Pochodzenie
Zygmunt Karolak urodził się 27 marca 1905 roku w Kościelcu koło Kalisza. Ojciec, Antoni Karolak, był gajowym. Matką jego była Cecylia Józefa z Gorzkiewiczów.
Żona – Danuta z Reindlów, córki – Agnieszka i Przemysława.
Dzieciństwo
Od dziecka mieszkał w Kaliszu. Tu ukończył szkołę podstawową, a później Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki (1925).
Edukacja
W latach 1925 – 1930 odbył studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Malarstwa, w pracowni prof. Wojciecha Weissa. Zajęcia z rysunku prowadził prof. Władysław Jarocki, z grafiki prof. Jan Wojnarski, z rzeźby prof. Xawery Dunikowski.
Praca w Kaliszu
W latach 1931-32 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy w Jarocinie Poznańskim. Następnie, po ukończeniu kursów dowódców kompanii, otrzymał stopień porucznika rezerwy.
Od 1932 r. do 1939 r. był nauczycielem rysunku w kaliskich gimnazjach i jednoczesnie rozwijał własną twórczość artystyczną .
Czas wojny
W sierpniu 1939 r. został zmobilizowany i przydzielony jako dowódca I plutonu 3 kompanii 29 pułku Strzelców Kaniowskich (wchodzącego w skład 25 Dywizji Piechoty Armii ,,Poznań”). We wrześniu 1939 r. walczył na szlaku bojowym od Kalisza, poprzez Karczemkę, obronę Neru, Dąbie, Uniejów, Łęczycę, Sierpów, Wróblew, Bibiampol, Bzurę, Puszczę Kampinoską, do Warszawy.
W uznaniu zasług odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Do wyzwolenia przebywał w obozach jenieckich Prenzlau, Neubrandenburg, Gross Born (Grossborn-Westfalenhof) i Sandbostel. W 1945 roku przeżył dramatyczny, ponad tysiąckilometrowy marsz pomiędzy obozami Gross-Born i Sandbostel, a stamtąd do Lubeki.
Okres powojenny
Po zakończeniu wojny rozpoczął aktywną pracę w polskiej Misji Repatriacyjnej w Lubece, a następnie w Polskiej Misji Wojskowej przy Sojuszniczej Radzie Kontroli Niemiec w Berlinie. W 1947 powrócił do kraju. Początkowo osiadł w Gdyni, następnie przeniósł się do Sopotu, gdzie mieszkał i tworzył.
Malował portrety, pejzaże, sceny rodzajowe, martwe natury (szczególnie kwiaty), dokumentował sceny z życia obozowego w szkicowniku z oficerskiego obozu jenieckiego w Neubrandenburgu.
Prof. Zygmunt Karolak – Honorowy Obywatel Miasta Kalisza, zgodnie ze swą wolą został pochowany 7 sierpnia 1999 r. na cmentarzu komunalnym w rodzinnym mieście Kaliszu .
Praca pedagogiczna:
1932-1939 – nauczyciel rysunku w kaliskich gimnazjach,
1947-1950 – wykł. w Liceum Technik Plast. – Gdynia-Orłowo,
1950 – rozpoczyna pracę w PWSP w Gdańsku, zajmując kolejno stanowiska:
1950-1951 – adiunkt,
1951-1956 – zastępca profesora, 1956 – docent,
1951-1952 – kierownik Studium Ogólnego,
1953-1954 – dziekan Wydziału Malarstwa,
1953-1975 – kier. Katedry Grafiki Artystycznej,
1975 – przechodzi na emeryturę.
Wystawy:
Wystawy indywidualne:
1936 – Malarstwo i grafika, Kalisz
1939-1945 – Dziewięć wystaw w obozach jenieckich
1947 – Gdynia
1948 – Rysunek, Sopot
1949 – Poznań
1953 – Akwarele, w ramach VI Festiwalu Sztuk Plastycznych , Sopot
1977 – Malarstwo i rysunek, BWA w Sopocie
1977 – Wystawa malarstwa i rysunku z okazji 47-lecia pracy twórczej, Galeria Muzeum Narodowego, Pałac Opatów w Gdańsku Oliwie
1978 – Wystawa 770 prac (na 7 salach), Galeria CBWA Zachęta w Warszawie
1981 – Malarstwo i rysunek, Pałac Sztuki w Krakowie
1983 – Malarstwo i rysunek, Kalisz
1985 – Wystawa Jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin artysty, BWA w Sopocie
1989 – Muzeum Narodowe w Gdańsku
1993 – Rysunek, akwarela, malarstwo olejne (180 prac), Ville d’Avray w Paryżu (Francja)
1996 – Wystawa retrospektywna z okazji 91. Rocznicy urodzin i 65-lecia pracy twórczej Artysty, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie.
Udział w wystawach zbiorowych w kraju:
1937 – Ogólnopolski Salon, Poznań
1938 – Ogólnopolski Salon, Kraków
1939 – Ogólnopolski Salon, Lwów
1947 – Wystawa Okręgu Gdańskiego ZPAP (nagroda za zestaw rysunków)
1948 – Wystawa rysunków, Łódź
1949 – Wystawa Okręgu Gdańskiego ZPAP (II nagroda za portret przodownika pracy)
1950 – I Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa
1951 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa
1952 – III Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa
1953 – 10 lat LWP w twórczości plastycznej, Warszawa (wyróżnienie za obraz „Forsowanie Nysy”)
1953 – Ogólnopolska wystawa plastyki, Radom
1965 – XX lat PRL w twórczości plastycznej, Warszawa
1970 – Lenin i jego idee, Warszawa 1973 – 30 lat LWP w twórczości plastycznej, Warszawa
1983 – Malarze i rzeźbiarze sopoccy
1945-1983, BWA w Sopocie
1984 – Wystawa Zygmunta Karolaka z Tadeuszem Kulisiewiczem, Galeria Miejska w Ostrowie Wielkopolskim
1986 – Wystawa ZPAMiG, Zachęta w Warszawie
1995 – Wokół Kapizmu – Szkoła Sopocka, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
Udział w wystawach zbiorowych za granicą:
1946 – Lubeka i Bad-Oeynhausen (Niemcy)
1948 – Wystawa książki polskiej, grafiki i ilustracji , Nowy Jork (USA)
1949 – Wystawa książki polskiej, grafiki i ilustracji, Waszyngton, Buffalo, Chicago, Seattle (USA).
Nagrody i wyróżnienia:
1947 rok – Nagroda za zestaw rysunków na Wystawie Okręgu Gdańskiego ZPAP
1949 rok – II Nagroda za portret przodownika pracy na Wystawie Okręgu Gdańskiego ZPAP
1952 rok – Nagroda Artystyczna Województwa Gdańskiego
1953 rok – Wyróżnienie za obraz „Forsowanie Nysy” na wystawie 10 lat LWP w twórczości plastycznej, Warszawa
1970 rok – Nagroda III stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki za osiągnięcia dydaktyczne w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku
1975 rok – Nagroda I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki za szczególne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku
Dwukrotna Nagroda Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku
Nagroda Artystyczna Wojewody Gdańskiego
Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari
Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta
Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta
Złoty Krzyż Zasługi
Medal Zwycięstwa i Wolności
Znaczenie postaci
Prof. Zygmunt Karolak był wybitnym polskim malarzem, rysownikiem i grafikiem; wychowawcą wielu pokoleń adeptów sztuki; patriotą, bohaterem walk w czasie kampanii wrześniowej. Swoją pracą oraz przywiązaniem do ziemi kaliskiej przyczynił się do rozwoju Polski i promocji rodzinnego regionu.
Źródła
Dokumentacja parafii pw. św. Wojciecha w Kościelcu.
Zbiory Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu.