym z licznymi odznaczeniami na piersi. Nie był wielkim strategiem, nie wygrał sam żadnej bitwy. Nie postawiono mu pomników, ani nie nazwano jego imieniem żadnej ulicy. Nie jest patronem żadnej szkoły. Nie szkodzi. Najważniejsze, że w oczach rodziny i znajomych pozostał chłopakiem z Gorzykowa. Uśmiechniętym, serdecznym, choć jego młode życie naznaczone było wojną. Chłopaka, który kochał kraj i rodzinę.

Franciszek Łyskawa. Pożegnanie. [w:] Gazeta Wyborcza, 22.08.1997

E. McGilvray, Generał Stanisław Maczek, 2014

E.A. Parthemore, Od Normandii do Ypres. Działania bojowe 1 Dywizji Pancernej gen. S. Maczka we Francji w 1944, Poznań 2011

M. A. Peszko, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, 2014

Relacje ustne córki – Ludki Łyskawy

W. Willems, H. Verbeek, Honderd jaar Heimwee. De geschiedenis van Polen in Nederland, 2012

Zaświadczenie z teczki osobowej F. Łyskawy z Ministry Of defence, APC Polish Enouiries, Northolt

Życiorys Franciszka Łyskawy spisany przez Ludkę Łyskawę w zbiorach Sali Historii Witkowa