Pochodzenie

Tomasz Grabowski urodził się 14.11.1939 roku w Brzeźnie Starym, niedaleko Wągrowca leżącego w województwie wielkopolskim. Prawie całe swoje życie mieszkał w Mieścisku i był znany z działalności artystycznej jako rzeźbiarz, złotnik, malarz i konstruktor.

Rodzina

Pasją rodziny Tomasza Grabowskiego od zawsze była sztuka pomimo, że rodzice pracowali w innych zawodach. Ojciec Mieczysław był nauczycielem, a matka Jadwiga gospodynią domową. Pan Tomasz miał dwie siostry, Krystynę i Zofię oraz dwóch braci, Józefa i Eligiusza. Dnia 25.XII.1962 roku Tomasz Grabowski zawarł związek małżeński z Kazimierą Jadwigą. Z ich związku 16.08.1963 roku na świat przyszła córka Róża Małgorzata, 4.02.1965 roku syn Andrzej, a 18.04.1972 roku urodził się drugi syn Marek. Córka Róża obecnie mieszka w Calgary w Kanadzie. Jest niezwykle utalentowanym projektantem, znakomitym jubilerem, srebrnikiem i metaloplastykiem. Synowie z kolei mieszkają w Poznaniu i pracują w zawodzie fotografa.

Edukacja

W 1956 roku Tomasz Grabowski ukończył Liceum Ogólnokształcące w Kcyni, a 30.VI.1957 roku Szkołę Przysposobienia Zawodowego w Smukale, w zawodzie murarz-tynkarz. Jak wspomina żona Kazimiera uczył się średnio, a swój czas wolny poświęcał na malowanie.

Po ukończeniu szkół, w swoim zawodzie pracował w Poznaniu, a w czasie wolnym dorabiał tworząc biżuterię. Dopiero w latach 1971-1981 wraz z żoną uzyskał uprawnienia z Ministerstwa Kultury i Sztuki do wykonywania zawodu w dyscyplinie sztuki warsztatowej, w zakresie projektowania i wykonywania biżuterii. W międzyczasie uzyskał też świadectwo złotnicze.

Sztuka w jego życiu

Pracę twórczą rozpoczął w 1960 roku jako samouk wykonując biżuterię ludową i malując ikony do CEPELII. W latach 1981-1992 pracował głównie na zlecenia kościołów wykonując zastawę kościelną, kielichy, monstrancje, rzeźby świętych oraz krzyże ołtarzowe kute w srebrze i czarnym dębie. Od 1992 roku prowadził działalność gospodarczą w zakresie usług plastycznych. Zajmował się projektowaniem identyfikacji graficznej firm i grafiką reklamową. Przygotowywał także okolicznościowe medale, drobne formy rzeźbiarskie w odlewach na tracony wosk oraz wyroby ze stali damasceńskiej.

Jego prace obrazowały połączenie przeróżnych, często starych technik zdobniczych jak: inkrustacja, aplikacja, filigran, rzeźbiarstwo, grawerstwo, rusznikarstwo i brązownictwo. Większość jego prac powstawała w przydomowym warsztacie, gdzie spędzał większą część swojego czasu. Jego specjalnością było też tworzenie replik dawnej broni palnej, czy konserwacja starych kamiennych murów. Jest również autorem dekoracji do spektaklu Teatru Tańca w Poznaniu i filmu „Poznań 1956”. Ekipa producentów zwróciła się do niego z prośbą o skonstruowanie „zagłuszki” tramwajowej. Miała to być antena sześciometrowa, która powstała w kilka dni i została osobiście zainstalowana przez twórcę.

Tomasz Grabowski jest też autorem nagrody-statuetki Powiatu Wągrowieckiego „Złota Pieczęć”. Statuetka ta, jest corocznie wręczana za znaczące osiągnięcia osobom z powiatu wągrowieckiego w dziedzinie gospodarki, kultury, edukacji i sportu. Po śmierci twórcy, statuetkę wykonuje syn Pana Tomasza.

Pasja, która zrodziła wynalazek

Tomasz Grabowski od zawsze marzył o samochodzie, którym mógłby się wybierać do lasu, by realizować swoją pasję – polowania. W latach 80. na rynku dostępne były tylko Tarpany i ciężkie paliwożerne UAZ-y. Jak wspomina żona Pana Tomasza: „ skoro nie mógł kupić sobie samochodu postanowił go zrobić sam”. Nocami projektował, a w dzień składał i po 4 miesiącach pracy w 1988 r. skonstruował dla własnych potrzeb samochód na benzynę – GT SAM (SAM, bo tak wówczas nazywano wszystkie auta własnej produkcji, a GT, to inicjały konstruktora). Był to lekki i zwrotny samochód, idealny do lasu. Według oceny rzeczoznawców, pojazd wykonano poprawnie i niezwykle starannie, a w 1983 roku samochód przeszedł pomyślnie wszystkie próby zmęczeniowe i został dopuszczony do ruchu. Budził żywe zainteresowanie na polskich drogach. Samochód mógł pomieścić 4 osoby, miał materiałowy, zaciągany dach, cztery biegi, radio, głośniki i ważył 514 kilogramów, a maksymalna prędkość tego samochodu to 80-90 km/h. Krótko po stworzeniu auta, zgłosiła się do Pana Tomasza telewizja, bo samochód nie tylko jeździł po wertepach i bezdrożach, ale także można nim było pływać. Telewizja poprosiła o przejechanie przez Jezioro Kiekrz z redaktorką na pokładzie. Niestety po kilku metrach auto poszło na dno, gdyż utknęło na kamieniu. Pomimo całkowitego zanurzenia auta, udało się je odpalić i wyjechać na brzeg.Po roku czasu, Pan Tomasz stworzył w niecałe dwa tygodnie drugiego SAMa, bowiem fabryka wykonała wszystkie blachy, w zamian za projekt auta. SAMa chciano produkować masowo, ale okazał się tak prosty w budowie, że pracownicy fabryki zaczęli wynosić z zakładu części i składać je samemu. Wtedy zaniechano produkcji.

Projektem pana Grabowskiego zainteresowało się także Wojsko Polskie. Bardzo poważnie myślano o krótkoseryjnej produkcji w podpoznańskim Antoninku, w ówczesnej Fabryce Samochodów Osobowych. Niestety, nieprzyjemna rozmowa z jednym z pułkowników w Pile, na temat silnika dwusuwowego rozwiała cały plan.

Pan Tomasz wziął też udział w jednej z edycji „Tarpaniady” w Skokach (woj.wlkp.). Był jednym z 60 uczestników rajdu i jego GT-SAM spisał się nieźle.

Oba auta przetrwały po dziś dzień i znajdują się w czynnym użytku znajomego i rodziny Pana Tomasza.

Polski totem w Kanadzie

Drugą z najbardziej znanych prac Tomasza Grabowskiego jest 9 metrowy totem wykonany w Calgary w Kanadzie. Czas na wykonanie totemu był ograniczony trzymiesięcznym pobytem w Calgary. Ideę totemu zainspirowały prace Indian Zachodniego wybrzeża, natomiast tematyka pozostała czysto polska. Odwrócony został porządek hierarchii przedstawień – zamiast od bazy totem rozpoczyna się na szczycie. Na początku jest pogańska głowa Światowida, który zwraca swe spojrzenie na cztery strony świata. Głowa opiera się na krzyżu pątniczym, sięgającym tradycji wczesnego chrześcijaństwa w Polsce. Poniżej orzeł piastowski, znaczący początek państwa polskiego, a pod nim zlepione postacie św. Wojciecha i Mieszka I. Na totemie została wyrzeźbiona też syrena jako symbol kobiety-Polki. Totem został stworzony w 2001 roku i wciąż budzi podziw przechodniów i turystów.

Znaczenie postaci

Tomasz Grabowski zmarł 10.I.2012 roku w wieku 80 lat. Na 10 lat przed śmiercią dostał udaru i jak wspomina jego żona, część mózgu odpowiedzialna za tworzenie obumarła. Ze względu na stan zdrowia musiał zrezygnować z tworzenia i ukochanych polowań. Obecnie wiele z jego prac można podziwiać w Kościele p.w. św. Bogumiła w Gnieźnie oraz Kościele p.w. św. Michała Archanioła w Mieścisku. Część prac znajduje się w zbiorach prywatnych i rodzinnych, a także w muzeach i salonach sztuki współczesnej. Jego prace zakupiło między innymi Muzeum Sztuki Współczesnej w Miami Beach na Florydzie i Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie.

Na terenie powiatu wągrowieckiego był i jest cenionym artystą. Jego niezwykły talent i pasja tworzenia niewątpliwie zasługuje na uwagę i pamięć potomnych.